‘Ondanks de vooruitgang in de afgelopen jaren, met de universele afschaffing van de doodstraf, blijven grote uitdagingen bestaan.’ Dit zei Ivan Simonovic, de mensenrechtentopman van de Verenigde Naties, woensdag op een debat in Genève, waarin bezorgdheid wordt geuit over de doodstraf in de praktijk. Deze zou ‘te vaak worden toegepast op de armen en het gemarginaliseerde voetvolk’ in plaats van de machtige organisatoren van de drugshandel. ‘We kunnen het beter doen. We hoeven geen immigranten te doden, om minderheden, de armen en mensen met een handicap aan te tonen dat wij ons sterk maken om criminaliteit te bestrijden’, zei Simonovic, in zijn openingstoespraak aan de Mensenrechtenraad van de VN. De raad tilde op maandag zijn 3-daagse bijeenkomst op een hoog niveau. Dit was de 28ste zitting van de raad.
Simonović onderstreepte de noodzaak van een uniforme aanpak voor de wereldwijde afschaffing van wat hij noemde de ‘onmenselijke en verouderde straf’. Verschillende landen handhaven nog steeds de doodstraf voor drugsgerelateerde misdrijven, met het argument dat deze harde straf nodig is ter afschrikking. Echter is er geen bewijs dat de doodstraf criminaliteit afschrikt, benadrukte Simonović in zijn opmerkingen.
De doodstraf werd als eerste in Venezuela in 1867 afgeschaft. Naar aanleiding van die afschaffing hebben veel andere landen in de regio de doodstraf afgeschaft. Dit heeft in 1990 ook geleid tot vaststelling van het protocol bij het Inter-Amerikaans Verdrag inzake de Rechten van de Mens. Ondertussen is de doodstraf in de afgelopen 16 jaar, in geen van de 47 lidstaten van de Europese Unie uitgevoerd. In het Midden-Oosten en Azië zijn er nationale instellingen voor mensenrechten die zich ook voor de afschaffing van doodstraf sterk maken.
Zoals het er nu naar uitziet, hebben zo’n 160 landen volledig de doodstraf afgeschaft of zij voeren het niet uit. In de laatste 6 maanden werd de doodstraf afgeschaft in Tsjaad, Fiji en Madagaskar. Ondanks deze bewegingen zijn er toch staten die de herintroductie van de doodstraf overwegen. Sommige staten rechtvaardigen de doodstraf, omdat het zou worden geëist door een grote meerderheid van de bevolking. Zij zijn van mening dat zonder doodstraf het onmogelijk is om drugshandel of terrorisme te bestrijden.
Doodstraf in Suriname afgeschaft
Sinds vorige week behoort Suriname ook tot de groep van landen die de doodstraf hebben afgeschaft. Het parlement heeft vorige week de integrale wijziging van het Wetboek van Strafrecht goedgekeurd. In artikel 9 is de doodstraf als sanctie geschrapt.
Over de doodstraf bestaan zeer omvangrijke maatschappelijke discussies. Er zijn 3 redenen waarom de wetgever hiervoor heeft gekozen. Allereerst wordt deze sanctie in de praktijk niet toegepast. Ten tweede kan een principiële reden worden genoemd. De overheid kan zich niet het recht toe-eigenen om deze ultieme straf ten uitvoer te brengen. Tot slot is er een praktische reden: de doodstraf is absoluut en onomkeerbaar. De straf geeft geen erkenning aan de menselijke feilbaarheid. Een eenmaal ten uitvoer gebrachte doodstraf kan niet door middel van een herziening van een vonnis, bijvoorbeeld bij het bekend worden van een novum, worden hersteld.
Terwijl de noodzaak om zware misdrijven aan te pakken moet worden erkend, moet de focus liggen op de preventie van criminaliteit en het versterken en efficiënter maken van de justitie. Terwijl de publieke opinie niet kan worden genegeerd, zal een land die de mensenrechten respecteert, niet alleen opiniepeilingen accepteren als reden voor behoud van de doodstraf.
Kavish G.
