Er is in de media een boekje open gedaan over het Constitutioneel Hof (CH). Wat er naar buiten is gekomen, als het waar is, is niet mooi. Het CH is een zeer gerespecteerd orgaan waarin juristen van een hoog niveau met bewezen competenties en juridische vaardigheden deel in moeten nemen. Het moet gaan om juristen van een behoorlijk kaliber die ervaring hebben opgedaan op het gebied van de (klassieke) grondrechten of onderdelen daarvan. Daardoor ontstaat een orgaan op een behoorlijk niveau waar er dan ook op een bepaalde manier met elkaar wordt gecommuniceerd.
We hebben eerder gewaarschuwd voor de invulling van het Constitutioneel Hof. De politiek kan namelijk een grote invloed hebben op de invulling van de functies en zijn er geen garanties dat mensen worden voorgedragen op basis van de juiste merites.
Door de voorzitter van het CH is het vertrouwen opgezegd in de secretaris. Over de inhoud van het conflict is door de voorzitter niets gezegd, waarbij zij waarschijnlijk de ontheven secretaris heeft willen beschermen. Ook wilde zij waarschijnlijk de vuile was van het CH niet buiten hangen om het imago van het instituut niet te beschadigen. De ontheven secretaris is echter een heel andere mening toegedaan. Hij heeft het nodig gevonden om alle vuile was van het CH, voor zover de zaken op waarheid berusten, naar buiten te brengen. De samenleving heeft gelezen dat mensen in het CH worden uitgescholden en dat er grove taal wordt gebezigd. Dat laatste hadden wij niet verwacht, wij hadden juist verwacht dat er beschaafd Nederlands en hoogwaardig juridische taal in het CH werd gebezigd. Dat niveau mogen we verwachten. omdat het CH in een positie is gezet die boven de macht van het volk staat.
Een wet die door het volk (lees: zijn vertegenwoordigers) wordt aangenomen, kan door een uitspraak van het CH onverbindend worden: dan is het geen wet meer. Het CH kan een wet ‘ontwetten’ en daarmee is haar macht boven de democratische macht van het volk, met dien verstande dat het het volk is dat het CH heeft gecreëerd in de grondwet. Het volk heeft haar macht geaccepteerd boven die van zijn macht.
Al met al is het een orgaan dat met de meeste zorgvuldigheid dient te worden bemenst. Die indruk hebben wij niet van het CH. Personen die nooit ergens op hoog juridisch niveau een bewezen staat van dienst hebben, zijn gevraagd om vanwege hun politieke lijnen, zitting te nemen in het CH. De kans is daarom groot dat er grote discrepanties en competentieverschillen zijn in het CH, waardoor partijen elkaar niet kunnen volgen, opvolgen en begrijpen. De benaderingen zullen dan hemelsbreed verschillen en zal het leiden tot spanningen binnen het CH.
Kijken we naar de wet die het CH instelt, dan zien we dat er een profielbeschrijving is voor de leden. Voor benoeming tot voorzitter, vicevoorzitter, lid of plaatsvervangend lid van het Hof kunnen uitsluitend personen worden voorgedragen, die de Surinaamse nationaliteit bezitten en de leeftijd van ten minste 40 jaren hebben bereikt. Verder moeten de personen aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname of een daarmee gelijkgestelde universiteit of hogeschool zijn afgestudeerd, hetzij de graad van doctor in de rechtswetenschappen of de hoedanigheid van meester in de rechten, hetzij een daarmee gelijkgestelde graad of hoedanigheid hebben verkregen. Verder moeten de mensen ten minste 10 jaren in één of meer juridische beroepen werkzaam zijn of zijn geweest, dan wel een staatsrechtelijke functie hebben vervuld. Met staatsrechtelijke beroepen wordt bedoeld: lid zijn geweest van een volksvertegenwoordigend lichaam, van de regering, de Staatsraad, de Rekenkamer en universitair docent Staatsrecht.
De leden en de plaatsvervangende leden moeten niet slechts academisch zijn gevormd, maar ook moeten zij juridische ervaring hebben opgedaan, b.v. bij de zittende of de staande magistratuur, bij de advocatuur, als jurist bij de wetgeving of als universitair docent “rechten”. Men moet bij voorkeur deskundigheid beschikken ten aanzien van internationaal recht, publiek recht en administratief recht beschikken.
Voor de secretaris is de minimum leeftijd 30 jaar en het aantal jaen ervaring minimaal 5 jaar.
Nu moeten wij allemaal nagaan of de mensen die allemaal in het CH zitten, aan deze profielbeschrijving voldoen. Een aantal jaren werken op een ministerie, of daar de presentie hebben getekend, is nog geen bewijs dat men in een juridisch beroep werkzaam is geweest.
Het CH wordt gevormd door de voorzitter, de vicevoorzitter, drie leden en drie plaatsvervangende leden. Het is een orgaan bestaande uit 8 personen inclusief de secretaris.
We lezen in de wet dat de leden en de secretaris door de president worden benoemd en ontslagen, soms op voordracht van het CH zelf. We lezen in elk geval in de wet niet dat de voorzitter bevoegd is een secretaris ‘ter beschikking te stellen’ aan een minister die belast is met uitvoering van die betreffende wet.
Het CH is een vrij nieuw orgaan, de perikelen die nu gaande zijn, waarbij personen er niet voor hebben geschroomd om de waardigheid van mensen en bovenal van het instituut te negeren, moeten een aanleiding zijn om een heroriëntatie te plegen en wat de invulling van de functies van het CH betreft, zaken bij te stellen.
