De regering Bouterse/Ameerali heeft de ontwerpwet houdende vaststelling van de status van Personen van Surinaamse Afkomst (PSA) en de rechten en plichten die uit die status voortvloeien, ingediend bij De Nationale Assemblee (DNA) voor behandeling. Deze wet staat bekend als de Wet PSA. Een PSA is een ieder die niet de Surinaamse nationaliteit bezit, maar zelf in Suriname geboren is. Een uitzondering is kinderen van buitenlanders die op het moment van geboorte in Suriname vertoefden voor buitenlandse dienst, studie of andere zaken. Tot een PSA wordt ook gerekend personen van wie tenminste één ouder of tenminste twee grootouders van Surinaamse afkomst zijn. Deze wet streeft ernaar alle mensen die van Suriname afkomstig zijn zonder onderscheid de mogelijkheid te bieden, de relatie die er bestaat tussen hen en de Staat Suriname wettelijk te laten vastleggen door middel van het accepteren van de PSA-status. Mensen met een PSA-status krijgen een PSA-document en –kaart als hun aanvraag is goedgekeurd.
Deze PSA-status geeft een aantal speciale rechten aan alle personen van Surinaamse afkomst, ongeacht de groep waartoe zij behoren. De status schept een band tussen de PSA en Suriname en er zijn naast rechten ook enkele plichten aan verbonden. Hoewel het recht op de status veel mensen toekomt, is het werkelijk aannemen van de status vrij. De PSA-status kan dus slechts in werking treden indien iemand die er recht op heeft, de wens daartoe kenbaar maakt. Dat kan via een ambassade van Suriname in het buitenland of bij het ministerie van Buitenlandse Zaken van Suriname. Niemand kan op enig moment de PSA-status opgedrongen krijgen.
Personen met de PSA-status mogen te allen tijde naar Suriname komen, van waar dan ook ter wereld, op vertoon van hun geldig PSA-document. Dit, zonder aanvraag van een toeristenkaart of enig ander reisdocument. Zij mogen tot zes maanden na aankomst in Suriname vertoeven, zonder zich als ingezetene in te schrijven. Zij worden vanaf het moment van hun aankomst op de internationale luchthaven door de Vreemdelingendienst geregistreerd en opgenomen in een speciaal daartoe bij of krachtens staatsbesluit ingesteld register. PSA’s zijn verplicht tenminste eenmaal in drie jaar contact te hebben met de Staat Suriname. Dit is elk formeel geregistreerd contact met enig orgaan of overheidskantoor met welk doel dan ook. Ze moeten aan een jaarlijkse financiële bijdrage voldoen en hun contactinformatie actueel houden door wijzigingen daarin tijdig door te geven.
Het recht tot het verkrijgen van de PSA-status zal altijd bestaan, maar de status kan men ook verliezen voor enige tijd of altijd. Men kan haar PSA-status verliezen bij het plegen van bepaalde in Suriname ernstige strafbare feiten of misdaden tegen de menselijkheid en terrorisme. Zij die vrijwillig in actieve militaire dienst treden van een land, dat in staat van oorlog is met Suriname dan wel een gewapend conflict heeft met ons land, verliest ook zijn PSA-status. Ook mensen die in dienst zijn van veiligheids- en geheime diensten van welk ander land dan ook, mogen hun PSA-status inleveren. Indien er een gewapend conflict bestaat dan wel een staat van oorlog tussen Suriname en het land waarvan een PSA de nationaliteit van heeft of ingezetene is, kan Suriname de status opschorten tot nader order. Indien de PSA in krijgsdienst is van een land dat met Suriname in een gewapend is dan wel oorlog voert, vervalt de PSA-status onmiddellijk van rechtswege. Indien personen, die recht hebben op de status en niet in Suriname wonen, in aanraking komen met de justitie in hun land van verblijf, kan de staat Suriname onderzoek hiernaar plegen alvorens de status te activeren.
Asha Gajadien-Bhagwat
