Op de televisie werden de verkiezingen in Rusland getoond. De hele wereld weet dat deze verkiezingsuitslag al van tevoren vaststond. Het Russische volk ziet dagelijks de wandaden van Poetin en toch wordt er verschillend over zijn gedrag geoordeeld. Er zijn Russen die hem haten en verafschuwen, maar er zijn ook Russen die hem de hemel in prijzen en als leider toejuichen.
Hetzelfde heeft plaatsgevonden in Suriname. Het Surinaamse volk wordt al jarenlang geconfronteerd met de wandaden van Bouterse en Brunswijk. Men weet dat beide mannen veroordeelde criminelen zijn en toch is het volk verdeeld in hun oordeel. Een deel omarmt beide mannen en een ander deel verafschuwt hen.
De hamvraag is, hoe is het mogelijk dat al die mensen naar dezelfde persoon kijken en over dezelfde feiten beschikken en toch verschillend reageren?
Dat komt omdat mensen zien wat ze willen zien, mensen nemen selectief waar en koppelen er direct een oordeel aan vast. Mensen nemen dat wat ze graag willen zien eerder voor waar aan dan dat wat ze liever niet willen zien. Ze horen ook eerder de woorden die ze graag willen horen dan de woorden die ze liever niet horen. Dit is een onbewust proces van kijken en zien wat jij wilt zien, vandaar het verschil in reacties op dezelfde persoon of dezelfde situatie.
Bijvoorbeeld alle Surinamers keken naar de benoemingen op de verschillende posten. Een deel zag slechts rassen en oordeelde dat Santokhi alleen Hindoestanen had benoemd en Brunswijk Marrons. Anderen keken naar hetzelfde, maar zagen geen ras. Ze zagen landgenoten die de juiste papieren hadden, de deskundigheid en de ervaring voor die functie bezaten en waren dankbaar omdat dat het land ten goede kwam. Kortom op dezelfde situatie werd verschillend gereageerd.
Kijken doe je zodra jij je ogen opendoet. Daarna is het belangrijk dat jij je bewust wordt van wat je ziet en wat de beelden voor jou betekenen en dat is waarnemen. Waarneming, ook wel perceptie genoemd, is het proces van het verwerven, registreren, interpreteren, selecteren en ordenen van zintuiglijke informatie.
Wat je ziet en vooral ook hoe je interpreteert wat je ziet, wordt voor een groot deel bepaald door de manier waarop jij op dat moment naar de werkelijkheid kijkt. Wat je ziet is niet DE werkelijkheid omdat je met een subjectieve blik naar de mensen en situaties kijkt en die wordt gevormd door je karakter, je opvoeding en allerlei omgevingsfactoren( media). En dat betekent ook dat je altijd bepaalde zaken over het hoofd ziet omdat ze gewoon niet in je blikveld zijn, niet ‘passen’ in jouw manier van kijken. We moeten dus niet verbaasd zijn dat mensen verschillend oordelen over de buitenlandse reizen van Santokhi. Voor de een is het geldverspilling en de ander ziet het als een vooruitgang voor het land. Alleen degene die zich openstelt, zal andere perspectieven ontdekken om naar iemand of een situatie te kijken. The optimist sees the donut, the pessimist sees only the hole.
Oordelen gebeurt vaak automatisch, maar het is een belangrijke boodschapper, daar het iets over jezelf zegt. Probeer dat oordeel met enige afstand te observeren en je bewust te zijn dat je oordeelt en conclusies trekt en vraag jezelf af door welke ’bril’ je naar iemand of een situatie kijkt en waar het vandaan komt. Het probleem is namelijk dat mensen zich vaak identificeren met hun oordeel.
Het oordeel doet zich aan je voor alsof het waar is. Pas als je in de gaten hebt dat je die conclusies zelf trekt, omdat je een subjectieve bril op hebt, zal je blik veel ruimer worden. Een recent voorbeeld is de oorlog tussen Israël en Hamas. Er zijn mensen die kijken en oordelen dat Israël de Palestijnen laat lijden. De beelden die de media laat zien, spelen hierin een grote rol. Weer anderen zien dat Hamas de wortel is van dit kwaad en het volk gewetenloos als schild blijft gebruiken door zich in de ziekenhuizen te verschuilen, kortom deze mensen kijken naar dezelfde situatie en zijn het allemaal eens over de visuele uiterlijkheden – ik zie wat jij ook ziet – maar er zijn verschillen in de betekenisgeving of interpretatie van wat ze zien.
We worden dus niet beïnvloed door de feiten, maar door de interpretatie van die feiten. Een voorbeeld dicht bij huis is dat het Surinaamse volk de uiterlijke tekenen zag van een arm en kapot land en toch waren er verschillen in interpretaties en reacties. Er waren en er zijn nog steeds mensen die slechts zagen dat er geen pakketten meer zijn en daarom ongeduldig zijn, blijven eisen, en protesteren. Anderen zien hetzelfde kapotte land, stellen hun eisen daarom uit, hebben geduld en helpen mee aan de wederopbouw.
Informatie betekent niet automatisch kennis en inzicht krijgen. Kennis omvat de interpretatie van die informatie. Kennis impliceert echt luisteren en echt zien en dat kunnen veel mensen niet.
Seeing is enough to look, but looking is not enough to see!” (Mehmet Murat ildan)
Josta Vaseur
