De wereldsteden zijn leeg en verlaten. Landen zijn vergrendeld. Het is menselijk ingrijpen tegen een nanometer groot virus dat mens en markt compleet heeft stilgelegd. Het coronavirus houdt iedereen bezig en zorgt ook voor emotionele reacties. Mensen verliezen de balans tussen werk en leven en raken ontregeld.
De coronacijfers veroorzaken ook angst. Elke dag verse cijfers over de besmettingen en de doden van de vorige dag. Sommige berichten zijn zo angstaanjagend, alsof het einde van de wereld nabij is. De angst wordt versterkt, omdat Covid-19 een nieuw virus is.
Laat je niet gek maken. Volgens de wet van Farr, een oude epidemische wet uit 1840, verlopen epidemieën normaal volgens de vorm van een bel (kerkklok) ofwel een symmetrisch patroon. Er is eerst een scherpe toename tot een piek en dan weer een afname. Zo werkt moeder natuur. Als je Covid-19 volledig zijn gang laat gaan, zal het waarschijnlijk de belvormige curve volgen. Het virus pakt net als bij andere besmettelijke infectieziektes de meest kwetsbare personen, en als die kwetsbare slachtoffers zijn ‘geplukt’, dan zie je steeds minder slachtoffers en dooft de epidemie uit omdat de rest die fit is immuniteit ontwikkelt. China en Zuid-Korea zijn 3 a 4 maanden na het begin van de epidemie blijkbaar al over de piek heen. Het is voorspelbaar dat het in de rest van de wereld ook zo zal gaan.
Veel testen draagt bij aan de angst. Hoe vaker getest wordt, hoe meer gevallen van besmetting gevonden zullen worden, hoe meer angst. Ongeveer 80% van de besmette personen heeft lichte tot matig ernstige klachten en hoeft niet opgenomen te worden. Door negatieve verwachtingen kunnen deze mensen ineens klachten ontwikkelen (beetje keelpijn, kuchjes, moeheid, hyperventilatie). Zulke psychosomatische reacties vergroten de verwarring en belasten het gezondheidszorgsysteem nog meer. Het voordeel van testen is wel dat het sterftecijfer kan dalen. Het sterftecijfer wordt berekend door het aantal sterfgevallen (de teller) te delen door het aantal positief geteste personen (de noemer). Hoe meer er getest wordt hoe lager het sterftecijfer, omdat het aantal besmettingen sneller groeit dan het aantal sterfgevallen. Als het sterftecijfer daalt, daalt ook de angst.
Op basis van WHO gegevens van 4 april waren er in China 3.335 doden en 82.875 bevestigde gevallen. Dat is een sterftecijfer van 4% van de bevestigde gevallen. Het totale sterftecijfer, dus inclusief onbevestigde gevallen, zal veel lager liggen, mogelijk onder 2%. In Zuid-Korea is het sterftecijfer van bevestigde gevallen tot nu toe minder dan 2% (177 doden en 10.156 bevestigde gevallen). De meeste sterfte komt voor bij mensen van 80 jaar en ouder en de minste bij 0- tot 9-jarigen. Deze sterftecijfers liggen lager dan de schattingen van 10% die hier en daar de ronde doen. De media focussen het liefst op de hoogste besmettings- en sterftecijfers. Het is nieuws, maar het veroorzaakt angst.
Het sterftecijfer verschilt per land en is afhankelijk van de paraatheid en de kracht van het gezondheidssysteem, de overheidsmaatregelen die genomen worden om besmetting en verspreiding tegen te gaan, de leeftijdsverdeling en de fitheid van de bevolking (hoe ouder de bevolking of hoe ongezonder hoe meer slachtoffers), en het aantal mensen dat wordt getest.
De maatregelen van overheden zijn bedoeld om ‘de belvormige curve af te vlakken’, dus om de verspreiding van het coronavirus te vertragen, zodat niet ineens een hoge piek aan ernstig zieke slachtoffers ontstaat. De belangrijkste preventieve maatregel is ‘social distancing’: sociale afstand houden, beperken van sociale contacten en sluiten van plekken waar veel mensen samenkomen. Dit zorgt ervoor dat mensen elkaar minder makkelijk kunnen besmetten en kwetsbare personen worden beschermd. Voor een correcte uitvoering van social distancing is zelfdiscipline en voldoende politiehandhaving nodig. Overtuigen werkt beter dan dwang. Wanneer een intelligente lockdown niet lukt, dan roepen sommige landen de noodtoestand uit, ten koste van de bewegingsvrijheid van de burger, omdat het algemeen belang van het stoppen van de epidemie zwaarder weegt. In rechtstaten zijn er garanties dat verregaande bevoegdheden alleen medisch gebruikt worden om een verdere uitbraak te voorkomen en niet worden misbruikt voor criminele of politieke doeleinden, en dat er een strak tijdschema is.
Door de pandemie verdwijnt ook de aandacht voor het kwaad, dat in stilte verder gaat. In Suriname is er nog steeds geen hek geplaatst rond het resterende deel van de kasreserve in vreemde valuta van de banken bij de CBvS. Nu doet ook het gerucht de ronde dat de regering in stilte de olievelden voor de kust wil verkopen (dit roept beelden op van pogingen om staatsolie te verkopen in de jaren 1990 en de Surinaamse visserij te verkwanselen aan buitenlandse hektrawlers in 2018. Dezelfde oude bezems maken nog steeds de dienst uit).
Covid-19 gedraagt zich overal in de wereld hetzelfde en de bittere realiteit is dat het mensen doodt. Suriname heeft financiële noch materiele vuurkracht om een flinke uitbraak van het virus en de economische gevolgen ervan te bestrijden. De staatskas is leeg (‘pe a moni de?’). Gegeven de recente statistiek dat tot 10% van de patiënten met Covid-19 intensive care nodig heeft, en dat het merendeel van de bevolking uiteindelijk besmet kan raken, is er een dringende behoefte aan ic-bedden. Duitsland heeft 29 ic-bedden per honderdduizend personen, Italië ongeveer 13, Spanje 10. Suriname heeft er slechts 5 per honderdduizend. Het is nog niet duidelijk hoe de epidemie zal verlopen in Suriname, maar er is een gigantisch tekort aan ic-bedden, apparatuur, middelen en personeel om een plotselinge piek van ernstig zieke Covid-19 patiënten op te vangen.
Preventie is dus van levensbelang. Een belangrijk wapen tegen een heftige uitbraak is social distancing. Zolang er geen vaccin of geneesmiddel is, is dit, naast andere gezondheidsadviezen, de enige manier om het virus onder controle te houden en epidemische sterfte tegen te gaan.
Maar het middel moet niet erger zijn dan de kwaal. Een totale lockdown kan niet te lang duren, want dan valt de economie dood, en ook dat leidt tot oversterfte. Bovendien kan social distancing mislukken wanneer mensen door geldgebrek en een ontbrekend vangnet gaan bewegen om te overleven.
Zodra ‘de curve voldoende is afgevlakt’, zou de fitte en jonge populatie weer naar school en aan het werk moeten en zouden alleen de risicogroepen (70-plussers en personen met een of meerdere ernstige onderliggende ziekten) thuis moeten blijven en sociale contacten vermijden. Maar hierover zijn de meningen nog verdeeld.
Een welgemeend advies: ‘Doe er zelf alles aan om steeds gezond te blijven”.
D. Balraadjsing
