Het vraagstuk inzake wijziging van de huidige Kieswet, c.q. het Kiesstelsel is voor elke rechtgeaarde Surinamer een dringende vereiste. De roep tot wijziging dateert reeds uit de jaren 60 en het wordt steeds luider. Het voorstel tot een wijziging werd toen door de Actie Groep o.l.v. mr. P. Chandi Shaw gedaan. Het moest een stelsel worden met het oog op representativiteit en democratie en dat meer in overeenstemming moest zijn met de samenstelling van de gemeenschap. Er werd gepleit voor het stelsel van Algehele Landelijke Evenredige Vertegenwoordiging. De wijziging resulteerde in het feit, dat bij de verkiezingen van 25 maart 1963 het aantal Statenzetels werd uitgebreid van 21 tot 36 zetels.
Bij de algemene en geheime verkiezingen van 15 maart 1967 werd het aantal Statenzetels van 36 tot 39 uitgebreid. Dit aantal werd gehandhaafd tot de verkiezingen van 31 oktober 1977. De geplande verkiezingen van 15 maart 1980 ging als gevolg van de Staatsgreep op 25 februari 1980 niet door. Pas op 25 november 1987 werden er weer verkiezingen gehouden. In 1984 was een Nationale Assemblee ingesteld, dat een nieuwe Grondwet en Kiesregeling had voorbereid. Dit werd na een Referendum aangenomen. De Nationale Assemblee zou voortaan bestaan uit 51 zetels. Daarnaast werden tevens de instituten, zoals: ressortraden en districtsraden ingesteld. Over hun functioneren en werkwijze bestaan er veel twijfels; ze worden eerder gezien als geldverslindende organen met weinig of bijna geen noemenswaardige inbreng. Het aantal ziet er als volgt uit: 104 dr – leden en 708 rr- leden, met 51 DNA- leden komen we op een totaal van 863. Met zoveel politieke handlangers zou het land wel behoorlijk ontwikkeld moeten zijn. In vergelijking met andere landen met meer inwoners, die minder vertegenwoordigers hebben, dan is het Surinaamse parlement en overige organen te groot, log en een luxe. De retorische vraag die bij de samenleving rijst, is wat het rendement is.
Een goed gebaar
Als de president van het land, Zijne Excellentie Chandrikapersad Santokhi stelt, dat het vraagstuk van de wijziging van het Kiesstelsel door de regering is opgepakt, dan is dat heel prijzenswaardig te kwalificeren (Juni 2021). Voorts gaf hij toe, dat een ieder de wijziging van het Kiesstelsel wil en het zal toejuichen. Het moet appelleren aan het democratisch- en rechtvaardigheidsgevoel in de gemeenschap.
Na de roep voor de eventuele wijzigingen van de omstreden Kieswet door diverse politieke partijen, organisaties en individuen, die voorstanders zijn van een Landelijke Evenredigheid, is het raadzaam dat dit voorstel net als de andere wetten met de meeste voortvarendheid wordt behandeld en gewijzigd. Dit teneinde de volkswil ten uitvoer te brengen en een juiste weergave te geven. De president heeft tijdens de laatste algemene politieke beschouwingen in november 2021 antwoord gegeven op de vraag van het DNA- lid, Asiskumar Gajadien met betrekking tot zaken omtrent de wijziging van de Kieswet. Deze wet die zo omstreden is en een ondemocratisch beeld vertoont, moet volgens de president wel op basis van een breed draagvlak en consensus plaatsvinden.
In dit kader kunnen enkele voorstellen worden meegenomen.
- De honorering, bepaalde privileges en de nodige veranderingen doorvoeren, alsook de loskoppeling van de dubbele en meerdere salarissen. Het toucheren van meerdere salarissen voor gekozen DNA-leden, die tevens ambtenaren zijn, moet tot het verleden behoren.
- Het aanstellen van DNA-kandidaten dient te voldoen aan bepaalde ontwikkelingsniveau en het eisen van een bewijs van goed gedrag moet worden verplicht.
- Gepleit wordt voor het afschaffen van het orgaan op ressortraad niveau. De districtsraad spreekt meer tot de gemeenschap en is ook geen log orgaan. (Per ressort één lid). Er wordt meer gedaan/gepresteerd op dit niveau dan op ressort niveau. Het systeem van raadsleden (Gemeenteraad) is in Nederland wel anders. Daar weet je exact in welke gemeente je woont, terwijl in ons land sommigen niet eens weten in welk ressort ze wonen. De bevoegdheden van de bovengenoemde organen zijn vastgelegd in artikel 164 van de Grondwet. De werkwijze en bevoegdheden zijn tevens vastgelegd in de artikelen 167 en 168.
- Intrekking van pre-electorale combinatieverbod; dit is echter in strijd met artikel 20 van de Surinaamse Grondwet. Het betalen van een borgsom moet ook nader worden bekeken.
- Het invoeren van een “gemengd systeem” wordt dezerzijds ernstig in overweging gegeven. Dit voorstel houdt concreet in, dat elk district één zetel krijgt toegekend (in totaal 10 zetels ); terwijl de overige 41 zetels middels een landelijke algehele evenredigheidsstelsel worden verkozen.
Het huidige districtenstelsel brengt de democratische aspiraties van het Surinaamse volk, zoals in de Grondwet vastgelegd onvoldoende tot uiting. Mijn intentie is slechts een aanzet te geven, zodat er een initiatiefwet tot wijziging van de Kieswet ingediend kan worden en de discussie daartoe op gang kan komen. Het volk verdient conform de democratische principes veel beter. In een democratisch bestel moet de stem van alle burgers in principe een evenredig gewicht hebben. De wil van het volk staat boven elke wet en hun wil moet zonder meer worden gerespecteerd. Tenslotte een citaat van Nelson Mandela : “A winner is a dreamer who never gives up”!
Roy Harpal
