De Afrikaanse slavenhandel heeft vele eeuwen geduurd en heeft de westerse wereld voorgoed veranderd. De rechtstreekse nazaten van deze tot slaaf gemaakte Afrikanen wezen naar de Europese slavenhandeleren als hoofdschuldige van deze mensonterende handel waarbij honderd duizenden het leven hebben gelaten. Maar deze slavenhandel zou niet mogelijk zijn geweest zonder de medewerking van de Afrikaanse slavenleveranciers die handel dreven met hun Europese counterparts. In het algemeen worden de Ashantis in Afrika als hoofdschuldige hiervoor aangewezen. De Europeanen zijn er door deze handel rijker van geworden door de vele plantages die ze in de nieuwe wereld hadden gesticht en door de goedkope slavenarbeid. De Afrikaanse slavenhandelaren zijn er echter niet beter op geworden. De West-Europeanen wisten maar al te goed dat de rijkdommen lagen in de nieuwe wereld die ze pas hadden ontdekt, dus gingen ze over tot een grootscheepse kolonisatie van deze gebieden in Afrika, Amerika en Azie. Er werden overal plantages gesticht in de totdantoe vrij maagdelijke oerwoudgebieden in de Amerika’s die schaars bewoond werden door Indiaanse stammen die zich voornamelijk, enkele uitzonderingen daar gelaten, bezig hielden met onderlinge oorlogvoering met pijl en boog. Ze waren dus geen partij voor de Europese veroveraars die reeds een hoger ontwikkelingsniveau hadden bereikt en zeewaardige schepen konden bouwen en gebruik konden maken van vuurwapens. Het was aan de Europese inventiviteit en ontwikkelingsdrang te danken dat landen als Suriname van maagdelijk oerwoud werden omgevormd tot wingewesten met honderden plantages die produkten als suiker, koffie, cacao en katoen produceerden voor de Europese markt. Dit ging ook gepaard met offers aan Europese zijde door tropische ziekten en oorlogen met inheemse stammen. Maar het is ook dankzij deze kolonisatie door de “witte man”, waar door sommigen constant op wordt afgegeven, dat we als nakomelingen van slaven en gastarbeiders over een land kunnen beschikken als Suriname. Al gaan er bij bepaalde gefrustreerde nazaten stemmen op om het Nederlandse culturele erfgoed, dat zo kenmerkend is voor ons land en ons onderscheid van andere landen in de regio, volledig uit te wissen. Zelfs het gebruik van het Nederlands wordt door sommigen nu ter discussie gesteld. De vraag is dan wat we daarvoor in de plaats krijgen. Nergens op de wereld wordt er zo gescholden op het voormalige moederland als in Suriname. Een verklaring hiervoor kan misschien worden gevonden in het feit dat de Nederlandse slavenhouders bekend stonden om hun wreedheid. Maar een vijandige houding tot het voormalige moederland zal ons niet verder brengen op weg naar onze ontwikkeling. De aanleg van honderden plantages in de nieuwe kolonieen maakte een constante aanvoer van goedkope slavenarbeid uit Afrika noodzakelijk. Want zonder de Afrikaanse slaven was deze grootscheepse kolonisatie van de Amerika’s niet mogelijk geweest. De westerse wereld zou door deze aanvoer van miljoenen Afrikanen voorgoed veranderen. Men kan zich afvragen hoe de westerse wereld er nu zou hebben uitgezien, indien deze volksverhuizing niet had plaatsgevonden. Een volksverhuizing zowel vanuit Europa als vanuit Afrika. De Amerika’s zouden waarschijnlijk nog steeds worden bewoond door oorlogvoerende indiaanse stammen en Afrika en in zekere mate ook Europa zouden waarchijnlijk ten onder gaan aan overbevolking, ziekten en hongersnood. De Afrikaanse nazaten die het meest hebben geleden onder deze kolonisatie hebben tevens aan de basis gestaan van de diversiviteit die we heden ten dage ervaren in de Amerika’s op etnisch en cultureel gebied. En niet te vergeten de prestaties op sportgebied van de nazaten. Wat zou de cultuur van de Amerika’s zijn geweest zonder de mix van Europese en Afrikaanse invloeden die we heden ten dage ervaren in de muziek, de kunst en op allerlei andere gebieden. Was de Afrikaanse slavenhandel er niet geweest dan zou deze mix van culturen die zoveel moois heeft voortgebracht niet hebben bestaan. Eveneens zou er nu waarschijnlijk geen joodse staat Israel hebben bestaan zonder de holocaust. In het Surinaams zeggen we in dit verband: “wan ogri tja wan boeng”, oftewel: uit het kwade is er uiteindelijk toch iets goeds voortgekomen. En als mensen beweren nogsteeds generaties later last te hebben van trauma’s uit het verleden dan komt dat waarschijnlijk door het accent dat steeds wordt gelegd op al de verschrikkingen die de voorouders hebben doorstaan. Men gebruikt dit dan als verklaring voor de armoede waarin vele van deze nazaten leven en waar een motivatie om succesvol te zijn in het leven ontbreekt. Ik wil dit graag voorhouden aan al degene met een rechtstreekse afstamming van de Afrikaanse slaven die zich heden ten dage druk maken met beschuldigingen aan het adres van de Europese kolonisatoren en vragen om spijtbetuiging en herstelbetaling. Herstelbetaling vragen aan de Afrikaanse slavenleveranciers waaronder de Ashantis is als plukken aan een kip zonder veren. Al gaan er hier en daar stemmen op om te vragen naar een spijtbetuiging. Maar misschien is met de komst van de Ashanti koning de basis gelegd voor een vruchtbare samenwerking in de toekomst waar we ons voordeel uit kunnen halen. En met de nakomelingen van de Europese slavenhandelaren kunnen we het beste samenwerken om een deel van de door hun verkregen kennis en rijkdom, als gevolg van de kolonisatie, terug te halen in de vorm van kennisoverdracht en investeringen. Want herstelbetalingen zullen net als ontwikkelingshulp nergens toe leiden en alleen maar verdwijnen als Hollandse sneeuw onder onze tropische zon, zoals reeds eerder gebeurd is met de 3 miljard oude Hollandse guldens die we ontvingen als premie bij de onafhankelijkheid. Was dit trouwens ook niet een vorm van herstelbetaling? Of willen we nog eens 3 miljard of meer harde euro’s? De mensen aan de Noordzee zien ons al aankomen. Het is misschien een goed idee om ter gelegenheid van 50 jaar Srefidensi in 2025 ditmaal een uitnodiging te sturen aan koning Willem Alexander, waarbij hem een even grote ontvangst zal worden voorbereid. Hopelijk is er dan een nieuwe generatie politici aan de macht in Suriname en zijn we volwassener geworden in onze relatie met de voormalige kolonisator. De discussie over spijtbetuiging en herstelbetaling kunnen we dan eindelijk achter ons laten. En misschien komt hij dan ook nog vergezeld van 40 ondernemers die graag in ons land zouden willen investeren. Een betere vorm van herstelbetaling is er naar mijn bescheiden mening niet.
R. Tjen A Tak
