Ieder jaar wordt op 4 februari wereldwijd stilgestaan bij de impact van kanker.
Uit onderzoek van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) blijkt dat bijna negen op de tien (ex)kankerpatiënten zich zorgen maakt of angstig is. Deze gevoelens komen het meest voor rondom de diagnose en behandelingen, maar ook na afronding van behandelingen kampt driekwart nog steeds met zorgen of angst. Deze gevoelens hebben bij 70 procent van de patiënten grote tot zeer grote negatieve impact op de kwaliteit van hun leven.
Gezien deze grote impact willen we op wereldkankerdag aangeven hoe de diagnostiek naar hematologische maligniteiten (bloedkanker) in Suriname loopt en hoe wij deze kunnen verbeteren.
De diagnostiek naar bloedkanker wordt gedaan door een hematoloog. Een hematoloog is een internist opgeleid om bloedziekten te diagnosticeren en te behandelen en bloedkanker valt daaronder.
Ontstaan bloedkanker
Door veranderingen in het DNA van bepaalde bloedcellen kunnen zich echter kwaadaardige cellen ontwikkelen. Deze kankercellen blijven groeien en zich delen en wijken af van normale cellen. In plaats van te sterven, blijven ze in leven en produceren ze nieuwe abnormale cellen.
Omdat in tegenstelling tot vele andere kankersoorten (zoals longkanker, alvleesklierkanker, darmkanker) de kwaadaardige bloedcellen zich in de bloedbaan bevinden en voortdurend circuleren, spreken we bij bloedkankers niet van uitzaaiingen.
Soorten bloedkanker
- Leukemie (acute of chronische myeloïde/lymfatisch leukemie)
- Lymfeklierkanker (Hodgkin en non-Hodgkin lymfomen)
- Multipel Myeloom (ziekte van Kahler)
- Myelodysplastisch syndroom (MDS)
- Myeloproliferatieve aandoeningen (MPN of MPD)
Om de diagnose leukemie, myelodysplastisch syndroom, multipel myeloom en myelofibrose te stellen is er analyse van beenmergmateriaal nodig.
Testen uitgevoerd op beenmerg:
- Cytogenetisch/DNA onderzoek (het DNA-foutje geeft info over de prognose en behandelmogelijkheden en helpt ook bij stellen diagnose). Dit onderzoek is beperkt mogelijk in Suriname. Duur 2 tot 3 weken.
- Flowcytometrisch onderzoek (uitslag over welke vorm van acute leukemie binnen 24 tot 48 uur). Dit onderzoek is niet mogelijk in Suriname.
- Histologisch onderzoek (via de patholoog) duur in Suriname: 4 tot 6 weken. Het onderzoek is meestal ter bevestiging van diagnose verkregen door flowcytometrisch onderzoek.
Zoals hierboven aangegeven is nu de enige beste optie in Suriname om diagnostiek naar bloedkanker te doen via de patholoog. Helaas wachten we daar heel lang op. Mensen leven dan heel lang in onzekerheid en gaan bij agressieve aandoeningen heel snel achteruit. Een groot deel overlijdt voor de diagnose bekend is.
Hoe vaak zijn beenmerg onderzoeken verricht?
2018 > 206
2019 > 271
Door middel van het aanschaffen van een Flowcytometer willen we deze mensen helpen om binnen 24 tot 48 uur over een diagnose te beschikken.
Wat is flowcytometer?
Flow cytometrie is een techniek die wordt gebruikt om fysische en chemische eigenschappen van een populatie te detecteren en meten van cellen of deeltjes.
Bij dit proces wordt een monster dat cellen of deeltjes bevat in een vloeistof gesuspendeerd en in het flowcytometer-instrument geïnjecteerd. Het monster wordt gefocust om idealiter één cel tegelijk door een laserstraal te laten stromen, waarbij het verstrooide licht kenmerkend is voor de cellen en hun componenten. Cellen zijn vaak gelabeld met fluorescerende markers, zodat licht wordt geabsorbeerd en vervolgens wordt uitgezonden in een band van golflengten. Tienduizenden cellen kunnen snel worden onderzocht en de verzamelde gegevens worden verwerkt door een computer.
