De aandeelhouders van regionale carrier Liat hebben onlangs vanwege insolvabiliteit van dit bedrijf besloten tot liquidatie. Elf Caribische staten zijn de aandeelhouders van deze carrier. Voor deze landen is de luchtconnectiviteit onontbeerlijk, omdat hun BNP in belangrijke mate afhankelijk is van het toerisme. Net als onze nationale carrier, de SLM, is de benarde situatie waarin Liat was geraakt het gevolg van vrijwel identieke factoren.
Liat heeft sinds 2009 nooit meer winst gemaakt en sindsdien afhankelijk geweest van subsidies. Ook de SLM moet het sinds jaren hebben van subsidies. Vanwege de opgelopen schuld van Liat tot bijkans U$ 60 miljoen bij de Carribean Development Bank heeft deze alle verdere financiering stopgezet. Dit, nadat grootaandeelhouder, Barbados, vanwege economische malaise en IMF-voorwaarden afzag van verdere subsidie, terwijl ook de andere landen vanwege de Corona pandemie laten afweten.
Vanwege de ontstane crisis zitten vrijwel alle geleasete vliegtuigen aan de grond, terwijl leasekosten en andere vaste lasten moeten worden doorbetaald. Zowel het inbound als outbound toerisme is drastisch gedaald en alle aanverwante sektoren daarin meegenomen. Dat het bedrijf zelfs lang vóór de Coronacrisis al niet goed boerde, is toe te schrijven aan overstaffing, slecht management, hoge loonkosten , een verkeerde businessmodel, veel economisch onrendabele routes, hoge onderhoudskosten, externe invloeden, “lack of scope”, slechte regelgeving en hoge belastingen en fees en charges, die door de respectieve regeringen en airports worden geïnd.
Ook de SLM vertoont nagenoeg identieke kenmerken met daarboven het inhuren van peperdure “zgn. consultants” die geen enkele meerwaarde blijken te hebben gehad, waardoor de Surinaamse belastingbetaler steeds weer moet inspringen. Onlangs zijn weer miljoenen aan subsidies verstrekt aan SLM, gewoon om salarissen en lopende verplichtingen te betalen. Dit, terwijl de Surinaamse economie door wanbeleid in feite bankroet is geraakt..
Minister-president Mia Motley van Barbados verklaarde naar aanleiding van de liquidatie van Liat dat de meeste Caribische landen het zich niet langer kunnen veroorloven om geld uit te geven aan het in stand houden van een regionale carrier. “Overheden moeten hun geld nu gebruiken om met gezondheidsuitgaven en andere nieuwe dreigingen om te gaan, omdat de kwetsbare bevolkingen in deze landen allemaal verlangen dat wij hun handen vasthouden omdat ze geen inkomsten hebben”, zei ze.
Dit geldt ook onherroepelijk voor Suriname en het bestaansrecht van de SLM in haar huidige vorm is dan ook meer dan ooit aan de orde. Met de genadeslag die Corona daarnaast heeft toegebracht aan alle luchtvaarbedrijven in de wereld is ook hun voortbestaan alom aan de orde. Dat er tot nog toe geen besluit is genomen omtrent de toekomst van de SLM is gelegen aan het destructieve leenbeleid van de regering, waardoor subsidies konden worden verstrekt. Met de nieuwe realiteit van “junk staat” is het moment echter aangebroken om de belastingbetaler te verlossen van onze nationale “hebi” die de SLM is geworden. Een doorstart op basis van een nieuw businessconcept en nieuwe eigenaren (privatisering) is in deze dan ook onvermijdelijk! Het behoud van de naam SLM in de nieuwe conceptie is daarbij zelfs aan te bevelen.
De reset die internationaal in de luchtvaartsector steeds meer vorm aanneemt, zal uiteindelijk resulteren in een shift tussen de gangbare businessmodellen van “full service carriers” en “low cost carriers”. Zelfs indien de vervoerscapaciteit weer zal toenemen en hopelijk naar pre-Covid niveaus stijgt, zal de luchtvaart er compleet anders uitzien als wat sommigen noemen “het nieuwe normaal”. Dit roept tegelijkertijd de vraag op van wie komen er in deze nieuwe context er heelhuids door? De eerste vereiste daartoe is “wie heeft het geld daarvoor”? De SLM zeker niet en de Surinaamse belastingbetaler nog minder! KLM, Air France, Lufthansa en British Airways zijn in staat geweest garanties te verwerven van hun regeringen en zullen zeker voortbestaan en zelfs vrijgekomen markten kunnen innemen, evenals airlines met een sterke balansstaat en grote financiële reserves, zoals bijvoorbeeld Delta en United Airways.
Topdeskundigen in de industrie indiceren dat het Low Cost Carriers businessmodel (LCC) thans de beste perspectieven biedt. Hun IT- en distributiearchitectuur is veel minder complex en flexibeler voor veranderingen terwijl legacy luchtvaartmaatschappijen boekingssystemen gebruiken die zijn afgestemd op complexe passagiersdiensten, ticket-, distributie- en andere systemen. Omzetten zijn gedaald, waardoor kostprijzen omhoog zijn gegaan. Service en comfort aan boord is nu ingeruild voor “how do I get there? ”. De luchtvaart gaat een totale transformatie meemaken. De terugkeer van zakenreizen zal namelijk slechts traag op gang komen vanwege de angst voor virussen, verslechterde wereldeconomie en minder zakenreizen.
Volgens topluchtvaartdeskundige Juan Manuel Afeltra zal het product van de drie voorwaarden, namelijk “de kostenstructuur en efficiency, het vermogen om snel moeilijke beslissingen te nemen, de juiste keuze van prioriteiten en slagvaardigheidsvermogen bepalen: “how big your lungs are in order to hold your breath underwater when you get hit by a tsunami like Covid”.
Hopelijk zal de nieuwe regering SU ook gaan redden van de SLM in haar huidige vorm.
Ir. D.K. Mungra.
