Vandaag wordt zeer waarschijnlijk voor het laatst, zonder mogelijk een verdaging, voor het laatst, in laatste instantie, vonnis gewezen in de grootste rechtszaak in de geschiedenis van Suriname. Het is de megastrafzaak die populair aangeduid wordt als de 8 Decemberstrafzaak die betrekking heeft op de 8 Decembermoorden.
Het Openbaar Ministerie heeft ook in hoger beroep een straf van 20 jaar geëist van de rechters, dus een bevestiging van het eerder uitgesproken vonnis. Ook heeft het OM gevraagd naar directe gevangenneming van de veroordeelden, ook de hoofdverdachte.
Alle aandacht is gevestigd op de zaak van de hoofdverdachte, voormalig legerleider en president van het land. Als hij niet verschijnt, zal zijn gevangenneming worden gelast van waar hij ook mag zijn. Theoretisch is het mogelijk dat hij het land is uitgevlucht, zoals velen dat hebben gedaan. De hoofdverdachte heeft zijn zaak, alhoewel hij zelf in het begin opriep tot een onderzoek, aangeduid als een politieke vervolging. Doorgaans duren politiek gemotiveerde zaken niet zo lang, al inmiddels bijna 26 jaar. Alle mogelijke rechtsingangen zijn in deze uitgeput. Eerder zijn politici en met de politiek gelieerde mensen het land uitgevlucht bij een strafvervolging. Een enkele keer, zoals in het geval van ex-Financiën-minister Hoefdraad, zou zelfs de buitenwacht de vervolging hebben getypeerd als een politiek proces.
We zien in het internationaal nieuws dat er gevallen zijn waar politieke leiders met een behoorlijk electoraal draagvlak, ook huisarrest kunnen krijgen; hun huis wordt dan hun gevangenis. Een bekend voorbeeld is de inmiddels in ongenade gevallen Aung San Suu Kyi van Myanmar. Ook komt het soms voor dat politieke leiders worden gevraagd om zich vrijwillig aan te melden bij de politie die bevoegd is op last van de politionele autoriteiten een vonnis tot gevangenisstraf te executeren. Er is een behoorlijk grote en groeiende generatie in Suriname die wel weet wat de 8 decembermoorden betekenen, maar dat niet zelf hebben meegemaakt. Er is wel veel materiaal online om zich daarbij een gevoel voor te stellen.
We gaan vandaag zeer waarschijnlijk met de laatste uitspraak een hoofdstuk afsluiten, maar er zijn ook andere Surinamers die het leven hebben gelaten. De 39 slachtoffers van Moiwana bijvoorbeeld zijn al bij naam en toenaam al geïdentificeerd. Daar gaat het om een groot aantal mannen, vrouwen en kinderen. Dat zijn onschuldige dorpelingen die als wraak zijn neergeschoten door het Surinaams leger. De Moiwana-zaak heeft al gediend bij het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens en is de Staat Suriname ook veroordeeld tot het betalen van emotionele schadevergoeding aan de nabestaanden. Maar daarnaast zijn ook andere burgers en dienstdoende functionarissen om het leven gekomen. We verwijzen naar een recent stuk uitgebracht door de Stichting 8 December 1982. Eén van de eerste slachtoffers op 8 december was de 23-jarige agent Mohammed Ramdjan Soeltan, die dodelijk getroffen werd in het politie-VW-busje. Eerder op die dag werden de wachtcommandant, luitenant Van Aalst, en de sergeant-majoor Comvalius om het leven gebracht. Ook Joseph Bacchus, een Guyanese arbeider, vond de dood. In de krant stond daags na 8 december dat 2 burgers door kogels waren geraakt. De foto van hun lijken stond in de krant daags na 25 februari 1980. Er wordt vaak ook gesproken over de dood van ‘een landbouwer’ te Saramacca. Hetzelfde geldt voor de politiefunctionaris Herman Gooding in 1990. Hij was bezig mensenrechtenschendingen van Moiwana te onderzoeken. Maar, ook moet de waarheid naar boven komen over de dood van Roy Horb, die onder dubieuze omstandigheden in de gevangenis. Hetzelfde geldt voor de dood van voormalig militair Fred Ormskirk.
Ook is de ware toedracht van de dood van professor Baal Oemrawsingh niet geheel bekend. Hij was de tweelingbroer van de op 8 december vermoorde Sugrim Oemrawsingh.
De geschiedenis moet naar waarheid ook geschreven worden van de zogenaamd standrechtelijk geëxecuteerde Wilfred Hawker. Het moet voor iedereen duidelijk zijn wat standrechtelijk executeren betekent en of het nu nog kan in het leger. En dan zijn er nog mensen omgekomen tijdens de binnenlandse oorlog, waarvan alle namen moeten worden opgesomd.
De militaire dictatuur en alles daaromheen moet aan enkele tientallen tot honderd mensen het leven hebben gekost. De korte biografie van al deze mensen moet worden opgenomen in een boekwerk. Dat is begin van de heling, wanneer alle slachtoffers een gezicht krijgen.
In Suriname is ooit een wet aangenomen die het de regering van Suriname verplicht om (als tegenprestatie van de amnestie) de waarheids- en verzoeningscommissie op te richten. Deze commissie, ook in een tijd dat de amnestiewet nog geldig was, is nooit ingesteld. Terugkerend naar de dag van heden meren we dat gisteren een verklaring van de VSB is uitgegeven dat bedrijven in de nabijheid van het kantongebouw extra maatregelen treffen en vertrouwt de bedrijfslevenorganisatie op de kracht van de politie en de wijsheid van betrokken partijen. De vraag is hoe wijs dat op zich is.