Moderne flowcytometers zijn in staat om vele duizenden deeltjes per seconde in “realtime” te analyseren.
Wat gaat het kosten
De totale kosten voor aanschaf van het apparaat met alle bijbehorende attributen en reagens en onderhoud voor 2 jaren komt op US $265.000.
Kosten welke niet zijn meegenomen. Onder andere:
– transport en inklaringskosten
– koppeling aan het Laboratorium Informatie Systeem (ca US $3000)
Leukemie
Vaak wordt er via de media (financiële) hulp gezocht voor kindjes die naar Colombia worden uitgezonden vanwege acute leukemie.
Wat is acute leukemie en waarom worden deze kindjes naar Colombia uitgezonden?
Bij leukemie is er een woekering van een bepaalde type witte bloedcel in het beenmerg. In tegenstelling tot normale bloedcellen, rijpen deze leukemiecellen niet tijdig uit tot volwassen cellen en verdringen zij de voorlopers van de gezonde witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes in het beenmerg.
Leukemie vormen:
- Acuut. Bij deze vorm is een directe behandeling nodig.
- Chronisch. De cellen gedeeltelijk afwijkend en functioneren ze niet normaal. Een chronische leukemie kan reeds jarenlang aanwezig zijn.
Leukemie typen:
– Lymfoïde. We spreken van lymfoïde leukemie wanneer in het beenmerg een abnormale celgroei plaatsvindt in de stamcellen die zich ontwikkelen tot lymfocyten.
– Myeloïde. Bij een myeloïde leukemie wordt de abnormale celgroei gevonden in de stamcellen die zich ontwikkelen tot rode bloedcellen, granulocyten, monocyten en bloedplaatjes.
Omdat niet alle vormen van leukemie op dezelfde manier behandeld worden is het belangrijk om te weten met welke vorm we te maken hebben. En dit moeten we heel snel weten. Bij acute leukemie is een wachttijd van 6 weken veel te lang.
De kinderarts ziet gemiddeld elke 2 maanden een kindje die (nieuw) gediagnosticeerd wordt met acute leukemie. Helaas moet er nu voor een diagnose (type) gewacht worden op een uitslag van de (enige) patholoog in Suriname. Dit laat gemiddeld 4 tot 6 weken op zich wachten. Meer dan 50% van deze acute gevallen zullen overleden zijn voor de diagnose bekend is. Terwijl deze aandoening bij snelle adequate diagnostiek en behandeling te genezen is met alleen chemotherapie.
Alle kindjes met acute leukemie worden derhalve snel naar Colombia uitgezonden voor verdere diagnostiek, behandeling en follow up. Dit kost gemiddeld 100.000 USD per kind.
Conclusie
Kanker hebben en in behandeling zijn voor kanker is niet alleen slopend voor je lichaam. De ziekte is ook psychologisch en emotioneel heel zwaar. Maandenlang word je overspoeld door gevoelens: angst, woede, triestheid, hoop, wanhoop en teleurstelling.
De verwachting is dat er nu door aanschaf van de flowcytometer ONGEVEER 250 mensen PER JAAR met verdenking op bloedkanker dus niet alleen acute leukemie nu eerder een diagnose hebben en behandeling kunnen ondergaan. DAARDOOR VERBETERT HUN OVERLEVINGSKANS EN KWALITEIT VAN LEVEN.
Het zou heel fijn als we voor mensen met bloedkanker op deze manier verlichting kunnen brengen in hun leven en dat van hun dierbaren.
Elk leven die we verliezen is er een te veel. Mensen met zeldzame aandoeningen hebben ook recht op snelle goede diagnostiek en behandeling.
N.b. De AANSCHAF PRIJS IS DOOR HET BEHANDELEN VAN 3 KINDEREN MET ACUTE LEUKEMIE IN SURINAME WEER TERUG VERDIEND. Dit gaat gepaard met alle voordelen van in je eigen vertrouwde omgeving behandeld worden en waar je eigen taal gesproken wordt.
Nicole Oldenstam, internist-hematoloog
Sheldon Simson, Medisch analist
