Het lijkt mij van bijzonder belang, zij het kort, de historie van het dorp Koffiekamp in beschouwing te nemen. Het dorp Koffiekamp, is een federatief dorp. Het dorp bestaat uit drie afzonderlijke dorpen. Elk van de drie dorpen is gesticht door een lo of clan, afkomstig uit afzonderlijke dorpen aan de Tapanahonierivier omstreeks 1793. In het boek van dr. Sylvia de Groot, ‘Rebelli der zwarte jagers’, maakt zij melding van dat 33 jaren na de vrede van 10 oktober 1760, Aucaners uit vooral de zogenoemde ‘Opu’ (stroomopwaarts gelegen) dorpen naar de Sarakreek kwamen vestigen om aan houtkap te doen. Zo kwamen enkele mensen uit Sangamansoesa en stichtten eerst het kamp Casaba-Ondo en later Maipa-Ondo. De mensen van Maipa-Ondo behoren tot de Misidjan lo of clan. De Ansoe lo of clan, die onder leiding van Tata Ando Busiman de Tapanahonierivier verliet (ik ga de reden in dit stuk niet behandelen), vestigde zich na enkele jaren in het Lelygebergte-gebied te hebben gewoond, in Tjatja en later te Gandakampoe. De Njanfai lo of clan uit het ‘Bilo’ dorp Keememtie (stroomafwaarts gelegen dorp) aan de Tapanahonierivier stichtte het dorp Baka Mbuju.
In de eerste helft van de negentiende eeuw begon de Duitse familie Hartmann vanuit Berg en Dal zendingswerk te verrichten in het dorp van de Ansoe-Lo, Gandakampoe. Later ondernam mevrouw Maria Hartmann-Lobach pogingen naar de twee overige dorpen Maipa-ondo van de Misidjan-Lo en Baka Mbuju van de Njanfai-lo. Dat zendingswerk ging niet eenvoudig. Het gelukte mevrouw Maria Hartmann in 1851 de gemeente Koffiekamp te stichtten. Gemeente of de gemeenschap Koffiekamp bestaat dus uit drie verschillende dorpen zoals ik deze hierboven heb genoemd. Er bestaat een Koffiekampcultuur, maar de respectievelijke samenstellende delen hebben eigen genuanceerde gewoonten etc., die ik als subculturen binnen de Koffiekampgemeenschap kwalificeer. Laat mij ook aangeven dat de dorpen 300 – 450 meter van elkaar verwijderd lagen.
Koffiekamp lag aan de rechteroever van de Surinamerivier in het Sarakreek-gebied. De afstand van Koffiekamp naar Afobakka was per buitenboord ongeveer 5 -12 minuten afhankelijk van de paardenkracht van de motor. Dit federatieve dorp is daarom het eerste dorp dat onder water liep bij het dicht gooien van de kleppen van de Afobakkadam. Kerkgebouw, kisten van pas begraven mensen, kwamen bovenwater drijven. Zielige toestand. Het dorp viel uiteen in drie delen. Een klein deel urbaniseerde naar de stad, een ander deel ging eerst naar Boslantie en later naar Eendracht/ Marchalkreek en het grootste deel ging naar km 106, waar het huidige dorp Nw.Koffiekamp gesticht werd. Vele Koffiekampers die de gedwongen transmigratie hebben meegemaakt, zijn doodgegaan vanwege trauma die psychologische, psychosomatische problemen veroorzaakten. Mijn zusje Sonja Eersteling was het jongste meisje dat op de nieuwe locatie 106 aankwam. Ik was de jongste jongen. Dit, omdat mijn vader die bij AMC werkte als motorist, ons vroegtijdig had verplaatst naar het Saramaccaanse dorp Kapasikeh, dat boven de grote soela Alosoebandja lag. Ik heb dus niet meegemaakt hoe het dorp verging. De jongens die later kwamen, vertelden mij hoe het water ons dorp bereikt heeft. De afstand van de rivier naar het dorp Maipa-ondo was plusminus 400 meter. Kapasikeh lag voorts tegenover Kabelstation, de stopplaats of eindstation van de toen operationele trein- en draisigne dienst.
Ook ik leef nog steeds met een trauma en nostalgie. Als ik over Koffiekamp praat, komen niet direct Nw. Koffiekamp en Eendracht in beeld, maar oud Koffiekamp.
Dit artikel heb ik geschreven (delen uit mijn manuscript over Koffiekamp en de overige Saakiikidorpen) omdat er wederom ruis ontstaat over een eventuele relocatie van het dorp. Ik heb als Koffiekamper, en met mij vele anderen, zich afgevraagd wat er aan de hand is. De regering noch Iamgold heeft de officiële structuren geïnformeerd over eventuele plannen om het dorp voor de tweede keer te verhuizen en wel ten faveure van (weer) een multinational. Zelfs in DNA, het gebouw van de democratie, zijn vragen hierover gesteld. De antwoorden/reacties zijn tot nu toe erg teleurstellend. Het Koffiekamp Collectief heeft eerder deze maand een communiqué de deur doen uitgaan. Er is afgelopen zaterdag in Nieuw Koffiekamp vergaderd. Er is officieel niets bekend van een eventuele verhuizing van het dorp bij de Koffiekampgemeenschappen, die meer dan 2.000 zielen telt. Hopelijk berust dit niet op waarheid. Bekend is dat enkele gouddelvers van Koffiekamp in Brokopondo de uitspraak gedaan: ‘Als u ons van Romapit verwijdert, dan kunt u liever het dorp verhuizen’. U moet de toestand (voor de jaarwisseling op de koop toe) van de jongens begrijpen. Velen zitten met grote schulden en kunnen hun gezinnen geen goede kerst en jaarwisseling garanderen.
Nogmaals, ik hoop dat het bij een ruis blijft, maar indien het toch een serieuze zaak wordt, dan zal op een ordentelijke manier met de delfstoffen overeenkomst in de hand om de tafel gegaan moeten worden met of het bedrijf of met de regering.
Bert Eersteling
