Thans staat op onze informele publieke agenda het vraagstuk van de verkiezing van de president. Mag deze verkiezing in het parlement op andere wijze geschieden dan de twee mogelijkheden die de grondwet van 1987 glashelder voorschrijft? Dit hoogste wetgevende document bepaalt dat het stemmen over zaken geschiedt bij hoofdelijke oproeping (stemming middels ‘voor’ of ‘tegen”) en stemmen over personen middels gesloten en ongetekende briefjes (de geheime stemming). De enige speelruimte die hier bestaat voor het parlement, is dat het met tweederde meerderheid kan besluiten dat over een bepaalde aangelegenheid bij gesloten en ongetekende briefjes wordt gestemd. Verdere ruimte voor een andere wijze van besluitneming bestaat niet. De blunder in 1988 van het toenmalige Front voor Democratie en Ontwikkeling om op illegale wijze af te wijken van de voorgeschreven stemprocedure steekt nu weer de kop op. Afgezien van de vraag of de presidentsverkiezing anno 2015 wel of niet bij acclamatie zal plaatsvinden is het alleszins de moeite waard deze kwestie in principiële zin tegen de lamp te houden.Mag afgeweken worden van de grondwet die juist ervoor is om willekeur vanwege de staat of door de wetgever tegen te gaan? Door een jurist/advocaat is recentelijk opgemerkt dat de discussie rond de verkiezing van de president bij acclamatie staatsrechtelijke onzin is. Dat hier inderdaad van onzin sprake is, valt alleszins te onderschrijven. Maar er is meer aan de hand. Er is sprake van ooit gepleegde schending op het hoogste niveau van onze grondwet. Immers, geen wet, geen staatsbesluit en geen resolutie kan de werkingskracht van een grondwettelijk voorschrift op welke wijze dan ook beïnvloeden. De grondwet is de grondslag van onze constitutie, het staatsrechtelijk gebouw dat niet eigendunklijk door wetgever of staatsmacht kan worden veranderd of heringericht. Reeds bij de installatie verklaart de president plechtig: ‘Ik zweer(beloof) trouw aan de grondwet en aan alle andere wettelijke regelingen”. Juist op grond daarvan mag zijn beëdiging nimmer plaatsvinden in een klimaat van daaraan klevende illegaliteit. Discussies over de bedoelingen van de grondwet mogen nimmer gevoerd worden als gevolg van allerlei uiteenlopende opvattingen daarover in de samenleving. De grondwet dient zichzelf te verklaren middels een degelijke artikelsgewijze toelichting. De steeds terugkerende strijdvraag over inhoud en bedoelingen van onze grondwet schaadt de zo noodzakelijke eenduidigheid op het gebied van de inrichting van onze staat. De ondernemer zal met stellige zekerheidook nimmer toestaan dat de grondregels van zijn organisatie naar believen worden uitgelegd door zijn staf. Allerlei argumenten in het voordeel van de in 1988 gepleegde aanslag op de grondwet gaan daarom mank. Stemmen over personen middels gesloten en ongetekende briefjes houdt overigens ook een fundamenteel verschil in ten opzichte van het stemmen bij acclamatie. De geheime stemming over personen geeft de stemmer de volledige ruimte tot stemmen op grond van zijn of haar innerlijke overtuiging. Stemmen bij acclamatie daarentegen ontneemt de stemmer om redenen van zelfbehoud al gauwde vrijheid voor afwijkend stemgedrag. In het jaar 2010 heeft de geheime stemming in verband met de verkiezing van de parlementsvoorzitter een niet verwachte uitslag opgeleverd. Recentelijk heeft een geheime stemming wederom een verrassing opgeleverd. In de democratie moet dat kunnen. De politieke partij mag geen psychische gevangenis zijn voor haar leden. Dit is nu de werking van de ware democratie: stemmers moeten onder alle omstandigheden de stem uit hun binnenwereld kunnen laten meespreken, en daarbij niet slechts de opdracht van de partijbaasuitvoeren. De keuzevrijheid dient gewaarborgd te blijven, het stemgedrag mag niet beïnvloed worden door omgevingsfactoren. Waarom beschermt niemand onze grondwet die overgeleverd is aan de krachten van de vrije interpretatie? Mag een ieder zijn of haar eigen uitleg geven aan de grondslag van onze staatsinrichting? Wanneer zullen de ‘constitutionele discussies’ tot het verleden behoren? Wij moeten als volk onze stem gestadig laten horen over elke vorm van verkrachting van onze grondwet die reeds 28 jaren op zwakke benen loopt. Wij zijn daartoe verplicht, ook al hebben wij geen plaats om ons beklag te doenover schending van de grondwet en andere wetten. Wij, dat zijn wij als burgers bij elkaar, omdat regering en parlement de basisvan onze staatsinrichting tot vandaag nooit serieus hebben genomen.Een nieuwe grondwet met behoud van de cultuur van miskenning van de essentie daarvan zal zeker geen nieuw perspectief openen.
Stanley Westerborg
Organisatieanalist
[email protected]
