Dit stuk gaat over casino’s en probleemspelers en ook een beetje over politieke leiders die veel weg hebben van risicospelers zoals ze omgaan met het geld van de natie. Hier worden dus twee vliegen in een klap geslagen.
In 1996 – 2000 zijn er veel casino’s bijgekomen in Suriname, met als gevolg dat Paramaribo nu bezaaid is met casino’s en jongeren vroeg worden blootgesteld aan gokken. Ja, de casino’s leveren wat banen op en de overheid verdient er wat geld mee via de belastingen, maar de keerzijde is dat gokken er een beetje bij is gaan horen net zoals het lage opleidingsniveau, de lage productiviteit en de corrupte bestuurders. Het economisch belang van de vele casino’s is niet helder. Ze produceren niks. Het is ook niet aangetoond dat ze meer toeristen aantrekken. De meeste toeristen komen niet naar Suriname voor het gokken, maar voor het natuurschoon in het binnenland. Incidenteel zullen zij misschien wel een gokje wagen, omdat er in de avonduren geen vertier is in Paramaribo. De bioscopen zijn casino’s geworden.
Het is niet duidelijk of het instituut dat toezicht moet houden op verantwoord gokken, de zogenoemde Gamingboard, wakker is of slaapt. Wat doet het om gokverslaving of witwassen van zwart geld in casino’s te voorkomen? De opkomst van de drugshandel en de casino’s zijn hand in hand gegaan en deze link is misschien toevallig, misschien niet. De Gamingboard mag zelf uitleggen wat het doet om witwassen tegen te gaan. Wat de preventie van gokverslaving betreft, hier kan de overheid weinig doen, want er is niet veel wat echt werkt. Toch mag de overheid niet op haar handen zitten, want gokverslaving ontwricht werk, relaties en gezondheid, en is dus een probleem voor de overheid.
Een gokverbod is zinloos: gokken is wereldwijd een algemeen aanvaarde vrijetijdsbesteding. De meeste mensen kunnen af en toe genieten van een avondje in de casino, zoals men zonder problemen kan genieten van een glas wijn of bier. Het is een ongelukkige minderheid die de macht over zichzelf verliest en oversteekt naar de donkere kant van het gokken. Cijfers voor Suriname ontbreken. Uit gegevens van westerse landen blijkt dat het overgrote deel van de gokkers ‘recreatieve’ spelers zijn. Ruim 1% van de gokkers zijn ‘risicospelers’, omdat die zichzelf niet altijd in de hand hebben. Een kleine 1% zijn ‘probleemspelers’, de gokverslaafden.
De symptomen van gokverslaving zijn: liegen over gokken, niet in staat zijn om te stoppen of controle te hebben over gokken, heel veel tijd doorbrengen met gokken en in gedachten met weinig anders bezig zijn dan met denken aan fruitmachines, roulettetafels en jackpotten. Een ander gedragskenmerk is steeds geld lenen om de wanhopige financiële situatie als gevolg van gokken op te lossen. Het lenen van geld aan zulke mensen werkt meestal averechts en geeft meer problemen en stress.
De burgerij heeft weinig sympathie voor drugs- en alcoholverslaafden en ook voor gokverslaafden, omdat een ieder verantwoordelijk is voor het eigen gedrag. Casino’s zullen ook niet geneigd zijn om te helpen, want die hebben meer baat bij actieve dan incidentele spelers. De overheid moet beschermend optreden. Maar zoals gezegd is het wetenschappelijk bewijs waarop preventief beleid gebaseerd kan worden erg smal.
De meest kwetsbare groepen zijn jongeren, laaggeletterden en laagbegaafden – dus een flink deel van de ingezetenen -, die hebben de meeste kans om verslaafd te raken. Zij moeten worden beschermd. Voorlichtingscampagnes en waarschuwingen hebben weinig effect. Meer effect heeft het beperken van de beschikbaarheid (het aanbod) en de toegang tot gokken. Verder zijn er nog een viertal praktische maatregelen die gokverslaving kunnen helpen voorkomen.
Allereerst kunnen mensen zichzelf vrijwillig voor kortere of langere tijd laten verbannen uit de casino’s. Men geeft het personeel toestemming om ze de toegang tot de casino te ontzeggen, te verwijderen als ze worden gezien en een of andere straf op te leggen bij overtreding. Personen met problemen op het gebied van financiën, werk en relaties zullen geneigd zijn om hieraan mee te werken. Maar schaamte of het niet erkennen van een gokprobleem zijn obstakels, evenals het grote aanbod en de nabijheid van casino’s. Een tweede praktische maatregel is het volgen van het gokgedrag: hoe lang, hoe vaak en met hoeveel geld iemand gokt, en het inschatten van probleemgedrag, zodat tijdig kan worden ingegrepen bij mensen die geen controle meer hebben op hun gedrag. Een derde maatregel is het van te voren instellen van geldlimieten om niet de controle te verliezen over het gokken. Tot slot: casinopersoneel kan worden getraind in het herkennen van probleemgedrag en het aanspreken van risico- en probleemspelers.
