Na een korte pauze volgde de staatsgreep daar eind juli, en de Verenigde Staten heeft de militaire operaties in Niger hervat. Drones en bemande vliegtuigen zijn weer aan het werk. Amerikaanse defensiefunctionarissen hopen dat volledige grondoperaties en trainingsmissies binnenkort ook worden hervat.
Niets van dit alles is goed nieuws. Dertig jaar geleden stierven 18 Amerikaanse soldaten en werden ze door de straten van Mogadishu gesleept in wat bekend staat als het Black Hawk Down-incident. Vooral nu Frankrijk al zijn troepen terugtrekt uit Niger, bestaat de verontrustende mogelijkheid dat dit opnieuw kan gebeuren als Amerikaanse troepen in West-Afrika blijven. Antiwesterse sentimenten en geweld nemen toe in de regio, en Amerikaanse troepen zullen waarschijnlijk in het kruisvuur terechtkomen, net zoals in Somalië. Het is tijd voor president Joe Biden en zijn administratie om het voorbeeld van Frankrijk te volgen en Amerikaanse troepen terug te trekken uit de conflictgebieden in West-Afrika.
Op dit moment heeft de Verenigde Staten ongeveer 1.100 Amerikaanse soldaten in Niger. Bijna tien jaar lang zijn Amerikaanse strijdkrachten betrokken geweest bij trainingsmissies, het verlenen van assistentie en advisering in de strijd tegen jihadistische opstanden. In werkelijkheid doen ze veel meer. Net als dertig jaar geleden in Somalië zijn Amerikaanse commando’s actief in gevechtsoperaties in heel West-Afrika, waardoor het potentiële verlies van Amerikaanse levens een “beroepsrisico” wordt, zoals een Amerikaanse defensiefunctionaris in 2021 opmerkte.
Deze operaties zullen nog gevaarlijker worden voor Amerikaanse soldaten als ze worden hervat. De recente golf van militaire staatsgrepen in West-Afrika heeft de jihadistische rekrutering en het geweld aangewakkerd. Militante islamitische aanvallen zijn met 70% toegenomen in Mali sinds de staatsgreep van 2020 daar. In Burkina Faso zijn aanslagen met 30% gestegen sinds de laatste paar staatsgrepen. Niger gaat dezelfde kant op. Het geweld is enorm toegenomen sinds de staatsgreep van juli en zal alleen maar erger worden met recente bewegingen van de junta om alle buitenlanders buiten te sluiten, inclusief waarnemers van de Verenigde Staten.
Anti-westers sentiment
Toegevoegd aan het gevaar dat dit geweld presenteert voor Amerikaanse troepen, is het antiwesterse sentiment bijna op recordhoogte in heel West-Afrika. De meeste van deze sentimenten zijn gericht op de voormalige koloniale meester, Frankrijk, maar het anti-Amerikaanse sentiment is ook duidelijk. “Het terrorisme is toegenomen sinds de komst van Amerikaanse soldaten” en “(Amerikaanse soldaten) creëren de omstandigheden voor de Sahel-regio om te exploderen,” zeiden twee vooraanstaande Nigeriaanse politieke figuren kritisch over het Amerikaanse beleid in 2018.
Kortom, dit alles is niet goed voor Amerikaanse troepen. Vandaag bevinden ze zich op kruitvaten in West-Afrika. Als Washington zijn activiteiten binnenkort hervat zoals gewoonlijk, zullen Amerikaanse troepen waarschijnlijk aanzienlijk meer vijandige weerstand ondervinden gezien de toegenomen opstandige kracht en antiwesterse sentimenten.
In het verleden accepteerde het Amerikaanse publiek dergelijke slachtoffers in West-Afrika als noodzakelijk om de mondiale strijd tegen het terrorisme voort te zetten. Toen vier commando’s in 2017 stierven in een hinderlaag in de buurt van Tongo Tongo, Niger, haalde het evenement de krantenkoppen maar verdween snel uit het publieke bewustzijn. Destijds drongen islamitische staatsmilitanten binnen met kracht, en peilingen toonden diepe bezorgdheid over terrorisme aan.
China en Rusland domineren
Tegenwoordig zijn de zaken anders. In plaats van terrorisme domineren China en Rusland nu de nationale aandacht. Zonder grote internationale terroristische aanval op de VS of Europa sinds 2017, is terrorisme uit het publieke domein verdwenen. Het is niet verrassend dat er vandaag geen publieke aandacht is voor West-Afrikaanse jihadisten, aangezien geen van deze groepen ooit heeft geprobeerd of de intentie heeft gehad om de Verenigde Staten aan te vallen, ondanks hun banden met Islamitische Staat en Al-Qaida (voornamelijk voor publiciteit en rekrutering, niet voor wereldwijde jihad). Geen enkele groep in West-Afrika vormt een mondiale dreiging voor de Amerikaanse nationale veiligheidsbelangen.
Dit betekent dat als er binnenkort een nieuw Tongo Tongo-incident plaatsvindt, de discrepantie tussen de strategische kosten (Amerikaanse slachtoffers) en de voordelen (geen significante veiligheidsdreiging) kan leiden tot dezelfde soort nationale opschudding als in 1993 toen president Bill Clinton in actie kwam boven Somalië. De omstandigheden zijn rijp voor een nieuw Black Hawk Down-incident in West-Afrika.
Het beleid moet op twee manieren veranderen. Ten eerste moet de regering-Biden de bestaande noodplannen volgen en de Amerikaanse troepen uit Niger en andere gevechtsgebieden in West-Afrika terugtrekken. De meeste troepen in de regio kunnen naar huis terugkeren of elders worden ingezet, gezien de lage terreurdreiging voor de VS in West-Afrika vandaag.
Ten tweede moet de Biden-regering zich sterker inzetten voor civiel bestuur in West-Afrika. Terwijl deelname aan inspanningen voor krachtige regimeverandering en natieopbouw moet worden vermeden – nog een les van Somalië – moet Washington stoppen met geobsedeerd te zijn door terroristische dreigingen die geen bedreiging vormen in West-Afrika, recente staatsgrepen als zodanig erkennen, en de veiligheidshulp aan Niger, Gabon en andere militaire regimes in de regio verminderen.
West-Afrika heeft vandaag de dag minder militaire interventie nodig en meer inspanningen voor vrede. Civiel bestuur biedt de beste weg hiertoe, zoals de vorige democratische regering in Niger heeft aangetoond. Het is tijd voor Washington om hierin een standpunt in te nemen.
Door het beleid nu te veranderen, eerder dan later, kan de Verenigde Staten wellicht voorkomen dat ze dezelfde fouten uit het verleden herhalen. Dit omvat ook het voorkomen van herhalingen van gebeurtenissen zoals Black Hawk Down.
C. William Walldorf Jr. is hoogleraar politiek en internationale zaken aan Wake Forest University in North Carolina en een bezoekende fellow bij het buitenlands beleid denktank Defensieprioriteiten.
