In het proces van in hoeverre de vrouwen door hun echtgenoten op een minder humane manier werden behandeld speelt de traditie een belangrijke rol. Slechts in ergere gevallen zullen zij de hulp inroepen van het wettig gezag [politie]. Over het algemeen worden mishandeling gevallen binnenhuis gehouden. Dat er schijnbaar geen lichamelijk geweld werd/ wordt toegepast, komt vanwege de rol van de familie. Familie schande werd meestal binnenshuis gehouden. Doch de gevolgen werden veelal in familiekringen uitgevochten. In hoeverre Javaanse vrouwen ontrouw zijn is moeilijk te meten, maar zoals dit fenomeen zich vrijwel overal voordoet, is het bij deze bevolkingsgroep ook geen uitzondering, doch de mate van hoeveel dat precies is in onze multi-etnische samenleving is en blijft een moeilijke graadmeter.
Het ligt inderdaad nimmer in mijn bedoeling dat ik het leven van de Javaanse vrouw in haar uiteenlopende facetten diepgaand zal belichten. Het is wel een uitdaging om een duik te nemen in de gevoeligste momenten van de vrouw. Zeker hebben velen de vraag gesteld , waarom en hoe het komt dat juist een man de gebeurtenissen, belemmeringen, problemen, levenservaringen, kansen, uitingen, visies en gevoelsleven durft vast te leggen. Het is een begin, U zult het verloop wel kunnen volgen.
In deze bundel probeer ik op een bescheiden manier een indeling /onderscheid te maken teneinde het belichten van de verschillende facetten beter te benaderen. Het is en blijft een uitdaging om een gevoelig onderwerp als dit fenomeen te behandelen. Een onderwerp waarbij tevens de rol van mannen niet bespaard zal blijven. Ook de plaats en positie van mannen moeten betrokken worden, hoewel een diepgaand onderzoek hiernaar nog niet is verricht. Er is dan ook heel veel werk aan de winkel voor onze sociologen en antropologen. Maar ook vrouwenorganisaties zijn geroepen om het initiatief te nemen om dit veel besproken thema inzake de mannen durven te bediscussiëren en ook vast te leggen. Deze bundel moet een aanzet geven tot verdere verdieping in de problematiek van de vrouw en tevens aandacht te trekken in hoeverre de rechten van de vrouw gerespecteerd en geïmplementeerd zullen worden. In deze “mannenwereld” zullen de “hebies’ van de mannen niet onbesproken blijven.
Reeds bij de voorbereidingen van dit boek werden sarcastische opmerkingen gemaakt, doch velen hebben de diepere achtergrond van het ideëel doel niet voor ogen gehad. De Javaanse vrouw werd en wordt in vele kringen op een mindere positieve wijze aangemerkt en besproken. De Javaanse vrouw heeft het zelf nimmer gedurfd om het stigma op haar eigen manier proberen weg te werken en op te trekken. De Javaanse vrouw werd waar nodig steeds om haar charme en houding geadoreerd, bewonderd en aanbeden doch op bepaalde momenten ook door andere vrouwen verafschuwd, veracht en genegeerd.
De figuur van Kartini is een ieder bekend. Zij werd door vele mannen gecharmeerd, vanwege haar “schoonheid en charme “ en mannen die haar toen wisten te bekoren hebben hun mening ook gegeven. Haar mooie “lijn” heeft vele mannen bekoord, zei een geïnterviewde die er ook trots aan toevoegde: toen zij nog in haar bloeiperiode was, werd zij vaak vergeleken met een ”coca cola fles”. Het zou in feite een zekere mate van het verdoezelen van feiten zijn wanneer een figuur als Kartini niet zou worden belicht in de rij van de verschillende soorten van vrouwen. Kartini gaat door als de vrouw van de lichte zeden. Zo werden en worden Javaanse vrouwen lange tijd gestigmatiseerd. Doch door hard te werken en te studeren hebben zij hun plaats en hun positie weten te bepalen in deze “meltingpot” samenleving. Een samenleving waarbij verdraagzaamheid de boventoon voert.
Vele jonge dames zijn dankzij de inspanningen van de Zending en Missie geleidelijk aan tot de gezondheidszorg en dienstverlening in de vijftiger jaren opgeklommen. In de zestiger jaren hebben zij zich ook vanwege de politieke cultuur zich opgetrokken tot het middenkader. Langzaam maar zeker hebben zij hoge ambten kunnen bekleden dankzij de veranderende houding van de ouders op elk niveau en tevens de invloed van de verschillende contacten met de andere bevolkingsgroepen en niet te vergeten de verbeterde onderwijs voorzieningen.
De eerste vrouwelijke artsen, juristen, sociologen, tandartsen, ingenieurs, en het middenkader hebben zich geprofileerd, terwijl hun opmars in de politiek geleidelijk aan de positieve kant opgaat.
Javaanse vrouwen hebben bij hun aankomst reeds een belangrijke rol gespeeld op de plantages, zulks vanwege hun aantal. Hierdoor hebben zij in tegenstelling tot de mannen een bevoorrechte positie wat de huisvesting betreft. Zij hebben zowel als veldarbeidster dan wel als huisvrouw heel hard moeten zwoegen om het harde leven te kunnen overleven. Ondanks hun gediscrimineerde beloning hebben zij aan de ene kant wat” rust” kunnen brengen binnen de mannen maatschappij. In de contracttijd was het daarom dan ook niet vreemd dat een vrouw soms wel twee mannen in huis had. Hierdoor ontstonden er vaak ruil samenlevingsverbanden.
De Javaanse vrouw die in haar leven verschillende tegenslagen heeft moeten incasseren mag voor velen als een toonbeeld genoemd worden. Want vrouwen hebben in deze zogenaamde geëmancipeerde samenleving inderdaad een” double burden” functie moeten innemen. De enkelen daar gelaten doen alsof zij een bevoorrechte positie innemen, maar in feite leven zij in een soort gebonden vrijheid. De rol van de mannen speelt in deze een zeer grote rol. Hun attitudes en visies met betrekking tot hun wederhelften vormen vaak een grote sta-in-de-weg voor verdere ontplooiing en vooruitgang. Verschil in opleiding en status en vaak in leeftijd vormen en versterken in vele gevallen de ondergeschikte en onderdanige positie van de Javaanse vrouw. Dat deze vorm van levenshouding in de loop der tijden geleidelijk aan is veranderd en verbeterd, is ten zeerste toe te juichen.
