Door een historisch looppad van de Wayana in Zuid-Oost Suriname weer open te kappen, kunnen de Wayana Inheemsen, die dorpen hebben in zowel Suriname, Frans-Guyana als Brazilië, elkaar vaker bezoeken. Daarom treffen de Wayana, met ondersteuning van de stichting Mulokot van Kawemhakan, voorbereidingen om het pad te ontbossen. Er is al een basiskamp opgezet waar ze zullen starten met werkzaamheden.
“We hebben door dat tijdens belangrijke krutu’s van de stam der Wayana veel mensen, inclusief sommige leiders, afwezig zijn. De reden hiertoe is dat vliegen tussen de dorpen heel duur is en er maar een beperkt aantal mensen kan in een vliegmachine”, zegt Jupta Itoewaki, voorzitter van de stichting Mulokot.
De smalle weg loopt van de Luwekreek, een zijtak van Litanirivier, naar een verlaten dorp, Muloko in Brazilië. Via dit pad kwamen jaren geleden de eerste Wayana’s met hun leider Kailawa vanuit Brazilië naar Suriname. “Ik heb geen idee hoeveel kilometer de weg lang is. Het lopen kan twee dagen duren”, geeft Itoewaki een indicatie aan. Wayana’s van Kawemhakan moeten, afhankelijk van de waterstand, eerst drie dagen lang varen richting de grens met Brazilië om bij het pad aan de Luwekreek te komen. Daarna kunnen ze hun reis te voet voortzetten via de weg. Het pad loopt niet langs de dorpen, maar de gemeenschappen kunnen via de waterwegen het pad bereiken.
Het looppad raakte in de jaren zestig overwoekerd, nadat de mensen zich konden verplaatsen met het vliegtuig. Sommige Wayana’s kennen de weg niet en om de juiste ligging van het pad te vinden worden hiervoor de ouderen onder de stam betrokken. “Dit wordt een uitdaging voor ons om met houwers en kettingzagen de weg open te krijgen”, zegt Itoewaki. Het pad zal misschien een breedte krijgen die het mogelijk maakt dat een all-terrain vehicle, bekend als ATV, op de weg kan rijden.
Maar de Wayana’s zullen niet toestaan dat garimpeiros van het pad gebruikmaken. Er zal hiervoor een controlesysteem bedacht worden. De weg loopt op het Braziliaanse grondgebied door het Park Tumuk Humak dat beschermd wordt door Funai, de overheidsdienst voor bescherming van de inheemse bevolking van Brazilië.
Het pad zal niet alleen worden gebruikt om zich te verplaatsen, maar de Wayana kunnen via de weg ook gaan jagen en vissen. Hun voedselveiligheid kan dan verbeteren, omdat in dat gebied niet aan goudwinning wordt gedaan zoals in de omgeving van de Lawarivier waar de vervuiling zichtbaar is.
Stamhoofd Ipomadi ‘Miep’ Pelenapin van Kawemhakan juicht het initiatief van Stichting Mulokot, een werkarm van het dorpsbestuur, toe. Door het pad open te kappen, wordt het erfgoed van de Wayana behouden. “We zien dat we moeten koesteren wat onze voorouders hebben achtergelaten voor ons, want nu hebben we de weg weer nodig, omdat het vliegen niet goedkoop is. De Wayana zullen vaker met elkaar zijn en zullen hierdoor de eenheid versterken”, verzekert het stamhoofd.
Bureau van Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS)
