Paus Franciscus is overleden aan de gevolgen van een beroerte en daaropvolgend onomkeerbaar hartfalen, heeft het Vaticaan bekendgemaakt. Het bericht komt ongeveer 12 uur nadat de dood van de paus voor het eerst werd aangekondigd.
De rol van de paus in het wereldse gebeuren, bijvoorbeeld bij het bewaken van de wereldvrede, is geërodeerd tot marginaal waardoor het een primair christelijk symbolisch figuur is. Dat zien we bij de rol die de paus vervulde bij de verschillende grote humanitaire rampen in de wereld als gevolg van de gewapenden conflicten.
Paus Franciscus leed aan een chronische longziekte. Toen hij nog een jonge man was werd al een deel van een van zijn longen verwijderd. De laatste jaren van zijn leven werd hij geplaagd door gezondheidsproblemen en op 14 februari werd hij opgenomen in het Gemelli-ziekenhuis in Rome met zware ademhalingsproblemen die uiteindelijk leidden tot een dubbele longontsteking. De paus lag aan de beademing en zijn toestand was de laatste tijd kritiek. Na 38 dagen werd hij uit het ziekenhuis ontslagen. Op paaszondag sprak hij het Urbi en Orbi uit en liet hij zich in een open wagen tussen de gelovigen op het Sint-Pietersplein rondrijden. Maandagochtend werd de paus rond 6 uur wakker. Een uurtje later ging zijn toestand plots sterk achteruit en is hij overleden. De paus liet in zijn testament opnemen dat hij – in tegenstelling tot veel eerdere pausen – niet in de Sint-Pietersbasiliek begraven wil worden, maar in de Basiliek van Santa Maria Maggiore in Rome.
Het Vaticaan publiceerde zijn testament in de avond. In de tekst staat dat de paus begraven wil worden „in de grond, zonder grafversiering”, maar met de inscriptie van zijn pauselijke naam in het Latijn: Franciscus.
Paus Franciscus, geboren als Jorge Mario Bergoglio (Buenos Aires, 17 december 1936 – Vaticaanstad, 21 april 2025), was van 13 maart 2013 tot zijn overlijden de paus van de Rooms-Katholieke Kerk, een ambt dat inhoudt dat hij leider van deze kerk, bisschop van Rome en soeverein vorst van Vaticaanstad was. De Argentijn was de eerste jezuïet die paus werd, de eerste uit Latijns-Amerika en van het zuidelijk halfrond. Paus Franciscus wordt door de Rooms-Katholieke Kerk beschouwd als de 266e paus. Hij was de opvolger van Benedictus XVI, die op 28 februari 2013 aftrad.
Na zijn overlijden kondigden Argentinië en Brazilië zeven dagen van nationale rouw af; Spanje deed dat voor drie dagen. De Britse regering verordonneerde op Paasmaandag dat alle nationale vlaggen op landelijke overheidsgebouwen zo spoedig mogelijk halfstok werden gehangen tot 20.00 uur de volgende dag.
In de berichtgeving kort na de dood van de paus werd hij in Nederland al gauw aangeduid als een ‘paus van het volk’. Door het overlijden van de paus, komt de viering van Koningsdag, die op de zaterdag van de uitvaart gepland staat, op losse schroeven te staan.
In het Engelse taalgebied werd de paus, vergelijkbaar met de wijze waarop hij in Nederland werd beschreven, aangeduid als de ‘people’s pope’.
Op social media volgden al snel Engelstalige memes die verwezen naar de ontmoeting tussen J.D. Vance en de paus, vlak voor het overlijden van de paus. Vance zou volgens de zwarte humor van de memes de dood van de paus veroorzaakt hebben door zijn bezoek en werd zelfs aangeduid als de antichrist. Hoewel de reacties op het nieuws van de dood van de paus bedroefdheid en waardering opwekten, lijken de vermaningen die de paus aan Vance’s adres deed tijdens hun ontmoeting, niet goed gevallen te zijn bij de extreem conservatieve en Make America Great Again aanhang. Zo tweette Marjorie Taylor Greene na het overlijden: “Vandaag waren er enorme verschuivingen in het leiderschap van de wereld, God verslaat het slechte.” Ook de conservatief christelijke – calvinistische – televisiepresentatrice Gina Loudon twijfelde openlijk of de paus niet naar de hel ging, omdat hij er veel te links-politieke denkwijzen op na zou houden.
Benedictus was de eerste niet-Europese paus sinds de Syriër Gregorius III (731-741), en de eerste van het zuidelijk halfrond. Ook is hij de eerste jezuïet die paus is geworden. Zijn aantreden kenmerkte zich door soberheid, die hij tot uitdrukking brengt in zijn kleding en het gebruik van de pauselijke symbolen. Zo koos paus Franciscus ervoor om na zijn verkiezing eenvoudig in het wit gekleed op het balkon te verschijnen.
Op 28 maart 2013 waste en kuste Franciscus als eerste paus op Witte Donderdag de voeten van vrouwen en moslims. Hij deed dat in de kapel van de jeugdgevangenis Casal del Marmo in Rome. Met het wassen van de voeten van vrouwen legde Franciscus de kerkregels naast zich neer die strikt aangeven dat bij een rituele rooms-katholieke voetwassing alleen mannelijke voeten gereinigd mogen worden. Verder brak hij met de traditie om de voetwassing te laten plaatsvinden in een parochiekerk of in de Sint-Pieterskerk. Naast het wassen van de voeten van twee jonge vrouwelijke gedetineerden waste en kuste hij ook de voeten van tien jeugdige mannelijke gevangenen. Twee van de personen wier voeten hij waste, waren moslim. Het is de traditie dat een paus op Witte Donderdag de voeten van twaalf personen wast en kust, in navolging van Jezus Christus die dat bij zijn apostelen deed de avond voor zijn kruisiging. Vorige pausen wasten normaal gesproken de voeten van priesters, die de apostelen moesten verbeelden.
Als aartsbisschop waste de paus al eerder de voeten van vrouwen. Zo waste hij die van zwangere vrouwen en ook die van pasgeboren baby’s. In 2001 deed hij het bij hiv- en aidspatiënten en zeven jaar later bij verslaafden die aan het afkicken waren.
