We zitten thans midden in de door de afdeling Consumentenzaken (Coza) van het ministerie van Handel en Industrie (HI) uitgeroepen Consumentenweek in Suriname. Deze afdeling is nieuw binnen het ministerie en is gestart met een aantal bewustwordingsactiviteiten voor consumenten. Bewustwording vanuit het ministerie naar de consumenten toe is een zaak die valt toe te juichen. Daarmee wordt door de afdeling een stuk algemeen belang gediend, omdat op gegeven moment grote delen van de samenleving tot consumenten kunnen worden gerekend. Een deel van de samenleving doet inkopen buiten het land en vooral wat de cruciale gevoelige sectoren (v.b. levensmiddelen) telt dat mee. Er zijn landen met een goed ontwikkelde consumentenbeweging en begeleidende wetgeving en inkopers in die landen profiteren mee. In ons land moet het een en ander nog op poten worden gezet en de overheidsafdeling kan daar een rol in spelen. De afdeling moet in de eerste plaats goed worden bemand en het ministerie moet trachten om het aanwezige kader buiten aan te trekken. De afdeling zal versterkt moeten worden middels capaciteitsopbouw. Voorts moet de afdeling snel gaan partneren met de twee consumentenorganisaties die er in Suriname bestaan: de Consumentenbond en de Consumentenorganisatie Suriname. Deze twee organisaties moeten zover worden gebracht dat ze elkaar ook als partners zien en consultatieve status eisen van HI en daarvoor dus goed in relatie staan met Coza. Bij het formuleren van het consumentenbeschermingsbeleid en – wetgeving moet het ministerie deze organisaties raadplegen en hun kanttekeningen meenemen. In opdrachten die uitgevoerd worden door ad hoc commissies moet ruimte gegeven worden aan de Surinaamse consumentenorganisaties om daarin zitting te nemen. Wat Coza/HI wel moet dien, is werken vanuit een referentiekader en logisch kijken wij dan naar de VN-standaarden. Er zijn consumentenrichtlijnen door de VN geaccepteerd, die enige keren zijn aangepast op basis van veranderde inzichten vanuit de wetenschappelijke vorderingen of het bewustzijn. Er is geen sterk ontwikkeld consumentenbewustzijn in Suriname, het is niet zo sterk dat producenten en dienstverleners daar rekening mee houden. Voor de consument in Suriname is de meest voordelige situatie gezonde mededinging en keuzemogelijkheid, informatie over producten en bescherming tegen dumping van inferieure en nepproducten, vooral in het kader van de gezondheid. Het besef bij de consument is ook heel slecht ontwikkeld op de milieu- en mensenrechtenachtergrond van de producten die men koopt. Er zijn echter consumenten in Suriname die proberen te vermijden om producten te kopen die bijvoorbeeld vervuild zouden zijn door kinderarbeid of mensenhandel/dwangarbeid. Het gros kijkt echter naar de prijs en het plezier. Een aantal misstanden wordt geaccepteerd, omdat het bewustzijn als consument laag is of men is ontevreden, maar heeft geen houvast om het eigen gevoel van ontevredenheid aan te toetsen. Daarom is het van belang dat wordt gestart met de bewustwording. Nadruk moet bijvoorbeeld liggen op de consument, de relatie van consumeren met de gezondheid of het leven, de rol van het individu zelf en de rol van dienstverleners. In Suriname lijkt het alsof de nadruk veel ligt op de prijs. Veel burgers hebben de gewoonte om bij alles af te dingen. De gewoonte om wat men koopt te inspecteren op bijvoorbeeld productieprocessen en voedingswaarden is er nog niet. In 1962 werd al in Amerika de Consumers’ Bill of Rights aangenomen, een set van regels die de rechten van de Amerikaanse consumenten vastlegde. In Suriname weten consumenten vaak niet wat de bijzonderheden zijn van een product dat zij in de winkel kopen, bijvoorbeeld verwerkt voedsel. Consumenten begrijpen of de taal niet, of weten niet hoe zij die moeten lezen en interpreteren of die informatie staat er gewoonweg niet. Dit laatste is bijvoorbeeld vaak het geval met Surinaamse producten. Ook bij landbouwproducten die aan de man worden gebracht, weet de consument bijvoorbeeld niet hoe die is gekweekt. Niet altijd is de verkoper in staat of bereid die informatie te delen. Producten uit de industrie vereisen ook uitleg, bijvoorbeeld in termen van invloed op de gezondheid. Dienstverleners in Suriname slaan daarop geen acht, consumenten evenmin. In 1985 werden door de Algemene Vergadering van de VN (mede na ‘consultaties’ met Consumers International) acht basisrechten van consumenten vastgelegd. Het eerste betreft het recht van de consument om te kunnen kiezen en wel uit kwalitatief goede producten met een acceptabele prijsstandaard. Consumenten hebben recht op bescherming tegen producten die schadelijk zijn voor hun gezondheid: daar wordt actie verwacht van de regering en haar werkarmen. Voorts hebben consumenten recht op informatie over de producten die zij kopen; die informatie moet terstond beschikbaar (en verteerbaar) zijn. Een recht waarop wij ook de nadruk moeten leggen, is dat waarbij de consument een stem heeft, waar hij gehoord wordt. Een afdeling als Coza is een stap daartoe, maar ook betrokken consumentenorganisaties die erkenning hebben van de regering. Consumenten hebben recht op een mechanisme dat in staat is consumentenklachten op te lossen. Voorts hebben zij het recht op consumptie zonder vernietigend effect op het milieu. Een aspect waarover in Suriname wel bewustzijn is, is het recht op een respectvolle dienstverlening. Hierover zijn er vaker klachten. Als laatste kan genoemd worden het recht op consumenteneducatie.
De Coza dient naast deze acht consumentenrechten ook de VN Richtlijn voor Consumentenbescherming als leidraad te gebruiken om haar werk in te richten en deze te monitoren. Het is een positieve zaak dat de regering de afdeling Consumentenzaken in het leven roept. In dialoog met de partners zal de afdeling veel werk te verzetten hebben en zal ze prioriteit moeten geven aan wetgeving en daaruit voortvloeiende instituten. De afdeling zou ook als prioriteit kunnen nemen het brood dat in Suriname wordt geproduceerd. Dat is in vergelijking met eerder van zeer slechte kwaliteit. De resterende dagen van de Consumentenweek moet aangegrepen worden door Coza/HI om de burger beter te bereiken met informatie.
