Pre-dialysepatiënten (patiënten in een voorstadium van dialyse) op de poli’s van de nefrologen Ingrid Heerenveen en Armand van Kanten zullen voortaan van een bandje worden voorzien, die ze om hun arm kunnen dragen en waarop aangegeven staat dat zij op die arm(en) niet geprikt mogen worden. De bandjes zullen worden verstrekt door het klinisch laboratorium MyLab. Ook de dialysepatiënten van Diapura Diakonessenhuis en Diapura Tamansarie zullen zo’n bandje krijgen. Bij deze patiënten geldt dat niet alleen prikken in de shuntarm vermeden moet worden, maar ook het meten van de bloeddruk, omdat de bloeddrukmeter de shunt kan dichtknijpen.
Tijdens de MyLab huisartsenavond in het gebouw van de Vereniging van Medici in Suriname (VMS) op donderdag 11 augustus verzorgde Heerenveen een presentatie, waarin gewag werd gemaakt van dit project. De nefroloog legde uit dat de bandjes ervoor moeten zorgen dat de vaten van pre-dialysepatiënten zodanig goed gepreserveerd worden, dat in een later stadium zo nodig probleemloos een shunt kan worden aangelegd. Haar collega, dr. Armand van Kanten, wordt nog maar al te vaak geconfronteerd met patiënten die kapot geprikte vaten hebben. Daardoor is het dan niet goed mogelijk om de noodzakelijke shunt aan te leggen, wanneer zo’n patiënt uiteindelijk moet gaan dialyseren.
Handrug prikken
Volgens Van Kanten weten heel veel dialysepatiënten dat ze niet in de arm geprikt mogen worden, maar ze durven het niet te zeggen. Ook worden ze nog wel eens verkeerd begrepen door onder andere medewerkers van het laboratorium, die juist in die arm gaat prikken. “Prik alsjeblieft niet in de vaten waar we een shunt willen aanleggen. In principe wordt de shunt aangelegd in de niet-dominante arm, maar als de shunt sneuvelt, dan moet het uiteindelijk naar de andere arm. Eigenlijk zijn beide armen dus een big NO-NO,” was de boodschap van Van Kanten aan de medici. Hij deed het verzoek om alleen maar op de handruggen van de dialyse- en pre-dialysepatiënten te prikken. De medicus was erg blij dat het bandjesproject nu eindelijk van de grond komt, aangezien daar al heel lang aan gewerkt is. “Ik ben blij dat we dat nu eindelijk zullen krijgen. Ik hoop dat we met zijn allen de vaten kunnen preserveren,” zei Van Kanten.
Beschermen
In haar presentatie benadrukte Heerenveen dat wanneer de patiënt in de pre-dialysefase is, de vaten in de armen moeten worden beschermd. “Je kunt niet elke prik geven die je maar wil, als de patiënt op de poli komt. Waar is dan wel veilig? De handrug. Dus niet in de elleboogplooi en in de onderarm of de bovenarm. Chirurgen hebben de vaten namelijk nodig om in de toekomst een shunt te kunnen aanleggen. En als in de pre-dialysefase alles reeds kapot geprikt is, dan heeft de chirurg straks niks meer over,” legde de nefroloog uit. Het bandjesproject maakt het mogelijk voor medisch personeel om rekening te houden met dialyse- en pre-dialysepatiënten bij het prikken en meten van de bloeddruk. “U begrijpt wel dat met dit project de patiënten die we naar dokter Van Kanten verwijzen, op een betere manier naar hem toe zullen gaan: met gepreserveerde vaten,” aldus Heerenveen.
Toename
Het aantal dialyse- en pre-dialysepatiënten in Suriname is in de afgelopen jaren enorm toegenomen. Dat merkt Van Kanten ook in zijn chirurgenpraktijk. Waar hij vroeger twee per maand een shunt moest aanleggen, doet hij nu twee per week. Ook zijn collega-chirurg legt twee keer per week een shunt aan. “Dus er zijn verschrikkelijk veel dialysepatiënten op dit moment. Met als gevolg dat we ook steeds meer problemen krijgen met shunts,” stelde Van Kanten. Die toename merkt Heerenveen ook als nefroloog. Zo dialyseerden tot en met oktober 2010 ruim 250 patiënten, vandaag de dag staat de teller op 650 dialysepatiënten. Heerenveen bevestigde dat elke week twee tot drie nieuwe dialysepatiënten erbij komen.
Meten is weten
De nefroloog gaf de huisartsen ook als advies mee om uitgebreid te screenen. “Als iemand wordt verwezen met nierfunctiestoornissen, dan weten we alvast: het zijn nierfunctiestoornissen. Maar als iemand bij de huisarts komt, moet je je afvragen: wat zijn de klachten? Huisartsen zijn ermee bekend dat niersymptomatologie heel divers is: van misselijkheid, braken tot ritmestoornissen, coma, convulsies en jeuk. Dus als iemand met jeuk op de poli komt, vraag je veel af. Maar vraag je ook af: kunnen het niet de nieren zijn? als iemand op de poli komt met een convulsief beeld, denk aan de neuroloog, maar denk ook aan de nier. Kortom: elk van die symptomen zou ook kunnen passen bij nierfunctiestoornissen,” zei Heerenveen. Diabetes en hypertensie zijn de twee belangrijkste oorzaken van nierinsufficiëntie: ruim 90% van de dialysepatiënten heeft één van deze twee aandoeningen of een combinatie daarvan. De grootste boodschap die Heerenveen meegaf was dan ook: meten is weten.
