Een fout maken, is menselijk. Het wordt pas echt een probleem als we niet leren van onze fouten, want dan blijven mensen dezelfde fouten maken die voorkomen hadden kunnen worden. Ze worden geconfronteerd met steeds weer dezelfde problemen. Ze zitten vast in een cirkel, wat vaak een neergaande spiraal wordt met meer problemen en minder tijd om de diepere problemen aan te pakken.
Waarom leren we niet van onze fouten? Omdat dit soort fouten vaak gekoppeld zijn aan hardnekkige denkpatronen. Deze denkpatronen zijn taai om te doorbreken, omdat ze in zekere zin vertegenwoordigen wie we zijn (identiteit) en waar we in geloven (opvattingen). We leren bijvoorbeeld snel dat we verbrand raken als we onze hand op een hete kachel leggen, en zullen deze fout niet zo snel meer maken. Dat komt omdat onze hersenen een dreigingsreactie creëren op de fysiek, pijnlijke eerdere ervaringen. Maar als het gaat om denken, gedragspatronen en besluitvorming, herhalen we vaak fouten.
De voorbeelden hiervan zijn legio. Een vrouw die het is gelukt om te ontsnappen aan die ene man met losse handjes, kiest steeds weer voor dezelfde type man. Ze heeft duidelijk niet geleerd om dit type mannen uit de weg te gaan.
Nog een voorbeeld van niet leren van fouten, is het recente gebeuren rondom de zoon van de president. Die heeft laatst weer publiekelijk om aandacht gevraagd. Een psycholoog zou zeggen dat dat misschien zijn manier is om de aandacht van zijn vader te vragen. Die jongen heeft zo vaak laten zien dat hij geestelijk labiel is en zonder zich te schamen zijn vader publiekelijk schoffeert. Hij bijt de hand die hulp aanreikt. Hij schijnt erop te kicken om zijn vader pijn te doen en te vernederen. De reacties zijn verschillend, de een verkneukelt zich, (vooral enkele radiostations maken er een opruiende sensatie van,) terwijl de ander de ernst van dit probleem als zorgwekkend ervaart.
De pres heeft drie petten op dus zal hij moeten beslissen met welke pet op hij dit probleem zal aanpakken. De man heeft als vader geprobeerd zijn zoon te helpen door hem in een baan te regelen. Dat is jammer genoeg de eerste fout die hij als ouder heeft gemaakt. Deze jongen heeft geen moeite hoeven doen voor een baan, dus zal hij nooit het gebaar van zijn vader waarderen. De tweede fout is om hem na het eerste incident, weer een baan in de schoot te werpen. Weer hoefde zoonlief geen moeite te doen en weer gaf hij zijn vader een trap na. Verstandig zou zijn om niet voor de derde keer dezelfde fout te maken en de zoon zelf een baan te laten zoeken. De kans is echter groot dat hij deze fout weer zal maken omdat hij, zoals bij vele andere ouders, ziende blind is. Hij weigert namelijk in te zien dat dit kind labiel is en psychische hulp nodig heeft. Met de hulp van een psychiater zou hij erachter kunnen komen waarom deze jongeman zich zo gedraagt. Misschien kan hij het werk niet aan en raakt hij daarom gefrustreerd of misschien zijn er dieper liggende problemen.
Nog een les die de president, en nog vele ouders, hieruit kunnen leren is, regel geen baan voor je kind. Laten de kinderen zelf moeite doen voor een baan en hun deskundigheid voor dat werk bewijzen, zo behouden ze hun zelfrespect. Bouterse heeft dezelfde fout gemaakt. Zijn zoon was veroordeeld voor handelen in wapens. Hij liet de zoon zijn straf niet uitzitten, maar haalde hem uit de gevangenis en plaatste hem prompt op de post ‘wapens’. Weer ging zoonlief de fout in en dit keer werd hij in Amerika opgepakt en moet hij nu daar zijn straf uitzitten. Iedere ouder heeft de drang om zijn kind te helpen, dat is heel normaal. Maar doe het dan op een manier waarop je hem of haar de kant van een verantwoordelijke volwassene opduwt en niet de kant van zelfdestructie.
Iemand die herhaaldelijk dezelfde fout maakt, kan worden aangeduid als recidivist, repeater of habitual offender. Fouten kunnen ook ontstaan wanneer goede of plezierige gebeurtenissen de ‘beloningscentra’ van de hersenen activeren. Dit kan potentieel schadelijke routines creëren, zoals te veel eten, roken, drugs- of alcoholmisbruik, gokken en zelfs dwangmatig gebruik van computers en sociale media. Maar er is één belangrijk verschil en dit verschil maakt de op plezier gebaseerde gewoontes zoveel moeilijker te doorbreken. Plezierig gedrag kan je hersenen ertoe aanzetten een chemische stof genaamd, Dopamine te produceren. Als je iets steeds opnieuw doet, en dopamine is er als je het doet, dan versterkt dat de gewoonte nog meer. Als je die dingen niet doet, creëert dopamine de hunkering om het opnieuw te doen. Dit verklaart waarom sommige mensen hunkeren naar drugs. Ook waarom mensen ernaar hunkeren om hun kind te helpen, ondanks ze weten dat dat fout kan uitpakken.
Vele mensen maken steeds weer dezelfde fout en verwachten toch telkens weer andere resultaten. Het gaat dus niet om de gemaakte fouten maar om jouw reactie. Het corrigeren van dit gedrag is niet zo gemakkelijk. Je hoeft niet te veranderen wie je bent, maar verander wel wat je doet. Een effectieve verbetering bereik je niet met een eenmalig verbetertraject. Het is een continu proces, in kleine stapjes op weg naar betere resultaten dus minder fouten.
“You never make the same mistake twice, the second time you make it, it is no longer a mistake, but a choice.”
Josta Vaseur
