Wat is een kiesstelsel?
Een kiesstelsel regelt, kort gezegd, de wijze waarop de volksvertegenwoordiging van een land wordt gekozen; het is tevens mede bepalend voor het type bestuur, dat een land heeft. Zo kent Nederland een evenredige vertegenwoordiging (EV), terwijl in een aantal omliggende landen als Frankrijk, Groot Brittannië en ook in de VS een meerderheidsstelsel geldt. Krachtens dit stelsel, dienen partijen, binnen daartoe aangewezen gebieden, een meerderheid aan stemmen te behalen om zetels te veroveren. Bij een EV wordt echter het totale aantal uitgebrachte stemmen gedeeld, door het aantal beschikbare zetels; de uitkomst daarvan wordt de kiesdeler genoemd. Vermeldenswaard is, dat een partij, die daarbij minder stemmen haalt dan de kiesdeler, geen zetel krijgt!
Volgens mij is er geen nader uitleg nodig, om te begrijpen dat, als wij in Suriname het landelijke EV stelsel zouden hebben, de verkiezingsuitslag, van 25 mei 2020, en de daarop gevolgde zetelverdeling er heel anders eruit zou zien.
Een kort historisch overzicht.
Suriname kent een vrij bewogen historie, voorafgaand aan de totstandkoming van het huidig kiesstelsel. In 1937 transformeerde de toenmalige Koloniale Staten in de Staten van Suriname; dit college bestond toen uit 10 gekozen en 5 benoemde leden. Vervolgens werden in 1949 de volksvertegenwoordigers voor het eerst gekozen, krachtens het algemeen kiesrecht.
Bij de onafhankelijkheid van Suriname, in 1975 werd de Staten van Suriname omgezet in het Parlement van Suriname, welk college in 1980, na de Staatsgreep buiten werking werd gesteld; de toenmalige machthebbers regeerden, middels decreten.
Ook de toen geldende grondwet werd onder handen genomen, echter in 2011 was de toenmalige Staats Commissie Grondwetswijziging, o.l.v. Sam Polanen, van mening dat de Grondwet, in 1987, te snel was aangenomen; men vond het jammer, dat het kiesstelsel erbuiten was gebleven. De grondwet van Suriname kent eveneens een bewogen ontwikkeling; vanaf 1948 is de grondwet liefst zes keer gewijzigd, maar nog steeds niet toereikend voor onder meer een rechtvaardig en billijk kiesstelsel.
Het huidige kiesstelsel is zeker als discriminerend aan te merken en de ontevredenheid daarover neemt zienderogen toe. Hopelijk gaat de huidige regering het vraagstuk van de wijziging van het huidig kiesstelsel zo spoedig als mogelijk aanpakken. Als wij president Santokhi mogen geloven, dan is er inmiddels een juridisch deskundige aangesteld, om zaken rond de wijziging nader te bekijken; deze mededeling werd onlangs gedaan, tijdens de behandeling van de begroting en het Herstelplan.
Functionering van de Districtsraden (DR) en Ressortraden (RR).
In 1987 is de Kieswet wederom gewijzigd, en zijn bovengenoemde organen in het leven geroepen. Deze lichamen functioneren helaas niet efficiënt binnen de organisatie, hebben een slecht imago en drukken onevenredig op de staatsfinanciën In totaal kent Suriname 863 volksvertegenwoordigers, inclusief DNA leden. In artikel 162 en 163 van de Grondwet van de Republiek Surinam zijn de organen genoemd, terwijl de bevoegdheden van de regionale vertegenwoordigende lichamen en regionale bestuurlijke organen in artikel 164 zijn vastgelegd Ze nemen deel aan de voorbereidingen, de totstandkoming en de uitvoering van de district – en ressortplannen. De werkwijze en bevoegdheden zijn tevens vastgelegd, in de artikelen 167 en 168. Deze organen brengen de wil en de aspiraties van de bewoners tot uitdrukking.
Omdat dit stuk daartoe ontoereikend is, verwijs ik daartoe geïnteresseerden, voor een nadere omschrijving van taken en dergelijke, graag naar hoofdstuk 12 van de Regionale regelgeving, artikel 169 t/m 173 en daarnaast naar hoofdstuk 13 van de Regionale overheden, artikelen 174 t/m 176.
Volgens de huidige stand van zaken heeft de commissie Jules Wijdenbosch in 2018 het kiesstelsel gewijzigd, c.q. aangepast, waarbij het verbod op deelname aan de verkiezingen in combinatieverband en pre-electorale samenwerking nadrukkelijk zijn voorgesteld. Overigens is het alom bekend, dat het grootste deel van de bevolking en vele politici de mening zijn toegedaan, dat het huidige kiesstelsel niet meer voldoet aan de huidige situatie en geen recht doet aan de wens van de samenleving. Het huidige kiesstelsel dient met grote voortvarendheid, in de ruimste zin des woord, objectief gewijzigd te worden!
Uitgaande van vooral de huidige politiek-bestuurlijke verhoudingen en wat daarover in de samenleving speelt, wordt dezerzijds heel serieus in overweging gegeven om een gemengd systeem in Suriname in te voeren. Concreet houdt dit voorstel in, dat elk district één zetel krijgt toegekend ( totaal 10 zetels), terwijl de overige 41 zetels, middels een landelijke algehele evenredigheid, worden verkozen. Dezerzijds wordt objectief geen heil gezien in het districtenstelsel, maar meer in een optimale burgerparticipatie en betrokkenheid, waaruit het volk optimaal profijt kan halen én zelf een president kan kiezen. In het kader van de noodzakelijke wetswijzigingen is het tevens zeer raadzaam om de districtsgrenzen in evenredigheid aan een nadere beschouwing te onderwerpen.
Conform de Grondwet, artikelen: 106, 137 en 144, zijn wetten onschendbaar en ondergeschikt aan de wil van het volk. Volksvertegenwoordigers, u vormt de wetgevende macht; respecteer de wil van het volk!
Roy Harpal.
