Macht, hoe ga je ermee om? Emmy Hart, voorzitter van Rumas, vertelt dat deze vraag regelmatig door oud-minister Assen werd behandeld in kennisoverdrachtssessies met vierde klas-studenten in haar tijd als leerkracht. Vaak weten mensen niet met hun macht om te gaan. Suriname zou anders zijn wanneer het individu zich over het algemeen socialer of dienstbaarder zou opstellen. Bij een dienstbare opstelling werk je naar elkaar toe. “De andere persoon uitnemender dan jezelf beschouwen, betekent jezelf klein durven maken tegenover de andere”, licht Hart toe. Wie een ander uitnemender vindt, toont geen hoogmoed of ‘bigi fasi’. Hart vertelt deze les van de week nog met een groep vrouwen van haar kerk te hebben behandeld. Dit onderwerp beslaat echter de totale maatschappij, omdat autoritair gedrag doorwerkt in alle lagen van de bevolking. Een dienstbare opstelling vergt durf. “Mensen zijn vooral ik-gericht en stellen zichzelf centraal, wie de andere een trede hoger op de ladder plaatst, kijkt naar de ander op.”
Woordkeuze
Hart noemt ook de woordkeuze als factor voor een gezonde verstandhouding met anderen. “Het woord ‘maar’ breekt af, en het gaat niet om ‘ik’, het gaat om wij.” Een ander woord binnen de normale communicatie, die veel gebezigd wordt, is ‘laat dat duidelijk zijn’. Hart merkt hierover op dat een autoritaire teneur hieraan sterk kleeft.
Miscommunicatie
Zij noemt ook de oorzaak van miscommunicatie. “Elke miscommunicatie betekent dat de ene persoon niet duidelijk is geweest. Als je niet de reactie krijgt wat je verwachtte, moet je het niet bij de ander zoeken maar bij jezelf, want dat betekent dat de communicatie niet duidelijk was.” Hart benadrukt dat het ook belangrijk is dat mensen op dezelfde ‘golflengte’ zitten.
Invloed
De invloed op de vrouw en het gezin is enorm. “Er wordt niet op een zodanige manier met elkaar gecommuniceerd dat men elkaar begrijpt. Wederzijds respect is belangrijk. Hart benadrukt het belang van heel respectvol met kinderen praten. ‘Kan je’, ‘wil je’ noemt zij als voorbeelden. In de praktijk is vaak het omgekeerde het geval. Hart besluit door te stellen dat wij moeten letten op onze manier van communiceren.
Gedragsdeskundige Becker
Orthopedagoog/gedragsdeskundige Anne-Marie Becker benadrukt de machtsverhoudingen, die in de samenleving aanwezig zijn. “Als we het over onze meerdere hebben, praten over de baas.” De gedragsdeskundige zegt dat dit niet duidt op gelijkwaardigheid, waardoor hoor en wederhoor niet of nauwelijks voorkomen. “Vaak is het, ‘je doet wat ik zeg’ en ‘ik ben de baas’. Becker zegt dat Surinaamse stagiaires bang zijn om haar als begeleider feedback te geven. “Ik smeek ze om feedback. Men is bang om mij te zeggen wat ik verkeerd heb gedaan. Het zit in onze cultuur verweven.” Dit is compleet anders met stagiaires uit Nederland. “In de jaren ’60 vond in Nederland een cultuuromslag plaats, waar overgestapt werd van de autoritaire opvoedingsstijl naar de antiautoritaire opvoedingsstijl. Ook in Nederland had je niets te vertellen in de jaren ’60.” Becker noemt het een angst om anderen hun eigenheid niet te laten ontwikkelen. Mensen moeten juist in de gelegenheid gesteld worden om te groeien en hun talenten te tonen.
Een student uit Nederland leert kijken naar zichzelf en leert de vragen wie ben ik, wat wil ik en hoe wil ik het ontwikkelen. “De interpersoonlijke mensheid wordt getriggerd om te komen tot de top van zelfontwikkeling van ‘Maslow’. In de top van Maslow komen zelfontwikkeling en zelfontplooiing voor. Het systeem is erop gericht om kinderen van jongs af aan te brengen naar het punt van zelfontwikkeling. Dat begint niet wanneer je 18 bent, maar vanaf je een baby bent, vertelt Becker. De gedragsdeskundige relativeert de Nederlandse benadering. “Natuurlijk gaat het ook daar fout, maar het gaat om de doorsnee benadering waarbij mensen hun eigenheid kunnen ontwikkelen.” Ze noemt het nut en belang van functioneringsgesprekken, waar mensen aan hun tekortkomingen kunnen werken en cursussen kunnen volgen.
Psycholoog en orthopedagoog Arduin
Psycholoog en orthopedagoog Hilli Arduin voegt toe dat machtsmisbruik al vanaf de kinderjaren wordt ontwikkeld. Kinderen leren vaak wie de sterkste is en wie de grootste mond heeft, krijgt meestal zijn zin. Aan de andere kant horen kinderen vaak dat zij hun mond moeten houden.
Kind- en jeugdpsycholoog Cruden
“Ten aanzien van de verhouding tussen machtsuitoefening en wederzijds respect is er nog niet voldoende onderzoek gedaan”, merkt kind- en jeugdpsycholoog Juljo Cruden op.
Cruden: “Het kan een vertekend beeld gaan geven om te zeggen dat de ene beter is dan de andere. Het kan wel altijd beter en er zijn daarnaast ook veel ouders die het heel goed doen. Belangrijk is dat ouders altijd functioneel kunnen opvoeden en daarmee doelen we op continu, bewuste en onbewuste, gewilde en ongewilde, verbale en non-verbale betrokkenheid van de participanten aan het proces. En in deze zijn de participanten de ouders en het kind en niet alleen de ouders.” Cruden merkt tot slot op dat ouders ook van het kind kunnen leren.
RB
