Er is veel onrust in de Surinaamse samenleving over de aanstelling van familieleden en vrienden van bewindspersonen in hoge functies. Dit is geen nieuw fenomeen in Suriname. Al decennialang is het de gewoonte dat een nieuwe regering toppers bij de overheid en parastatale bedrijven vervangt door partijgenoten en getrouwen, waarbij de benodigde competenties nauwelijks een rol spelen. Daarom functioneren de ministeries en parastatale bedrijven niet altijd goed. Chan Santokhi vreesde als parlementariër dat Suriname ten onder zou gaan aan ‘het corrupte fenomeen van family and friends’. Hij stelde vast dat het bestuur was ontregeld en gezag en integriteit waren vervangen door politieke loyaliteit, macht en corruptie. Hij zou het als president anders gaan doen en pleitte voor goed bestuur en integer leiderschap. Volgens het VHP Wederopbouwprogramma 2020 – 2025 moet de overheid een betrouwbare partner zijn
De nieuwe coalitie onder leiding van president Chan Santokhi verbaasde vriend en vijand door als vanouds familieleden te benoemen op hoge functies waarvoor zij dikwijls niet in aanmerking komen volgens statuten, reglementen en competentievereisten. Familieleden van de vicepresident werden benoemd als lid van de raad van commissarissen van Staatsolie en als districtscommissaris. Melissa Santokhi-Seenacherry, de echtgenote van de president die medio juli werd beëdigd als advocaat, werd eind juli aangesteld als vicevoorzitter van de presidentiële commissie Toetsing Rechtspositionele Aangelegenheden. Eind augustus volgde haar benoeming als lid van de raad van commissarissen van Staatsolie. Medio september nam zij het initiatief voor de Get Skilled Academy. Daar heeft zij haar handen vol aan, zou je denken.
De kranten en social media staan bol van kritiek op dit nepotisme, een woord dat pas kort geleden in Suriname is geïntroduceerd maar nu door menigeen wordt gebruikt. Ik neem aan dat in huize Santokhi het nieuws goed wordt gevolgd en dat Chan en Melissa zich hebben afgevraagd of het een goed idee was om Melissa zo’n volle agenda te geven en daarmee het hele land tegen zich in het harnas te jagen. Deze aanname blijkt onjuist want woensdag jl. werd bekend dat Melissa vanaf 1 oktober ook fungeert als directeur van het Kabinet van de President. Het bericht gaat viral en Melissa Santokhi is op social media het mikpunt van spot, satire en sarcasme. De president probeert te redden wat er te redden valt en licht het besluit de volgende dag op de radio toe. Hij maakt daarbij de grote fout geen enkele empathie te tonen voor de bezwaren van het volk en verdedigt vol verve zijn besluit. Nee mijnheer de president, Melissa is niet de enige betrouwbare geschikte kandidaat in Suriname. Dat zij functies onbezoldigd zou vervullen maakt haar aanstelling niet minder laakbaar. Haar aanstelling in deze functies is pertinent onjuist. Wanneer zij niet toevallig de vrouw van de president was, zou zij er niet voor in aanmerking zijn gekomen.
Waarom laat Chan Santokhi zoveel onnodige schade ontstaan aan zijn presidentschap? Hij lijkt mij een intelligente ambitieuze man, die graag zijn kabinetsperiode succesvol afrond, maar wanneer hij zo doorgaat loopt zijn schip veel averij op. Ik kan mij voorstellen dat hij concessies heeft moeten doen aan de vicepresident om hem aan boord te houden, hoe discutabel dit ook is, maar hij zou na goed overleg thuis zijn vrouw een prima rol als first lady kunnen geven zonder haar persoonlijke ambities als advocaat te schaden. Haar inzet op hoge functies bij de overheid en in het bedrijfsleven zijn zeer schadelijk voor de perceptie die het buitenland heeft van de integriteit van de Surinaamse overheid. Dat helpt niet wanneer Suriname aanklopt bij het IMF, Nederland of andere buitenlandse instanties of overheden voor hulp. Buitenlandse ondernemingen en investeerders die belangstelling hebben voor Suriname, worden afgeschrikt door dergelijke bestuurlijke escapades. Terloops meldt Chan Santokhi om de gemoederen te temperen dat Melissa vanwege drukke werkzaamheden niet langer vicevoorzitter van de presidentiële commissie Toetsing Rechtspositionele Aangelegenheden is. De aanstelling was onjuist, maar het na korte tijd weer opstappen als vicevoorzitter is een blamage en getuigt niet van de juiste attitude. Melissa lijkt de andere functies nog leuker te vinden.
