Op deze laatste dag van het jaar blikken we even terug op het bewogen afgelopen jaar. Een indrukwekkende gebeurtenis was aan het einde van het jaar toen werd bericht dat de voortvluchtige veroordeelde ex-president Desi Bouterse was komen te overlijden. Vanaf het bekend worden van dit overlijden heeft het de gelederen bezig gehouden en heeft het ook bewezen hoe verdeeld Suriname erbij staat. Het heeft ook getoond hoe scherp de tegenstellingen zijn in ons divers land.
De president van de Republiek Suriname heeft dit jaar en zeker aan het einde geen gemakkelijk leven gehad. Veel naar hem toe is gewoon emotioneel en niet rationeel. Zijn eerste regeerperiode is een heel waardevol materiaal voor sociologen om te onderzoeken in welke staat van ontwikkeling de ‘natie Suriname’ zich bevindt. We schijnen nog een lange weg te moeten gaan.
De verdeeldheid in Suriname heeft ook te maken met de scholing en de ontwikkeling van de Surinaamse bevolking. Elke regering die een lange termijn visie en verandering in Suriname teweeg wil brengen, moet een op de wet gebaseerd programma lanceren dat gericht is om onderwijs voor de Surinamer. De Surinamers zijn laaggeschoold waardoor ze van geen enkele natuurlijke hulpbron waarmee we zogenaamd zijn gezegend, zullen kunnen profiteren.
Regeringen gaan komen en regeringen zullen gaan, maar ze zullen blijven pienaren. De grootste redding voor Suriname is meer onderwijs en naderhand een gerichtr arbeidsmigratiepolitiek.
Suriname zal voor zijn ontwikkeling niet kunnen vasthouden aan de rigide bescherming van zijn bossen. De bossen zijn er, maar ze moeten duurzaam worden ontwikkeld. Andere landen hebben het gedaan. In Suriname is gesproken in december over de wijziging van het Spaar- en Stabilisatie Fonds en daarbij is ook gericht gesproken over het besteden van een deel van de middelen aan onderwijs, gezondheid en de ontwikkeling van duurzame groene sectoren die impact hebben op het bbp van Suriname.
In het afgelopen jaar is het belangrijke investeringsbesluit genomen van de offshore olie. Deze middelen zullen primair besteed worden aan de aflossing van schulden. Verder denken wij dat de middelen niet zodanig in omvang zullen zijn dat het alleen vanwege de omvang een automatische impact zal hebben op het leven in Suriname. De middelen zullen marginaal zijn afgezet tegen de begrotingen die wij de laatste tijd opstellen. In Suriname zal een deel van de middelen in het Spaar- en Stabilisatiefonds terecht komen, maar alles staat en valt met een gedegen plan om met de meergelden die overblijven, na stortingen aan de monetaire reserves en het Fonds, iets duurzaams te doen. Die planning is er niet.
Suriname is ook onder deze regering niet begonnen om groeisectoren uit te kiezen. Streefcijfers zijn er niet, of ze zijn niet met ons gedeeld. Er zijn geen prognoses hoeveel middelen vanaf 2028 extra ter beschikking zullen zijn voor de staat. De investeringsbeslissing was een belangrijke, maar Suriname is niet gereed om extra middelen gericht te besteden. Het kan al gauw een gemiste kans worden.
In het komende jaar moet de regering een programma ter ondersteuning van de schoolgaande kinderen tot 21 jaar invoeren, met de bedoeling om zo veel mogelijk Surinamers ten minste een middelbare schoolopleiding te laten hebben.
In het jaar 2024 hebben we ook gehad de afronding van de 8 December strafzaak en het vluchten van de hoofdveroordeelde die nu overleden is.
Verder hadden we de verandering van het kiesstelsel waardoor we voor het eerst een verkiezing zullen landen met een landelijke evenredigheid in mei 2025. Voor het eerst sinds de herintrede van de democratie in 1987 zullen politieke partijen buiten de NDP om, met een echt verkiezingsprogramma moeten komen, omdat het doembeeld van Bouterse er niet meer bestaat. Ook de NDP zal met een echt programma moeten komen en zal niet meer kunnen teren op het slachtofferschap van de partijvoorzitter. Nu lijken ze het heengaan van hun partijvoorzitter wel te gaan uitbuiten.
In het jaar 2024 hebben we geen significante economische ontwikkelingen van enige omvang gehad naast het finaal investeringsbesluit. Even leek de Chinalco-deal een goede deal te zijn, maar de intenties van de regering worden in twijfel getrokken. Er zijn behoorlijk wat tegenstanders voor de inhoud en constructie van de deal en de wijze waarop het tot stand is gekomen.
In het jaar 2024 heeft BIBIS weer niet ervoor kunnen zorgen met haar Directoraat Internationale Business, dat er investeerders met serieuze plannen langs zijn gekomen. Inmiddels is het duidelijk aan het worden dat er in Suriname niet veel apetijt is voor grootschalige industriële landbouw zoals we dat in Europa en inmiddels ook in Guyana zien. Van de overheid zal het niet komen, omdat die capituleert onder maatschappelijke druk van zogenaamde milieu-activisten die op hun beurt soms zelf het milieu wel aan het vernietigen zijn. Ook in andere sectoren zien we geen schot in de zaak.
In 2024 hebben we gehad de herschikking van de schulden waarmee druk is komen te staan als zekerheid op de toekomstige olie-inkomsten.
Op het politieke front was er veel verdeeldheid in 2024 en is van daaruit de polarisatie van de samenleving gevoed voor politieke doeleinden.
Suriname heeft op economisch vlak zaken op orde kunnen brengen waaronder de begrotingsdiscipline, maar duurzaam en structureel zijn er geen mechanismen in werking.
Zo kan het in 2025 weer behoorlijk gaan verkeren met de inflatie die relatief behoorlijk is gaan liggen. Op dit vlak kan Suriname wat gaan leren van Guyana en Trinidad en eens deskundigen uit die landen duurzaam hier inschakelen. Het is zoals altijd de laatste dagen wild op straat.
We wensen u veilige resterende uren van dit jaar, veel veiligheid, gezondheid en gezelligheid en hopen dat u op de eerste dag van het jaar goede resoluties kunt maken voor 2025.
