In vele landen hebben de mensen geen vrijheid van spreken. Als ze protesteren, worden ze opgepakt, gemarteld, in het gevang gegooid en zelfs gedood. Tijdens de regering Bouterse hebben we hiervan een staaltje mogen zien, eerst in de jaren tachtig en toen weer in 2019. Gemaskerde mannen mishandelden demonstranten en gooiden ze als vee achter in een wagen.
We mogen van geluk spreken dat deze mensonwaardige toestanden niet meer plaatsvinden. Mensen mogen nu klagen, verwijten maken, protestacties houden zonder dat hen een haartje wordt gekrenkt.
Mensen klagen of protesteren wanneer hun gevoel van rechtvaardigheid of fatsoen in het gedrang komt. Wat het fatsoensniveau betreft verschillen de Surinamers onderling enorm. Wat de een normaal vindt, is voor de ander onacceptabel.
– Het is bijvoorbeeld voor de een absoluut onaanvaardbaar dat een veroordeelde crimineel, president of VP van Suriname wordt. Moordenaars, bankrovers en drugsdealers het hoogste gezag laten vertegenwoordigen, is onacceptabel. Een ander haalt onverschillig zijn schouders hierover op en weer een ander haalt zo’n crimineel juichend binnen. Hier speelt duidelijk het verschil in moraal een rol.
– De een is geschokt over de 8 decembermoorden en kan maar niet accepteren dat kondreman kierie kondreman. Een ander wordt er niet warm of koud van. Voor de een zijn het revolutionairen en voor de ander gewetenloze moordenaars.
– De een vindt het normaal dat een regering zich schuldig maakt aan nepotisme. Hij verwacht het zelfs. En een ander keurt dat geregel van vriendjes en familie in topfuncties ten zeerste af.
– De een vindt het normaal dat functionarissen grond, goud- en hout concessies inpikken voor zichzelf, familie en vrienden en de ander vindt dit gedrag onethisch, hebzuchtig en volk benadelend.
– De een zweert de veroorzakers van de economische crisis af, terwijl de ander niet alleen dit wanbeleid negeert, maar zelfs bereid is het kwaad weer te omarmen.
– De ene mens vindt het heel normaal om zijn handje te blijven ophouden en loopt zelfs te klagen dat de regering haar niet genoeg geeft. Terwijl de ander zich dood geneert voor dit afhankelijke gedrag.
– De ene mens vindt het prima dat een politicus mensen omkoopt om stemmen binnen te halen en neemt grif het geld aan, terwijl de ander liever ziet dat hij binnenkomt op basis van visie en integriteit.
– Er zijn mensen die ongegeneerd over de vloer kruipen om het geld dat de vp ze af en toe toewerpt, op te rapen. Terwijl een ander dit gebaar als een vernedering ervaart, als het ontnemen van zijn waardigheid.
– Er zijn mensen die het heel normaal vinden dat een parlementariër allerlei beledigingen in de media uit aan het adres van collegae en de president. Terwijl een ander zulk gedrag als gebrek aan fatsoen bestempelt, een parlementariër onwaardig.
– De een waardeert en respecteert het dat na al deze jaren er nog steeds mensen zijn die strijden dat er recht geschiedt voor de vermoorde mannen tijdens het Bouterse regime. Terwijl een ander het afdoet als gezeur dat elk jaar weer wordt opgerakeld.
– De een vindt het niet kunnen dat een persoon zoveel functies vervult en dat er ondeskundige mensen worden geplaatst op belangrijke posten, terwijl de reactie van de ander is: ”Ach morgen ben ik aan de beurt om mezelf te verrijken.”
En zo zijn er nog vele voorbeelden te noemen die aangeven dat de lat op de fatsoensladder bij de een hoog staat ingesteld en bij de ander middelmatig en bij weer een ander zeer laag.
In een samenleving die, wat het fatsoen betreft, kampt met zulke grote verschillen, zal er veel onbegrip zijn over elkaars opstelling, gedrag en reactie.
Laatst hoorde ik nog iemand zeggen, “Mijn hemel, gaan ze de straat op omdat het leven duurder wordt? Iedereen weet toch dat er noodzakelijke maatregelen genomen moeten worden door die financiële crisis, die is veroorzaakt door de vorige regering. Tra fasie no de`! Waarom hebben ze niet geprotesteerd toen twee criminelen zichzelf tot president en vp benoemden en daarmee onze normen en waarden vernietigden? Dit amoreel gedrag wordt stilzwijgend geaccepteerd.” Nowadays people know the price of everything and the value of nothing.
Waarden zijn signalen die ons richting, betekenis en doel geven. De belangrijkste waarde in het leven is niet wat je krijgt, maar wat je wordt.
Een vaak gehoorde klacht is dat de waarden en normen uit onze samenleving verdwijnen. Nee, beste mensen ze verdwijnen niet. Wat nu steeds meer opvalt, is dat er verschillen zijn in de fatsoensnorm. Bij de ene mens ligt de lat hoog en bij de ander laag en juist de groep met geen of lage norm overheerst nu in de samenleving. Dat valt op en daarom zegt men dat normen en waarden verdwijnen. Het gevaar is dat de groep met hoge principes in de minderheid dreigt te geraken.
Tussen plafond- en vloermensen zal er, wat het fatsoen betreft, altijd, een gapend gat zijn. We kunnen alleen maar hopen dat de vloermensen zich aan de plafondmensen zullen optrekken, zodat we op de duur met z’n allen op de hoogste tree van de fatsoensladder kunnen staan en kunnen zeggen:” In Suriname zijn de normen en waarden verankerd.”
“Don’t educate your children to be rich, educate them to know the value of things, not the price.”
Josta Vaseur
