Normverval is niet alleen maar een persoonlijke kwestie. Normverval is ook besmettelijk, het maakt volgelingen. Het wordt overgenomen door anderen en gaat dus gelden als model voor anderen in de samenleving. Hierdoor worden de waarden en normen in de samenleving omlaag getrokken en op den duur in de samenleving verankerd. Het optreden ertegen repareert dus niet alleen individuele, gemaakte fouten, maar heeft ook tot gevolg dat potentiële volgelingen hun gedrag bijtijds kunnen bijstellen.
De ethiek houdt zich bezig met de kritische bezinning over het juiste handelen. In algemene zin probeert de ethiek criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling als goed of fout kan worden gekwalificeerd, en om de motieven en consequenties van deze handeling te kunnen evalueren.
De beoordeling wordt zoals in het onderzoek is aangetoond bij de meeste proefpersonen beïnvloed door anderen (onderzoeker/baas). De mening en beoordeling worden gevormd naar de eisen en wensen van de dominanten in operante conditionering milieu. Een alternatief dat meer recht doet aan de vrije wil van individuen, de 25 % van de proefpersonen die weigerden de opdrachten van de onderzoeker/baas op te volgen, is te vinden in de boeddhistische psychologie. In de Boeddhistische Psychologie leer je je eigen leven nauwkeurig te observeren. Als het ware kijk je als een soort ‘buitenstaander’ naar jezelf. Het bijzondere is nu dat je buiten jezelf kan gaan staan en vanuit die positie kijkt naar je handelen en uitspraken. Zo kan je goed kijken naar welke wereld je hebt gecreëerd en ondersteund. Je ego komt hier niet in het spel om verklaringen te geven die je je goed laten voelen. Je verzint geen vooraf of achteraf verklaringen die de goedkeuring van het operante conditionering milieu bevallen. Jezelf en vrije wil krijgen hierbij de ruimte te observeren en te zien zonder de belemmering van mogelijke gevolgen van wat je zegt en doet. Deze methode van als een buitenstaander kijken naar wat je doet, zegt en ondersteunt, geeft een voortdurende waarneming van jezelf, van je eigen gedachten en gevoelens. Je wordt je beter bewust van je gedachteconstructies en mogelijk ook hoe die beïnvloed worden. Deze methode brengt je in het hier en nu. Door met je aandacht in het hier en nu te zijn kom je makkelijker los van geconditioneerde gedachtepatronen. Dit kan echter alleen plaatsvinden vanuit een innerlijke rust en stabiliteit. Het kan namelijk gebeuren dat door het uitvoeren van deze methode juist innerlijke onrust en onstabiliteit bij de persoon worden opgeroepen. Het is dus geen makkelijk proces. Je moet durven, jezelf te laten spreken in plaats van de vereiste geconditioneerde groepstaal en leuzen. In dit kader is aan te halen: Prof. Dr. R. Vonk hoogleraar sociale psychologie: “Mensen willen graag een positief beeld van zichzelf hebben en zich gewaardeerd voelen door anderen. Daarom is slijmen zo effectief. De sterke behoefte aan bevestiging kan er toe leiden dat mensen informatie uit de sociale omgeving verstoren, om een positief beeld van zichzelf te handhaven. Ze zien de dingen dan niet zoals die werkelijk zijn. Mensen hebben zelf niet in de gaten dat ze dat doen, want dit doet hun psychologisch immuunsysteem, wat onbewust werkt. Daarom lijkt het altijd alsof anderen aan zelfbedrog doen en jij zelf niet. Ik denk dat mensen veel aardiger en effectiever kunnen zijn wanneer ze de wereld en zichzelf kunnen zien zoals het werkelijk is, zonder roze bril en zonder oogkleppen. Helaas blijkt ook uit onderzoek dat mensen met een realistische kijk vaak somber en zelfs depressief zijn. Van groot belang vind ik daarom de vraag of het mogelijk is een “goed gevoel over jezelf” te hebben zonder jezelf voor de gek te houdenâ€.
Je goed voelen en het hebben van een positief zelfbeeld betekent dus niet automatisch dat je ook een hoge ethiek hebt. Vrije zelfevaluatie kan je meer zelfinzicht geven en inzicht in je afhankelijkheid van groepsdruk. Zowel het hanteren van een hoge als lage ethiek/normverval is besmettelijk. Onderzoek wijst uit dat door operante conditionering en groepsdruk normverval door een meerderheid wordt overgenomen. Ook zij die helemaal niet in je buurt zijn of jaren later geboren worden kunnen ermee besmet raken.
Dr. Glenn Leckie, Klinisch Psycholoog
