Het is deze regering toch niet gelukt om maar een goede economische deal voor Suriname te sluiten die goed zou zijn voor de werkgelegenheid en de groei van het bbp. Steeds moeten aangekondigde economische activiteiten worden gestaakt en geaborteerd, omdat het de kritiek van de oppositie en het maatschappelijk middenveld niet kan doorstaan. Dit leidt weer tot ernstige twijfels over het directoraat International Business die speciaal in het leven is geroepen om internationale investeerders aan te trekken. Het lijkt er veel op dat in totaal nul aan grote investeringen, los van de olie en gas die al in de pijlijn was gezet door de vorige regering, binnen is gehaald door deze regering.
Steeds blijken de voorgenomen deals niet goed te zijn voorbereid en valt alles in elkaar wanneer de kritiek erop wordt losgelaten. Nu zijn niet alleen de politieke partijen maar ook vakbonden, de VES en de bedrijven in Suriname (VSB) tegen de deal die Suriname met de buitenlandse ondernemers wil sluiten. Er wordt door critici beweerd dat het moment nu, vlak voor de verkiezingen waar alles in de politieke sfeer wordt getrokken, niet opportuun is om dit soort deals te sluiten. Alles wordt in de politieke sfeer getrokken en is er maatschappelijk ook geen draagvlak dan voor zo een deal.
Dan zijn er deskundigen die stellen dat omdat Suriname economisch nog fragiel is, wij als land in een zeer slechte positie verkeren om goede deals met geslepen internationale onderhandelaars uit te onderhandelen.
Verder zou het standpunt van Suriname niet gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek en planning. Dan zoeken deskundigen die overeenkomsten kunnen lezen naar de voordelen voor Suriname en die zouden er niet zijn als het vergeleken wordt met wat het bedrijf zal verdienen. Het is allemaal zeer nadelig voor Suriname. Het gaat om verdiensten van minder dan 3 USD per ton bauxiet. Per jaar zijn de geschatte inkomsten een magere USD 25 miljoen op jaarbasis.
We lezen in een analyse dat over 3 of 4 jaren, wanneer Suriname geld heeft uit de olie-inkomsten, wij een betere deal kunnen sluiten en onderhandelen. Er is ook kritiek vanuit de inheemse en tribale volken die opeens vlak voor de verkiezingen heel flink zijn geworden. Er zijn artikelen in de deal die de regering wil sluiten die niet goed zijn voor de wettelijke erkenning van de grondenrechten van Inheemse en Tribale Volken (ITV). De deal heeft lange termijn consequenties, voor 60 jaar. In de deal verbinden we al de bauxietvoorraden van Suriname. Na de deal zullen we het recht niet meer hebben om te beslissen of we ruw bauxiet willen exporteren of dat we het tot aluinaarde en/of aluminium willen verwerken. Dit kan niet, omdat het bedrijf eigenaar zal zijn van de bauxietvoorraden.
Opmerkelijk is ook dat we in het concessiegebied ook rechten kwijtraken op alle mineralen die daarin voorkomen en ook diamanten, hout of alle hulpbronnen die een economische waarde hebben.
De inheemse volken benadrukken dat het FPIC-principe in de deal niet voldoende tot uiting komt. Het FPIC- principe wordt wel genoemd, maar wat het precies zal inhouden aan gedrag en overleg wordt niet vermeld. De impact van de economische activiteiten via het FPIC-proces op onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid is onbekend.
In de politiek is er nu in de propaganda sfeer over deze zaken een enorme gehaal en getrek. De ITV zeggen wel dat ze niet gekend zijn bij het concipiëren van een concept-deal. Dat wordt dan als volgt vertaald: dat deze regering ook niet het node acht dat het FPIC-principe wordt nagestreefd. FPIC (Frre Prior Informed Consent) komt kort neer op het eerst eerlijk en oprecht overleg plegen met de ITV met alle informatie (positief en negatief) op tafel en de instemming (geen toestemming) verkrijgen van hen voordat een deal wordt opgezet of gesloten.
De ITV zijn bang dat door de concessies die de regering zal uitgeven, de landrechten van hen in gedrang zullen komen?
Maar mag de regering dan helemaal geen economische activiteiten gaan ontplooien in gebieden die uitzonderlijk rijk zijn aan mineralen en rijkdommen? Hebben de ITV een vetorecht om economische activiteiten te blokkeren?
Uit een stuk onderzoek van bronnen blijkt dat de ITV geenszins volgens internationale regels het recht hebben om economische programma’s te blokkeren. Ze hebben geen vetoreecht. Ze hebben wel recht om gehoord te worden in een FPIC proces. Als ze niet instemmen dan nog mogen ITV gevraagd worden zich te verplaatsen en moet de staat alle onkosten en schadevergoedingen betalen, ook voor de hervestiging. Als terugkeer naar de gebieden mogelijk is moet men terugkeren en moeten bij een verhuizing de ITV recht hebben op land van dezelfde kwaliteit en waarop dezelfde landrechtentitel staat.
De toekenning van landrechten van ITV ontneemt de Staat Suriname het recht niet om toch bezit te nemen van de natuurlijke rijkdommen die aan de Staat toebehoren. Suriname is in dat opzicht niet uniek. Maar, ondanks dat de Staat eigenaar is van alle minerale rijkdommen, is zij verplicht om over alle effecten open en bloot met de ITV te praten over de deal. Er moet gesproken worden over kansen en bedreigingen. Er moet gesproken worden over schadeloosstellingen en compensaties, maar ook over benefit-sharing en in welke vorm. Het moet niet gaan om reële bedragen, geen symbolische.
We hebben natuurlijke hulpbronnen, bauxiet heeft nog een kans op de wereldmarkt. Alleen betreuren we het dat met al het kader dat we tot onze beschikking hebben, het ons maar niet lukt om maar een goede deal voor het volk te sluiten.
