Er is een schokkende documentaire verschenen op 11 juni bij de internationale nieuwszender CNN over mensen uit verschillende landen die vast zitten in allerlei gevangenissen onder beheer van westerse landen. Deze landen weten niet wat ze met deze gevangenen moeten. Ook vrouwen en kinderen zitten in kampen en gevangenissen vast. Het schokkende was dat op 11 juni werd uitgezonden dat een jongeman afkomstig uit Suriname vast zit in een gevangenis, omdat hij namens de ISIS was gaan vechten in Syrië. Wij hadden gehoord van Trinidadiaanse burgers die in behoorlijke aantallen naar het Midden-Oosten gingen om te vechten namens het Kalifaat.
Trinidad is een land in het Caribisch gebied dat een mislukte staatsgreep kent die gepleegd werd door een islamitische organisatie. Sporen van radicalisme kunnen we ons daarbij enigszins voorstellen. Suriname heeft dot soort van radicalisering niet, maar wij hebben hier ettelijke keren gewaarschuwd voor leraren uit de meest achtergestelde gebieden uit Pakistan (Swat Valley) en Afghanistan die hier vrij spel krijgen om de minds van Surinamers te vergiftigen. De Surinaamse inlichtingendiensten moeten deze gevaren altijd in de gaten houden. Er zijn stromingen binnen de islam die in Pakistan worden vervolgd en zelfs worden vermoord zonder straf. Die stromingen komen in Suriname voor, ook de andere groepen die behoren tot de groepen die mogen vervolgen in Pakistan.
We hebben dus in elk geval een Surinaamse jongeman die ergens in Syrië of een Amerikaanse gevangenis vastzit. Zijn gezicht is gewezen op CNN. Het is een jongeman van gemengde afkomst en niet ouder dan 25 jaar jong. De jongeman heeft spijt van zijn handelingen en zegt dat hij door misinformatie in de hele oorlog betrokken is geraakt. Van wat wij weten is dat Surinaamse staatsburgers te allen tijde toegang hebben tot Surinaams grondgebied. Het is een grondwettelijke recht dat geen enkele burger kan worden ontnomen. Burgers die zich in Surinaamse staatsmacht begeven mogen in het algemeen ook niet worden uitgeleverd.
Nu is de vraag wat er met deze jongeman zal gebeuren. En, zijn er meerdere Surinamers in Amerikaanse gevangenschap? Er zijn gevallen waar Engeland eigen staatsburgers heeft geweigerd om terug te nemen. Er is een vrees dat geradicaliseerde burgers voor onrust gaan zorgen in de landen van herkomst. Want de geradicaliseerde burgers moeten worden begeleid en behandeld zodat ze een normaal leven kunnen leiden. Er zijn vrouwen die ook gevangen zitten maar ook heel kleine kinderen.
Zo zitten circa 100 Nederlandse uitreizigers nog in Syrië, Irak of Turkije. Ongeveer een derde van hen verblijft in Syrisch-Koerdische kampen al-Roj of al-Hawl (de vrouwen) of in diverse detentiecentra in Noordoost-Syrië (de mannen). Daarnaast verblijven in de regio nog ongeveer 150 minderjarigen met een Nederlandse link.
Op dit moment zitten er nog tienduizenden ISIS-verdachten en hun gezinnen vast in gevangenissen en kampen in noordoost Syrië. Deze vele ISIS-leden vormen een groot veiligheidsrisico, vinden de landen. Dit wordt nogmaals bewezen door de recente ontsnappingen. De ontsnappingen bewijzen dat zolang de ISIS-strijders in de regio worden vastgehouden, de kans bestaat dat zij gaan rondzwerven. De veiligheidsrisico’s die de ISIS-strijders en hun gezinnen vormen kunnen veel beter in de hand worden gehouden als de Nederlandse ISIS-leden in hun land worden vastgehouden, berecht en gederadicaliseerd. Dat is een opvatting wat betreft de Nederlandse strijders.
De opvatting is ook dat de Nederlandse ISIS-strijders en hun gezinnen Nederlandse staatsburgers zijn en dus heeft de overheid een verplichting om deze mensen zelf te berechten, als er geen kans op berechting in de regio zelf is of die niet voldoet aan minimale standaarden van een eerlijk proces en mensenrechten. Voor de Nederlandse kinderen van de ISIS-leden is het belangrijk dat zij zo snel mogelijk uit de radicaliserende omgeving gehaald worden, zo pleiten bepaalde organisaties. Deze Nederlandse kinderen zitten nu vast op plekken waar de situatie inhumaan en levensbedreigend is. De staat is het aan deze kinderen verplicht om hen terug naar Nederland te halen.
Toch weigert de overheid om de Nederlandse ISIS-strijders terug naar Nederland te halen en hen hier te berechten, zelfs als de Amerikaanse en Turkse regering daarbij hulp aanbieden. Ook de kinderen worden niet teruggehaald. Zo gaat de overheid in beroep tegen het vonnis van de rechter dat Nederland zich actief moet inspannen om de kinderen uit de kampen in noordoost Syrië terug te halen.
Nederland heeft in 2022 vijf vrouwen die betrokken zijn (geweest) bij ISIS samen met hun elf kinderen gerepatrieerd uit kamp Al-Hol in het noordoosten van Syrië. Ze zijn teruggehaald om terecht te staan voor verdenkingen van terrorisme, nadat ze hadden aangegeven van hun recht gebruik te willen maken om fysiek aanwezig te zijn in de rechtbank tijdens de rechtszaak. De Nederlandse regering besloot de vrouwen en kinderen te repatriëren nadat in de rechtbank van Rotterdam werd besloten dat de strafzaak beëindigd zou worden als ze niet teruggehaald worden.
Suriname moet nog gaan vaststellen wat ze met haar burgers zal gaan doen.
