Heeft iemand ooit de wisselkoers van de $ of € zien dalen in Suriname? Wat wel is gebeurd, is dat nullen zijn weggehaald. En als de koers is gedaald, is dat een “gedwongen daling” met “bedreigingen”, zeker naar de cambio’s toe, maar geen duurzaam herstel van de wisselkoers. De president van de Republiek van Suriname heeft 3 keren (13 april 2016, 12 juli 2016, 8 sept 2016) al beloofd de koers omlaag te brengen. En als het niet lukt, wordt ook het verwijt naar de oppositie gemaakt. Dit zijn duidelijk drogreden, reden van zwakte van de regering en nog duidelijker dat we leven in een machtstaat. Met macht krijg je de koers niet omlaag. De cambio’s hebben het geld niet om de koers te stabiliseren. Het grote geld, in de orde van miljoenen $, zit bij de illegale inkomsten van de mijnbouwsector en niet-mijnbouwsector (concessies) in het binnenland van Suriname. Waar gaat dit geld naar toe? Hierover zwijgt de regering.
Uit wereldliteratuur blijkt dat de wisselkoers van de $ voornamelijk een functie is van: vraag en aanbod op de lokale en internationale valutamarkt, speculatie, transacties naar het buitenland, inflatie, de overheidsbegroting en vertrouwen van de regering. De wisselkoers is dus geen functie van de cambio’s of politieke partijen. In de periode 2010-2015, zeker na 2014 is de wisselkoers kunstmatig instant gehouden door de regering Bouterse I, vanwege de verkiezingen in 2015. In ruil daarvoor is de kasreserve bijna opgemaakt en is de staatschuld anno 2016 meer dan 7 miljard SRD. Het gevolg is de situatie van vandaag: armoede onder de bevolking, hoge koersen, kinderen die af hebben gehaakt van school, kinderen die ouders niet meer kunnen verzorgen, gezinnen die geen huis huur meer kunnen betalen, tekort aan medicijnen, ouders die 2-3 banen per dag hebben en noem maar op. Dit is niet vreemd voor Suriname, omdat deze situatie zich al de 4de keer voordoet in Suriname, namelijk in 1982-1987; 1990-1991; 1996-2000; 2011-heden, allemaal “NDP-achtige regeringen”.
Kijken we naar de financiële balans tussen de “Front regering 2005-2010” (VHP, NPS en anderen) en de “NDP-Bouterse I regering 2010-2015” dan ziet u de balans in beide perioden. De Bouterse I regering had ongeveer 1.3 x meer exportinkomsten in USD (ongeveer 3 miljard USD) dan de Front-regering en 1.2 x meer inkomsten uit de mijnbouwsector; de staatschuld was ongeveer 2.2 x hoger dan bij de Frontregering. Het blijkt verder dat “NDP-Regering Bouterse I” dus voldoende Surinaams geld en US dollars had. De grote vraag is nu: wat is met de 3 miljard USD dollars aan extra inkomsten gebeurd: wat hebben we fysiek en niet-fysiek gezien in Suriname in de periode 2010-2015. Er is tot heden geen uitleg gegeven in cijfers en projecten hoe de meer dan 3 miljard $ is besteed, maar ook de extra Surinaamse dollars zijn gebruikt, zeker niet in De Nationale Assemblee. Wat vast staat, is dat heel veel van dit geld verdween is via “infrastructuur-achtige projecten” z.a. het Wanica ziekenhuis, treinproject, diepzeehaven, damwandenproject Dr. Sophie Redmondstraat, Damwandenproject Domburg, Bouw nieuwe zalen Universiteit van Suriname, aankopen bij de EBS, de geraamten zijn te zien. De Nederlandse-Surinaamse ontwikkelingshulp was in de orde van ongeveer 1.6 miljard € voor 35 jaren. De recente hulp ging naar o.a. Staatsolie, aflossing van schulden Brazilië, asfaltering van de weg Nieuw Nickerie-Southdrain, verbetering van luchthaven Zanderij, en Landinformatiesysteem (Glis), Coronie dijk, studiebeurzen en huisvesting, radiotherapeutisch centrum, het verbeteren van scholen in het binnenland, de renovatie van het St. Vincentius Ziekenhuis en de kathedraal. En steeds de economische crisis oplossen na 3 keren “NDP-Bouterse regering” in de gehele periode en de koersproblematiek in die perioden.
In 2016 en daarna zal mogelijk meer dan 2.2 miljard $ aan leningen door de regering worden gepompt in de economie van Suriname, met als gevolg toename van de staatschuld. Zal de $ 1,8 miljard van de IsDB, dat nu op tafel ligt, de koers laten dalen of stijgen en zullen we er beter van worden? Ongeveer meer dan 70% van dit bedrag zal worden geïnvesteerd in infrastructuur-achtige projecten inclusief energie en watervoorziening. Dit is een goede keuze. Maar in de “NDP-Bouterse I regering” is aan dit type projecten veel geld verbrast en verdwenen. Ervaring leert ons ook dat de huidige regering niet in staat is om projecten uit te voeren. Ik verwijs naar het “Herstel- en stabilisatieplan” dat door de regering is ingediend in het parlement en ook nog is goedgekeurd door de coalitie DNA-leden; dit plan voldoet niet aan de eisen van een plan en had dus nooit het parlement op deze manier mogen bereiken. Verder mist men de kennis, kunde en management vaardigheden en een regering is met een verkeerde ideologie (“revolutie-ideologie”, met kenmerken als machtstaat i.p.v. rechtstaat, niet transparant bestuur) zal op deze manier Suriname niet kunnen ontwikkelen. Dat betekent dat nu al vast staat dat van de 1.8 miljard $, 50% ervan verloren zal gaan aan managementkosten, 25% is ter beschikking voor de echte uitvoering van projecten, en aangezien de regering Bouterse II ook niet beter kan, zal de restant 25% nooit worden gebruikt vanwege diverse reden o.a. vertraging van projecten, slechte prestatie en organisatie, corruptie, onvoldoende/geen capaciteit. Met 450 miljoen $ (25%) kan je de koers niet stabiliseren.
Een analytische en grafische analyse van de historische wisselkoers, schulden, kasreserve en leningen van de overheid wijst uit dat er een goede lineaire correlatie bestaat tussen de $ wisselkoers en de staatschuld van Suriname (SRD). De staatschuld gedraagt zich sinds 2010 als een 2de graad polynoom. De diverse leningen van de regering de komende jaren zullen de koers niet laten dalen. Zolang de staatschuld blijft stijgen, zal de koers blijven stijgen. Analytische berekeningen wijzen uit dat tegen 2020 de koers van de $ dichtbij de minimaal 1:10 zal komen. De aannamen zijn: IMF instructies worden opgevolgd, het uitgavenpatroon van de regering blijft ongewijzigd, de staatsschuld neemt toe (incl. leningen), de overall inkomsten uit de mijnbouw en niet mijnbouwsector nemen traag toe (<10%). Stabilisatie van de $ wisselkoers van 1:10, moet simpel gezocht worden in de functiewaarden die ik eerder noemde, anders zal de $ koers dichtbij de 1:12 komen of misschien hoger zelfs.
(Bronnen: https://www.cbvs.sr/; http://www.sdmo.org/cms/index.php; dna.sr; eigen literatuur)
DNA-lid Nurmohamed Riad
