De gemiddelde burger die het wereldnieuws volgt, heeft na het aanschouwen van de Amerikaanse politiek en de besluiten die er worden genomen, zich toch afgevraagd hoe het uiteindelijk zal aflopen met de wereld.
We hebben gezien dat de Amerikaanse president Trump als maatregel tegen de houding van de Oekraïense president, de leverantie van wapens aan het land heeft stopgezet. Internationale critici menen dat de maffia-achtige strijd om de wereldmacht is begonnen. De wereldorde die na 1945 werd gevestigd, is terrein aan het verliezen. Bij de VN koos Amerika afgelopen week de kant van Rusland en Noord-Korea tegen Oekraïne en Europa. De waarschijnlijke nieuwe bondskanselier van Duitsland, Friedrich Merz, waarschuwt dat de NAVO in juni 2025 dood kan zijn. Er komt snel een wereld van de macht aan waarin grote mogendheden deals sluiten en kleine mogendheden intimideren.
Team Trump beweert dat hun dealmaking vrede zal brengen en dat Amerika, na 80 jaar voor de gek te zijn gehouden, zijn supermachtstatus in winst zal omzetten. In plaats daarvan zal het de wereld gevaarlijker maken en Amerika zwakker en armer, menen critici. De Amerikaanse maffia-aanpak is in Oekraïne te zien. Nadat ze aanvankelijk US$ 5000 miljard hadden geëist, gingen Amerikaanse functionarissen akkoord met een vage deal voor een gezamenlijk staatsfonds om Oekraïense mineralen te ontwikkelen. Het is onduidelijk of Amerika in ruil daarvoor veiligheidsgaranties zal bieden. Trump denkt dat hij het nationale belang effectiever kan nastreven door middel van hyperactieve transacties. Hij denkt dat alles te grijpen ligt: grondgebied, technologie, mineralen.
Vertrouwelingen van Trump met zakelijke vaardigheden vliegen tussen hoofdsteden om deals te maken. Die variëren van het zover krijgen van Saoedi-Arabië om Israël te erkennen tot het rehabiliteren van het Kremlin. Dit nieuwe systeem heeft een nieuwe hiërarchie. Amerika staat op nummer één. Daarna volgen landen met middelen om te verkopen, bedreigingen om te uiten en leiders die niet beperkt worden door democratie.
Vladimir Poetin wil Rusland herstellen als een grote imperialistische macht. Muhammad bin Salman wil het Midden-Oosten moderniseren en Iran afweren. Xi Jinping is zowel een toegewijde communist als een nationalist die een wereld wil die geschikt is voor een sterk China. Op de derde plaats staan de bondgenoten van Amerika, hun afhankelijkheid en loyaliteit worden gezien als zwakheden om uit te buiten. Het grondgebied staat ter discussie, waardoor de regels van na 1945 in de prullenbak belanden. De grens van Oekraïne kan zo worden vastgesteld door een handdruk tussen Trump en Poetin. De grenzen van Israël, Libanon en Syrië zijn vervaagd door 17 maanden oorlog. Sommige buitenlandse machten staan hier onverschillig tegenover. Toch heeft Trump zijn oog laten vallen op Gaza, en ook op Groenland, en bij eventuele Chinees-Amerikaanse gesprekken zou Xi ook een bod kunnen uitbrengen op grondgebied, bijvoorbeeld door aan te bieden de export te beperken in ruil voor concessies op Taiwan, de Zuid-Chinese Zee of de Himalaya.
Zowel Trump als leiders in het mondiale zuiden hebben gelijk als ze zeggen dat de orde na 1945 is verslechterd. Wanneer de diplomatie stagneert, kunnen onconventionele ideeën werken zoals de Abraham-akkoorden tussen Israël en enkele Arabische staten. Maar het is zeer complex. Zo wil Saoedi-Arabië een defensie deal om Iran af te schrikken, die Amerika kan verlenen als het Israël erkent. Maar daarvoor moeten Israël en de Palestijnen een twee staten toekomst onderschrijven, die Trump afwees in zijn plan om vrede te brengen in Gaza.
Rusland wil dat de oliesancties worden opgeheven, maar dat zou de inkomsten van Saoedi-Arabië kunnen verlagen en de rekeningen van India kunnen verhogen. Ondertussen zullen er oorlogen volgen als grenzen betwist worden. Omdat Trump macht als persoonlijk beschouwt, kan hij het moeilijk vinden om zijn collega’s ervan te overtuigen dat overeenkomsten stand zullen houden. De wereld zal er dus onder lijden.
Wat Trump niet beseft, is dat Amerika er ook onder zal kunnen lijden. De wereldwijde rol van het land heeft een militaire last en een openheid voor handel opgelegd die sommige Amerikaanse industrieën heeft geschaad. Toch zijn de winsten veel groter geweest. Handel is gunstig voor consumenten en importerende industrieën. Omdat financieel gezien USA het hart is van het dollarsysteem, bespaart het Amerika jaarlijks meer dan $ 100 miljard aan rente en kan het een hoog begrotingstekort hebben. De buitenlandse handel van Amerikaanse bedrijven is $ 16 miljard waard. Die bedrijven floreren in het buitenland vanwege redelijk voorspelbare en onpartijdige wereldwijde regels voor handel, in plaats van corruptie en tijdelijke speciale gunsten – een ethos dat veel beter past bij Chinese en Russische bedrijven.
Trump gelooft dat Amerika Europa en misschien ook zijn Aziatische bondgenoten gedeeltelijk of volledig kan verlaten. Hij zegt dat het een “prachtige oceaan als scheiding” heeft. Oorlogen omvatten echter nu de ruimte en cyberspace, dus fysieke afstand biedt nog minder bescherming dan in 1941, toen de Japanse aanval op Pearl Harbor een einde maakte aan het isolationisme van Amerika. Bovendien is Amerika afhankelijk van geallieerde hulp, van de Ramstein-luchtmachtbasis in Duitsland en het Pine Gap-signaalstation in Australië tot raketvolging in het Canadese Noordpoolgebied. In Trumps wereld heeft Amerika daar misschien geen vrije toegang meer toe.
Voorstanders van dealmaking gaan ervan uit dat Amerika kan krijgen wat het wil door te onderhandelen. Maar naarmate Trump decennialange afhankelijkheden uitbuit, zal Amerika’s invloed snel afnemen. Bondgenoten in Europa en daarbuiten voelen verraad en zullen zich tot elkaar wenden voor veiligheid. Als de chaos zich verspreidt, zal Amerika te maken krijgen met nieuwe bedreigingen, ook al heeft het minder middelen: denk aan een Aziatische nucleaire wapenwedloop in een systeem met zwakke Amerikaanse bondgenootschappen en zwakkere, of beschadigde, wapenbeheersing. In een gevaarlijk moment zijn vrienden, geloofwaardigheid en regels meer waard dan snel gemaakte kapitaal. Het Congres, de financiële markten of kiezers zouden Trump er nog van kunnen overtuigen om terug te krabbelen.
Maar de wereld is al begonnen met het plannen van een wetteloos tijdperk onder aanvuring van Trump. En doordat we nog meer onderaan de ladder staan onder Trump, zouden wij daarvan enorme last kunnen ondervinden.
