De pg heeft in een zeer opmerkelijke move, 4 ministers aangeschreven dat moeten ze letten op hun handelingen. Het was minder bekend dat de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) in een zeer gedurfde rechtszaak, de rechter ertoe heeft kunnen bewegen dat die het concept van FPIC heeft erkend en bevestigd. De uitspraak gedaan in Kort Geding was bedoeld om het leef- en woongebied van de inheemsen te beschermen tegen occupatie door een nieuwe groep die aangeduid wordt als de Mennonieten. In het vonnis zou de rechter de Staat Suriname hebben bevolen om eerst uitvoering te geven aan het principe van FPIC, voordat overgegaan wordt tot het toekennen van titels op land toebehorend aan de Staat en ook historisch aan de inheemse en tribale volken.
Het concept van Free Prior Informed Consent (FPIC) is een internationaal geaccepteerd principe dat bedoeld is om opgenomen te worden in de Surinaamse wetgeving die poogt om de rechten van de inheemse en tribale volken te beschermen, met name de rechten op het land dat ze traditioneel en historisch bewonen en bewerken.
In januari 2018 werd in de media bericht dat in december 2017 de Wet Bescherming Woon- en Leefgebieden in Suriname was aangenomen. Hiermee werd het Decreet Beginselen Grondbeleid van 1982 gewijzigd. Belangrijke bepaling in deze wet was, dat de overheid binnen een bepaalde straal geen concessies aan derden in de directe omgeving van een woongemeenschap mag verlenen. In januari 2018 was er een speciale infosessie voor het traditioneel gezag van de marrons. Bij deze info sessie waren parlementsvoorzitter Jennifer Geerlings-Simons en ex-minister Edgar Dikan van Regionale Ontwikkeling aanwezig.
Eerder in het jaar was een soortgelijke bijeenkomst al gehouden voor de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname. In het mediabericht werd in 2018 gemeld dat er nog misvattingen en als gevolg daarvan ook enig onbegrip bestond over de wetswijziging. De wijziging moet garanderen dat inheemsen en andere in stamverband levende Surinamers binnen een straal van 5 kilometer van hun dorp in alle rust kunnen wonen en leven. De initiatiefnemers van de wetswijziging waren J. Simons (de huidige voorzitter van de NDP en toenmalig voorzitter DNA) samen met de medepartij- en DNA-leden Tsang en Vreedzaam.
We hebben ons altijd afgevraagd waarom deze wet niet door de inheemse en tribale gemeenschappen wordt ingezet en waarom nooit eraan wordt gerefereerd. Binnen de woon- en leefgebieden worden met ingang van de datum van de inwerkingtreding van deze wet door het bevoegde bestuursorgaan geen nieuwe domeingrond uitgegeven onder welke titel dan ook, noch worden nieuwe mijnbouw- of andere rechten verleend. Uitgifte van land mag ook niet bij uitvoering van enig ontwikkelingsproject, tenzij het betreft de uitvoering van een goedgekeurd ontwikkelingsplan voor een omschreven project, dan wel een ontwikkelingsplan van de lokale gemeenschap, na instemming van de betrokken gemeenschap, conform de Free Prior and Informed Consent (FPIC) procedure. Of de wet is gepubliceerd dus in werking getreden is niet bekend.
Activiteiten door en ten behoeve van de betrokken leefgemeenschap waarover de gemeenschap heeft besloten met inachtneming van de Free, Prior and Informed Consent (FPIC) procedure zijn toegestaan.
Alle rechten die in strijd met de nieuwe wet (de wetswijziging) in deze gebieden worden uitgegeven of verleend zijn van rechtswege nietig. Het ontbreken van enig document waarin de nietigheid is vastgesteld doet niets af aan de nietigheid. Degene die een recht aanvraagt betrekking hebbende op een gebied in de omgeving van – maar wel buiten een in de wet beschermd gebied, is verplicht om door een bij het MI-GLIS geregistreerde beëdigde landmeter de grenzen van het aangevraagde gebied en van het in de nabijheid daarvan gelegen beschermde gebied een definitieve kaart te laten vaststellen en deze gegevens bij de aanvraag te overleggen.
Een FPIC-proces stelt een inheemse/lokale gemeenschap in staat hun fundamentele recht uit te oefenen om toestemming te geven of te onthouden voor alle voorgestelde activiteiten, projecten, wetgevende of administratieve maatregelen en beleid dat zal plaatsvinden in of een impact zal hebben op hun land, territoria, hulpbronnen of middelen van bestaan. FPIC bestaat uit vier elementen, namelijk: Free, Prior, Informed en Consent. Het vrije element (Free) houdt in dat de gemeenschap instemt (of besluit om niet in te stemmen) zonder dwang van andere partijen. De gemeenschap is vrij van druk en dreiging om haar besluit kenbaar te maken; de gemeenschap staat niet onder druk van tijd of plaats om te onderhandelen; de gemeenschap is ook vrij om elke persoon te kiezen die hen zal vertegenwoordigen. Er is een verschil tussen instemming en toestemming.
Ondertussen betekent het Prior element dat het sproces wordt uitgevoerd voordat het beleid of de activiteit wordt uitgevoerd; de door de gemeenschap vastgestelde tijdlijn voor besluitvorming moet worden gerespecteerd, aangezien deze de tijd weerspiegelt die nodig is om de overwogen activiteiten te begrijpen, analyseren en evalueren.
Ten slotte betekent het Informed element dat de gemeenschap, voordat er een besluit wordt genomen, werkelijk volledige informatie moet hebben ontvangen in een taal en in een medium die voor de gemeenschap gemakkelijk te begrijpen zijn. De informatie moet worden verstrekt door cultureel passende mensen en moet de capaciteitsopbouw van inheemse of lokale trainers omvatten. De informatie moet volledig en objectief zijn (inclusief sociale, financiële, politieke, culturele en ecologische gevolgen) en zowel de potentiële voordelen als de potentiële risico’s behandelen die verbonden zijn aan het verlenen van toestemming.
