“We worden langzaam, maar zeker met uitsterven bedreigd, uit ons eigen land verdreven, onze voorouderlijke wateren en gronden worden vergiftigd en van ons weggenomen. Hoe lang kan dit ongestraft doorgaan?” Dat staat in een kritische verklaring van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS), die basja Louis Biswane van Pierrekonde, naar voren heeft gebracht tijdens de onlangs gehouden 141ste VN-zitting over het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten in Genève, Zwitserland.
Biswane gaf een overzicht van het schaduwrapport, dat is ingediend door VIDS en Indigenous Peoples Rights International, een mondiale organisatie voor inheemse volken.
Ondanks drie bevelen van het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens, heeft Suriname de rechten van inheemse volken nog niet juridisch erkend. Zij heeft hierover een wet opgesteld, maar deze ligt sinds 2021 vast bij de wetgevende macht. “Dit wetsontwerp erkent ons recht op zelfbeschikking, zoals erkend in het Verdrag en de VN-Verklaring over de Rechten van Inheemse Volken, evenals onze collectieve rechtspersoonlijkheid en, tot op zekere hoogte, de rechten op ons grondgebied. Zelfs als het wordt aangenomen, worden verschillende kwesties uitgesteld tot toekomstige uitvoeringswetten die nog moeten worden opgesteld”, zei Biswane.
Het wetsontwerp is in juni 2021 aan het parlement voorgelegd. In januari 2023 werd de wet uiteindelijk ter discussie gesteld, maar deze bevatte onaanvaardbare amendementen, waarbij belangrijke artikelen van het wetsontwerp werden afgezwakt. Deze wijzigingen zijn discriminerend en in strijd met de verplichtingen van Suriname onder het internationaal recht. Bovendien maken ze een van de hoofddoelen van deze wet teniet, namelijk het bieden van rechtszekerheid en bescherming aan inheemse en tribale volken over de traditionele gronden, gebieden en hulpbronnen. “Onze zorgen in dit verband zijn vele malen overduidelijk aan het parlement en de regering kenbaar gemaakt, zonder dat er een adequaat antwoord op kwam”, onderstreepte Biswane.
Dit eenzijdig gewijzigde ontwerp werd tussen januari en augustus 2023 opnieuw kort besproken in de Nationale Assemblee – zonder enige conclusie door het parlement. Sindsdien is er niets concreets meer vernomen.
Onlangs meldde de minister van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking, Albert Ramdin, in de pers dat er nog een commissie zal worden ingesteld om het wetsontwerp te herzien. “Wij zijn er niet bij betrokken of geraadpleegd, en er is hiervoor ook geen enkele reden gegeven, ook al betreft het hier een broodnodige wet, die eindelijk onze rechten als inheemse volken moet erkennen.”
VIDS benadrukte bij monde van Biswane dat dergelijke wetgeving is bevolen in drie uitspraken van het Inter-Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens (2005, 2007 en 2015). Deze bevelen vereisen dat Suriname wetgevende maatregelen neemt om rechten van Inheemse volken te erkennen, inclusief hun rechtspersoonlijkheid en wettelijke erkenning van de traditionele autoriteiten en hun jurisdictie.
De Staat blijft de wettelijke erkenning en bescherming van de rechten van Inheemse volken op onredelijke wijze vertragen en verwarren.
“Ik zal het niet hebben over de vele andere mensenrechtenschendingen en discriminatie waar we in Suriname mee te maken hebben. Zie ons volledige rapport voor deze details. Ik roep u als Mensenrechtencommissie op om uw uiterste best te doen om dit te stoppen”, aldus Biswane.
VIDS, Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname
