Het heengaan van de voormalige NDP-voorzitter, president, militair, leider van de staatsgreep en veroordeelde en de laatste daaromheen geconcentreerde rituelen lijken de Surinaamse samenleving verder te hebben opgedeeld. Dat is frappant, omdat de overleden leider geprezen is als een persoon die de samenleving dwars door alle bevolkingsgroepen en klassen kon binden en samenbrengen. Meestal is het zo dat de dood van leiders, spanningen neutraliseren en pacificeren, maar dat is niet het geval nu.
Dat zou te maken kunnen hebben met de omstandigheden waaronder de Surinamer en politicus is overleden. Wanneer leiders overlijden, wordt een hoofdstuk gesloten en begint een andere. Daarin wordt gehoopt dat vooral de jongeren die op gegeven moment vooraan zullen lopen, een les hebben geleerd uit het leven van de overleden leider. Die les kan zijn dat een leven enigszins anders heilzamer is voor het individu en de samenleving, zonder dat de basisprincipes van de persoon worden verloochend.
We leven bijvoorbeeld in een wereldcontext en een regio waar staatsgrepen en geweld niet meer gangbaar en geaccepteerd zijn. Ook de beknotting van burger- en politieke rechten zijn dat niet. Leiders voeden generaties op, indirect door voorbeeldig gedrag en direct door het delen van levenslessen, door aan te geven wat men goed heeft gedaan maar de jongeren ook erop te wijzen wat minder goed is gegaan en wat in deze tijd niet zou passen.
Bij de dood blikken we terug en brengen we een ode, wat in de eerste plaats minder rationeel is. Na enige tijd verdringt dan de ratio de emotie, waardoor men gebalanceerder kan terugkijken. Maar massabegrafenissen geven weer de lessen die uit het leven en de uitspraken van iemand is geleerd, goede lessen of verkeerde lessen.
Veel Surinamers hebben massaal huisvestingsproblemen en leven ook in een soort structurele armoede. Men kan net goed eten en zich kleden. Dat komt door jarenlange verwaarlozing door de politiek. Deze verwaarlozing is de oorzaak van het ontstaan in Suriname van de ‘volksbuurten’ die soms naar Amerikaans gebruik getto’s worden genoemd. maar de vergelijking gaat voor het leeuwendeel niet op. Suriname heeft geen getto’s, wel verwaarloosde volksbuurten waar verzuiling heeft plaatsgevonden met gemeenschappelijke problemen gedurende generaties en voor een belangrijk deel gekoppeld aan bepaalde bevolkingsgroepen. Er is een behoorlijke afstand tussen deze burgers van Suriname en de overheid die diensten moet aanbieden aan groepen die hulp nodig hebben, meer dan andere burgers soms om de ‘equity’ te realiseren.
De verrichtingen van Ronald Venetiaan worden geroemd, op het gebied van de macro-economie, maar hij heeft niet veel gedaan voor de potentiële en eens traditionele achterban. De NPS is steeds minder een huis geworden van de Surinaamse getto’s, steeds minder naarmate Sranantongo als hoofdtaal in de partij plaats maakte voor het nettere Nederlands. Op dit moment is de NPS een elitaire partij in de trend van DA’91. Een geschoolde elite voelt er zich thuis, maar het huis van de nakomelingen van de traditionele achterban is de NDP.
De NDP is meer dan een politiek huis voor degenen die zich verstoten voelen. Daar vindt men geborgenheid en gemeenschappelijkheid door de paarse trui en de grote leider. Nu is die een legende waarvan nog steeds de verbindende kracht uitgaat, getuige zijn begrafenis. De massa was groot, misschien ongekend groot in de na-koloniale periode van Suriname. De massa was licht ontvlambaar, omdat men nu meer dan ooit gebonden is door een gemeenschappelijke vijand die eerder maar een gemeenschappelijke tegenstander was. De overledene is geprezen als een held maar uit de verbittering en het offensief die dwars door de hele ‘teraardebestelling’ te merken waren, blijkt ook het slachtofferschap. Dat reflecteert zich op de hele groep, de massa is slachtoffer en dat bindt ook. De reparatie van het slachtofferschap, velen voelen zich wees door het heengaan van de politieke leider, moet komen met een andere massa-activiteit: de verkiezingsdag van 25 mei 2025.
De dood van de Surinaamse politicus heeft de vijandigheid in aanloop naar de verkiezingen in mei 2025 verscherpt. Het wordt voor vooral de VHP en in mindere mate de ABOP en de PL heel voorzichtig roeien in het onstuimiger geworden politiek vaarwater. Er zijn scherper geworden tegenstellingen, waaruit de NDP ook profijt zal proberen te halen.
Opmerkelijk op social media is dat mensen op dezelfde voet door zijn gegaan met het spuien van haat en verwensingen vanuit beide kanten van de gepolariseerde samenleving. Wanneer een persoon overlijdt, dan blijkt dat hij mens was net als degenen die eerder overleden en degenen die zijn na gebleven. Iedereen maakt dan een pas op de plaats ‘to contemplate’. Haters die hun gal spuien nemen even een break, omdat per slot van rekening een mens is overleden, maar dat is niet gebeurd.
Er zijn mensen die euforisch kunnen zijn wanneer bepaalde mensen overlijden, maar het waarnemen dat daarvan ook uitdrukking wordt gegeven in het openbaar is een vreemde gewaarwording. De vraag blijft wat de lessen zijn die men heeft geleerd. Uit de manier waarop de pers is bejegend door een aantal bevoegde personen van de partij, niet door de partij zelf, geeft aan dat belangrijke jongeren de verkeerde lessen hebben geleerd. Journalisten opdragen wat ze wel en niet moeten opschrijven en begeleiders zetten achter elke individuele journalist doet denken aan een van de weinige landen in deze verlichte tijd die nog niet zijn: Noord Korea van de dictator Kim Yong Un waar iedereen gevangen zit in het land. De jongeren van de partij denken niet dat hun leider groot is, want een grote leider is onmogelijk klein te maken door negatief geschrijf.
De grootheid wordt gedragen in de aanhangers en sympathisanten en die groep leek ongekend groot op 4 januari 2025. Massa’s geven in het algemeen een boodschap maar het kan tijdelijk ook gevaarlijk zijn, daarom was 4 januari een gevoelig moment. In de massasituatie is de individuele persoon lichtgeloviger en ook vatbaar voor propaganda en massapsychoses. Het zou te ver voeren om de rest hier aan te geven.
We hopen dat de samenleving tot rust komt en dat politici zulke middelen hanteren die fatsoenlijk zijn om verkiezingswinst te halen in 2025 en geen misbruik maken van de polarisatie.
