Er is een beetje vreemde sfeer gaan hangen rond de discussie over het al of niet aanbieden door de Nederlandse regering van excuses voor het slavernijverleden op 19 december door een Nederlandse bewindspersoon in Suriname. Een vreemde sfeer met een vreemde, opmerkelijke bijsmaak.
De bebrilde deftige dame
Plots was ze daar, een ‘deftige’ dame Mercedes Zandwijken van de stichting Keti Koti (Dialoog)Tafel. Wie kent haar, wie had ooit van de vrouw met de opvallend grote bril gehoord? Maar, ze was er plotseling voor de microfoons en camera’s van diverse Nederlandse actualiteitenprogramma’s om haar mening te ventileren over de gang van zaken rond de excuus-datum 19 december. Die datum moet volgens haar de start van een dialoog worden. “Het is gebruikelijk, als je excuses maakt, dat je met elkaar overeenkomt waar die excuses over moeten gaan. Als je niet een helder gezamenlijk beeld hebt, kun je wel eens een excuus maken dat helemaal fout valt”, zei ze na het eerste Catshuis-overleg tegenover de NOS. Ook vindt Zandwijken het van belang. dat de manier waarop de slavernij doorwerkt in het heden, in de vorm van racisme, aandacht krijgt. “Sorry zeggen is een heel precair proces. En dat doe je niet in je eentje”, aldus deze groot bebrilde dame die overigens samenlevingstherapeute, lobbyiste en sociaal onderneemster is. Natuurlijk kunnen vraagtekens geplaatst worden bij de stelling dat slavernij vandaag de dag doorwerkt in de vorm van racisme. Dat is een te boude veronderstelling die niet op feiten is gebaseerd.
Amsterdamse stichtingen
De Amsterdamse stichtingen Eer en Herstel, Wi Kon Na Wen, Afro-Caribische Levensbeschouwing en Spiritualiteit, Wi Sten en Keti-Koti, en de lokale multiculturele zender Mart nemen ook deel aan de excuses-soap in Nederland. Zij spannen zelfs een Kort Geding aan, omdat ze boos zijn dat het Nederlandse kabinet zonder overleg heeft besloten op 19 december in Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen excuses aan te bieden voor het slavernijverleden. Wie in Suriname had ooit van deze organisaties gehoord? Ook acteurs in de excuses-soap zijn de Stichting Nationaal Monument Nederlands Slavernijverleden en NiNsee (Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis).
“Het is eigenlijk buiten de orde van waar het hier om gaat”
En dan zijn er nog de lokale Nederlandse organisaties Kick Out Zwarte Piet, Zwart Manifest en The Black Archives die een heus eisenpakket hebben opgesteld. Alleen als aan die eisen wordt voldaan, aanvaarden zij op 19 december excuses van het kabinet.
Een van de eisen is dat Zwarte Piet volledig uit het politieke domein moet verdwijnen. Ook moet het gebruik van het woord ‘neger’ strafbaar gesteld worden en moet er een financiële compensatie komen voor nazaten van mensen die ooit als slaaf zijn verkocht. Verder moet de Nederlandse overheid de (Corona)schulden van zowel Suriname als de Caribische eilanden van het Koninkrijk kwijtschelden.
“Ik vind dat deze eisen niet direct met de excuses te maken hebben”, zei VVD-Tweede Kamerlid Ingrid Michon in het tv-programma Goedemorgen Nederland, NPO 1. “Het is eigenlijk buiten de orde van waar het hier om gaat.”
Michon doelt onder andere op de Corona-leningen. “Dat staat helemaal los van wat er in onze geschiedenis is gebeurd en waarvoor wij nu het excuus willen maken. Ik vind het vreemd dat deze eis op tafel ligt.”
“Eisen niet realistisch”
Volgens historicus Coen de Jong zijn de eisen niet realistisch. “Straf voor een woord? Zwarte Piet van overheidswege helemaal weg? Dat kan juridisch helemaal niet. Dat zijn ongrondwettelijke eisen. Daar gaat de regering helemaal niet over”, zei hij eerder tegen De Telegraaf.
De twee Surinaamse organisaties die recht van spreken hebben
De enige twee organisaties in Suriname die deelnemen aan de ontstane discussies en gesprekken met de Nederlandse regering zijn
Armand Zunder van de Nationale Reparatie Commissie Suriname (NRCS) van Armand Zunder en het Surinaamse Nationaal Comité Herdenking Slavernij met als woordvoerder de heer Johan Roozer.
Feitelijk zijn zij de enige die 100 procent recht van spreken hebben.
Boventoon gevoerd door organisaties in Nederland
Het is opmerkelijk dat de boventoon in de gehele soap wordt gevoerd door Nederlandse organisaties en stichtingen die pretenderen ook op te komen voor de nazaten van tot slaaf gemaakten. Maar, hebben zij werkelijk recht van spreken? Wie vertegenwoordigen zij? Nazaten die al jaren wonen, leven en werken in het land dat vele jaren geleden de koloniale overheerser was van Suriname en verantwoordelijk voor de slavenhandel. In hoeverre ondervinden deze Surinamers en Nederlanders van Surinaamse komaf in het dagelijks leven, in Nederland, de gevolgen van de slavernijperiode, 9.000 kilometer verwijderd van Suriname? Wie, met een beetje dosis gezond verstand, kan zich daarbij iets voorstellen?
Gelet op uitspraken van vertegenwoordigers van de Nederlandse organisaties en stichtingen nemen zij deel aan de discussies vooral om zichzelf te profileren. Enkelen prediken zelfs overduidelijk voor eigen parochie en hechten meer belang aan het ingewilligd krijgen van hun eigen eisenpakket dan aan de excuses.
Voer zuivere discussie
Voor een zuivere discussie en voor een zuiver traject richting de excuses en een natraject, zou het aan te bevelen zijn dat de Nederlandse organisaties en stichtingen zich laten vertegenwoordigen door de heren Zunder en Roozer en hun organisaties. Tot vandaag de dag rollen de organisaties en stichtingen in Nederland over elkaar heen om vooral zichzelf te profileren. Dat optreden schaadt het volledige excuus-traject en maakt het troebel.
Viktor Aardenburg