En zoals beloofd ook enkele woorden over politieke leiders die net zo impulsief en onverantwoord handelen als probleemspelers: ze verkwisten, manipuleren, liegen en willen steeds geld lenen. De periode 2010 tot heden is ontegenzeglijk gepaard gegaan met een toename van straffeloos liegen en schaamteloze ‘regelingen’. De leidende politici hebben het spaargeld van het volk verkwanseld en hun spilzucht heeft de samenleving ontwricht. De regels zijn zo verslapt dat criminelen vrij spel hebben gekregen. Het kabinet heeft de miljarden die het in 2010 in handen heeft gekregen, vlot laten verdampen, waardoor het land in 2015 in geldnood is geraakt. Vervolgens zijn ze gaan lenen, lenen, lenen, lenen en nog eens lenen – zonder limiet, met het risico dat het volk wordt gedegradeerd tot handelswaar van de schuldeisers.
Het zijn dezelfde, nu bejaarde figuren die met hun verpaarste begrotingen – voor de derde keer – devaluatie en inflatie veroorzaken. Het is een karakterkwestie die vanwege genetische en culturele factoren onveranderbaar is, net als sommige vormen van verslaving. De politieke leiders hebben zich ontpopt als notoire fantasten en leugenaars. Hier is een kleine selectie van de lulkoek die is opgedist: ‘er komt geen devaluatie’, ‘er heeft geen monetaire financiering plaatsgevonden’, ‘de koers gaat omlaag’, ‘het obligoplafond is niet overschreden’ en – de meest recente streek die is geleverd – ‘de governer wordt niet ontslagen’. Moet je geroutineerde leugenaars nog geloven als ze de ‘waarheid’ verkondigen? Hun leugens gaan vaak gepaard met geweldige shows, terwijl ze hun wandaden bagatelliseren.
Integriteit is sinds 2010 een vies woord geworden; integere personen worden ontslagen, het leven zuur gemaakt of via de staatsmedia bespuugd, terwijl dieven worden gepromoveerd. Tussen haakjes: de president kan de koers niet omlaag brengen, omdat hij niet eens zijn wil kan opleggen aan de vazallen om hem heen. Het onderstreept zijn machteloosheid. De ‘big boys’ zijn duidelijk overal aanwezig. Aan ‘goede ideeën’ geen gebrek, maar de uitkomst is verarming. De eer wordt wel opgeëist als er ergens een winstje valt, maar niet de verantwoordelijkheid voor de verliezen. Net als bij gokkers.
Het instituut dat toezicht moet houden op goed bestuur, het parlement, is grotendeels in luxe en luiheid in slaap gesust, en knikt slaafs ‘ja’ voor onverantwoordelijke begrotingen en leningen. Daarmee zet zij de werkgelegenheid, het onderwijs, de veiligheid en de harmonie in gezinnen op het spel. Goede bestuurders hebben lessen uit het verleden geleerd en een obligoplafond ingesteld. Slechte bestuurders vliegen door dat financiële plafond heen en zetten aan tot de volgende crisis.
Correctie van onbehoorlijk bestuur kan alleen nog in het stemhokje. Maar ook dit is onzeker. De populistische leiders hebben juist veel aantrekkingskracht op de kwetsbare jongeren, de laaggeletterden en de laagbegaafden (een flink deel van het electoraat). Degenen die in 2020 het bestuur van het land willen overnemen, moeten goed weten waar ze aan beginnen: ze zullen niet alleen de bezittingen (hout, goud, olie) overnemen, maar ook de giftige paarse erfenis (de torenhoge schulden en nog andere lijken in de kast). Ondanks hun negatieve saldo zullen de huidige regeerders er alles aan doen om te blijven zitten, ook al zakt het land verder naar de afgrond. Ze bezitten genoeg buit om “Barabbas!” krijsende opponenten direct na de verkiezingen royaal om te kopen. Want de angst die hen het meest beklemt zijn de afkickverschijnselen van de macht. Sommigen zijn terecht bang voor een (cold turkey) afkickperiode in de gevangenis.
‘Niemand verkeert alleen door het heden in problemen.’ Kijk tot veertig jaar terug en leer welke bestuurders problemen veroorzaken en welke problemen oplossen. Op dit moment dreigt Suriname ten onder te gaan aan typisch dictatoriaal ofwel egocentrisch gedrag. Tijd om de sankh te blazen en het kwaad te verjagen.
D. Balraadjsing