De vraag waarom Chan Santokhi dit laat gebeuren is lastig te beantwoorden. Enerzijds kunnen mensen die aan de macht komen te veel overtuigd zijn of raken van hun eigen gelijk. Zij realiseren zich dat zij eindelijk kunnen doen waarvan zij al zolang gedroomd hebben en nemen beslissingen in de volste overtuiging dat zij het goede doen. Iedereen in de omgeving van de president kijkt vol ontzag naar hem op. Als parlementariër bewoog Santokhi zich weinig opvallend onder het volk, maar nu reist hij in vol ornaat per helikopter en luxe limousine. Militairen staan voor hem in het gelid en salueren. Dan ga je gemakkelijk menen dat je altijd gelijk hebt. De mensen in zijn nabije omgeving zijn blij dat hun grote roerganger de president is geworden en worden veel minder kritisch dan zij waren toen de vorige regering nog aan de macht was. Per slot van rekening geeft het hen ook de mogelijkheid om door te groeien naar het centrum van de macht en die kans laten weinigen aan zich voorbij gaan. Het vraagt een stevige persoonlijkheid om de president juist nu van repliek te dienen.
Het ontbreekt de president ontegenzeggelijk aan de nodige empathie, het vermogen om je in te leven in de situatie en gevoelens van anderen. Hoe je het ook wendt of keert, de maatschappelijke onrust rond de functies van zijn vrouw veroorzaakt heel veel schade aan zijn presidentschap. Hij kan het met de mensen oneens zijn en van mening zijn dat zijn vrouw de juiste persoon op de juiste plaats is, maar dat doet er niet meer toe. Er was al heel veel kritiek op de eerdere aanstellingen, dus de mededeling dat Melissa ook nog eens zou fungeren als directeur van het Kabinet van de President, al is het tijdelijk of onbezoldigd, was olie op het vuur. De president had meer sensitief moeten zijn voor wat er leeft onder het volk, de commentaren van deskundigen, de kritiek dat hij in dezelfde fouten vervalt als zijn voorganger en hiermee rekening moeten houden. Chan Santokhi lijkt niet alleen het logo van een olifant te gebruiken maar ook de dikke huid van een olifant te hebben.
En hoe gaat het bij het echtpaar Santokhi thuis? Die vraag is onvermijdelijk en de beeldvorming is niet goed. De indruk bestaat dat Melissa zeer ambitieus is en maar al te graag de functies vervult die het presidentschap van haar man onbedoeld mogelijk maken. Laten we eerlijk zijn, zij is als vrij jonge en tamelijk onervaren juriste en advocate niet geschikt voor de meeste functies die zij vervult. Wanneer Chan haar desondanks vol trots aanprijst als een geschikte kandidaat dan begrijp ik zijn gevoelens als kersverse echtgenoot. We mogen hem niet vragen om objectief over zijn echtgenote te oordelen. Wanneer Melissa inderdaad over de kwaliteiten beschikt die haar worden toegedicht, dan had zij zelf moeten vaststellen dat zij voor de meeste functies niet aan de vereisten voldoet. Dan resteert de heikele kwestie in hoeverre Melissa invloed heeft op de persoon Chan Santokhi en daarmee op zijn besluitvorming als president. Daarover wordt op social media het meest gespeculeerd. Ik laat het antwoord in het midden omdat ik daarover niet kan oordelen. Deze vraag kan alleen Chan Santokhi beantwoorden wanneer hij ’s morgens in de spiegel kijkt.
Hans Moison, 16 oktober 2020
