De analisten die de gevolgen van de handelsoorlog onder de loep nemen, maken overuren. Zo analyseert men wat het resultaat zal zijn van de handelsoorlog met China. Die zal de USA waarschijnlijk niet winnen. omdat ook op technologisch gebied de Aziaten een voorsprong hebben op de westerlingen, mede door productiedeals die als voorwaarde hadden overdracht van kennis.
Analisten vinden dat Trumps onsamenhangende handelsbeleid blijvende schade zal aanrichten aan de wereldeconomie. Toen Trump op 9 april zijn meest onlogische en destructieve reciproke tarieven (ook op Guyana) met 90 dagen uitstelde, omdat de financiële markten kelderden, steeg de S&P 500-index van Amerikaanse aandelen met 9,5%, de snelste dagelijkse stijging in bijna 17 jaar. De donkerste scenario’s voor de wereldeconomie die beleggers tot dat moment hadden verwacht, zijn nu onwaarschijnlijk. Trump heeft de stabiele handelsrelaties die Amerika meer dan een halve eeuw lang heeft opgebouwd, vervangen door grillige en willekeurige beleidsvorming. Beslissingen worden op sociale media geplaatst en zelfs zijn adviseurs weten niet welke besluiten Trump heeft genomen, soms vroeg in de ochtend wanneer hij opstaat.
Trump bevindt zich nog steeds in een buitengewoon handelsconflict met China, de op een na grootste economie ter wereld. Investeerders en bedrijven overal ter wereld zijn door de mangel gehaald. De wereldmarkten stortten in als reactie op Trumps eerste aankondiging van een importheffing. De S&P 500 daalde met ongeveer 15%. De waarde van de dollar, die een veilige haven zou moeten zijn, daalde. Toen de invoertarieven werden uitgesteld, maakten de aandelenmarkten een duizelingwekkende stijging door.
Trump heeft de gemiddelde Amerikaanse invoertarieven sinds januari nog steeds verhoogd tot meer dan 25%, met de belofte van meer heffingen, waaronder op de import van farmaceutische producten. De adviseurs van de president tonen een zekere nonchalance over de schade die invoertarieven aan de economie kunnen toebrengen. Volgens hen betalen buitenlanders de rekening voor de invoertarieven en zijn marktdalingen alleen schadelijk voor rijke beleggers. De val van de dollar garandeert echter vrijwel zeker dat de tarieven de Amerikaanse consumentenprijzen zullen doen stijgen, wat de reële inkomens van huishoudens zal schaden. De domino-impact op de consumentenuitgaven, inclusief die voor in Amerika geproduceerde goederen, zal waarschijnlijk aanzienlijk zijn, verergerd door de klap die het vertrouwen krijgt door de schommelende aandelenkoersen, vinden analytici.
De toetreding van China tot de WTO in 2001 leidde tot een explosie van de handel, maar dit betekende niet dat de handelsbarrières met Amerika wezenlijk lager werden. In plaats daarvan kregen bedrijven het vertrouwen dat er geen handelsoorlog zou komen, een effect dat economen later schatten op een duizelingwekkende verlaging van de invoerrechten met 13 procentpunten. Trump heeft dat vertrouwenseffect nu tenietgedaan, zowel voor Amerika als voor zijn handelspartners – vooral omdat zijn tarieven geen rekening hebben gehouden met eerdere Amerikaanse handelsovereenkomsten, inclusief die welke hij in zijn eerste termijn tekende.
Het is nog steeds onduidelijk wat Trump werkelijk wil bereiken in zijn 90-dagen-periode waarin hij de tarieven even on hold zette. Zijn schijnbare doelen zijn om concessies van andere landen te verkrijgen en banen in de industrie terug te halen, zijn in strijd met elkaar, vinden economen.
Als handelspartners vermoeden dat hij zich inzet voor protectionisme, waarom zouden ze dan concessies aanbieden? En zelfs als alle tarieven worden teruggedraaid, zal de herinnering aan “Bevrijdingsdag” (02 april 2024) blijven hangen in de gedachten van elk bedrijf dat een toeleveringsketen heeft.
Hoe dan ook, Trump bevindt zich nog steeds in een open patstelling met China, waaruit het moeilijk zou kunnen zijn om terug te komen. Het nieuwe Amerikaanse tarief op Chinese importen was recent 125%; de Chinese heffingen, inclusief vergeldingsmaatregelen, bedroegen 84%. Deze tarieven zijn hoog genoeg om de goederenhandel tussen ’s werelds twee grootste economieën, die tot nu toe nauw met elkaar verweven waren, te verwoesten, terwijl de spanningen tussen de supermachten juist zijn opgelopen. Trump zegt dat “China een deal wil sluiten”. Maar net als bij de bondgenoten van Amerika weet alleen hij wat zo’n deal zou kunnen inhouden.
Al meer dan tien jaar is er geen gebrek aan westerse klachten over China’s handelsaanpak. Het land schendt al lang de geest van de WTO. China’s model van staatskapitalisme, waarin zijn exporteurs worden ondersteund door een ondoorzichtig systeem van subsidies en door de staat gesteunde financiering, kan moeilijk te rijmen zijn met een transparante, op regels gebaseerde orde. En China’s productieoverschotten zijn deels zo groot omdat de eigen consumptie te laag is. Dit alles maakt Amerika over het algemeen niet armer, maar het betekent wel dat de handel met China niet als eerlijk wordt ervaren – vooral niet door de werknemers die erdoor zijn verdrongen.
Toch was een destructieve en onvoorspelbare tarievenoorlog nooit de juiste aanpak voor deze problemen, vinden economen. De tarieven van beide partijen veroorzaken diepe economische schade; ze kunnen ook het risico op een militaire confrontatie vergroten. Een veelbelovende route voor Amerika was om zijn bondgenoten te verenigen in een vrijhandelsblok dat groot genoeg was om China te dwingen zijn handelspraktijken te veranderen als toegangsprijs. Maar nu de USA zijn bondgenoten heeft geïntimideerd en zijn eerdere overeenkomsten heeft verbroken, zal Amerika merken dat ze minder bereid zijn om samen te werken. Zo kortzichtig is Trumps roekeloze agenda.
In slechts tien dagen tijd heeft de president een einde gemaakt aan de oude zekerheden die de wereldeconomie ondersteunden, en deze vervangen door een buitengewone mate van volatiliteit en verwarring. Een deel van de chaos is misschien voorlopig verdwenen. Maar het zal heel lang duren om te herbouwen wat verloren is gegaan.
Wat het effect op landen als Suriname zal zijn moet nog goed blijken, alhoewel duistere krachten al misbruik maken van de onduidelijke situatie: dat is te merken aan de gestegen dollarkoers in Suriname.
