Bij de multinational Iamgold hebben enige dagen stakingen gewoed totdat de rechter deze werkneerlegging onrechtmatig verklaarde. Dat betekent dat de staking vanaf dat moment repercussies zal hebben op de werknemers, die deze desondanks voortzetten. Zowel werknemers als hun vertegenwoordigers zullen dan vatbaar zijn voor disciplinaire maatregelen. Het gaat dan om handelingen die plaatsvinden nadat de rechter de stakingen onrechtmatig verklaart, niet om de werkneerlegging door vóór de uitspraak zijn verricht. Het vonnis van de rechter heeft niet de bedoeling om maatregelen te treffen tegen de werknemers die het werk hebben neergelegd, tenzij het gaat om strafbare handelingen waarbij de politie ambtshalve optreedt; dit is niet het geval. De stakingen bij de Iamgold waren rechtmatige stakingen, totdat de rechter oordeelde dat het onrechtmatig was. Als er dan nog disciplinaire maatregelen worden getroffen tegen stakingsactiviteiten voor het vonnis, dan is er sprake van rancune en wat internationaal bekend is als ‘anti-union discrimination’. Het stakingsrecht is verankerd in de grondwet. Het stakingsrecht wordt internationaal in democratische landen zowel door werkgevers als regeringen onderkend en gerespecteerd. Bij het stakingsrecht is decennia terug door eerst de Nederlandse en daarna de Surinaamse rechter de ‘stakingsleer’ erkend, als tegenstellig van de door de rechter verworpen ‘wanprestatieleer’. De stakingsleer houdt in dat elke collectieve neerlegging van het werk in eerste instantie rechtmatig is. Het is aan de werkgever of derde belanghebbenden om de rechter te vragen voortzetting van de werkneerlegging onrechtmatig te doen verklaren vanwege het feit dat procedurele spelregels niet in acht zijn genomen, dialoogprocessen niet zijn uitgeput en/of het belang van de samenleving bij de hervatting van de werkzaamheden (normalisatie) veel zwaarder weegt dan het belang van de werknemers om de werkneerlegging voort te zetten. Vanaf het moment van een vonnis die werkhervatting beveelt, is het voortzetten van een staking een riskante zaak. Het recht om op te komen voor de belangen van werknemers is verankerd in onze grondwet en dat is niet voor de versiering van de grondwet. In alle belangrijke economische documenten waar arbeid aan de orde is, wordt gerefereerd aan het recht van vereniging en vergadering en collectieve onderhandelingen. Het stakingsrecht is daaraan onlosmakelijk gekoppeld. De bescherming van arbeidersvertegenwoordigers is in de jaren ’80 uitdrukkelijk vervat in decreten die nog steeds van toepassing zijn. Suriname is partij van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), waar er ook specifieke verdragen zijn gesloten die uitdrukkelijk bescherming bieden aan arbeidersvertegenwoordigers onder andere tegen deze situaties zoals die zich te Iamgold hebben voorgedaan. Vanuit de vakbeweging wordt vernomen dat de Staat Suriname zelfs al decennialang partij is bij deze verdragen. Iamgold maakt volgens critici misbruik van de zwakke instituten en het capaciteitsgebrek dat er is bij zowel de regering als de vakbeweging. Deze laatste kent namelijk haar stof niet en compenseert door herrie te maken. Maar ook de vereniging van bedrijfsleven, waar de capaciteit wel aanwezig is, wordt geschaad door deze handeling van een werkgever die meer dan 1500 werknemers in dienst heeft. De Iamgold is naast al de bovenaangehaalde regels ook bezig haar eigen regels te verkrachten. Iamgold is een Canadees bedrijf en Canada is lid van de Organisatie van Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO/OECD). De OECD-Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen maken duidelijk wat de Canadese overheid (en 45 andere landen) van bedrijven verwacht bij het internationaal zakendoen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Ondernemingen behoren het recht van werknemers te respecteren om zich naar eigen inzicht aan te sluiten bij vakbonden of werknemersorganisaties of deze op te richten en het recht van deze werknemers om zich te laten vertegenwoordigen door vakbonden en werknemersvertegenwoordigers naar hun eigen keuze bij collectieve onderhandelingen, en behoren constructieve onderhandelingen te voeren, hetzij individueel, hetzij via werkgeversorganisaties om overeenkomsten over de arbeidsvoorwaarden en –omstandigheden te bereiken en de werknemersvertegenwoordigers de nodige faciliteiten te bieden om de totstandbrenging van doeltreffende collectieve arbeidsovereenkomsten te vergemakkelijken. In de context van te goeder trouw gevoerde onderhandelingen met werknemersvertegenwoordigers over arbeidsvoorwaarden, of wanneer werknemers hun recht om zich te organiseren uitoefenen, niet te dreigen een bedrijfsonderdeel geheel of gedeeltelijk uit het desbetreffende land te verplaatsen, of werknemers uit bedrijfsonderdelen uit andere landen over te plaatsen om de onderhandelingen op onbillijke wijze te beïnvloeden of de uitoefening van het recht om zich te organiseren, te belemmeren. De OESO-richtlijnen verwijzen naar de IAO-normen die ook betrekking hebben op de bescherming van vakbondsvertegenwoordigers. Zo luidt delen uit die richtlijnen die nu aangeven dat Iamgold zich niet daaraan stoort. Het is overigens compleet ongehoord dat de multinational op zijn website praat over een ‘illegal strike’. Een illegale staking is nooit gevoerd. Na het vonnis dachten we dat de rust was wedergekeerd, niet dus.
