Ruim zes maanden nadat de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof arrestatiebevelen had aangevraagd tegen de Israëlische premier en minister van Defensie, werd donderdag eindelijk een uitspraak gedaan. In de tussentijd hebben zowel Israël als de Verenigde Staten ongekende stappen ondernomen om het besluitvormingsproces van het hof te belemmeren.
In mei maakte ICC-hoofdaanklager Karim Khan publiekelijk zijn verzoek bekend om arrestatiebevelen tegen drie Hamas-functionarissen en twee Israëlische leiders. Khan beschuldigt Israël van misdaden tegen de menselijkheid en beschrijft de acties als onderdeel van een “wijdverbreide en systematische aanval op de Palestijnse burgerbevolking overeenkomstig het staatsbeleid.”
Israëlische functionarissen, onder leiding van premier Benjamin Netanyahu, hebben de acties van het ICC met minachting afgewezen. Netanyahu noemde de rechtbank antisemitisch en merkte op: “Ik maak me helemaal geen zorgen over onze status. Ik denk dat de aanklager zich zorgen moet maken over zijn status.” Zijn toenmalige minister van Defensie, Yoav Gallant, hekelde de beschuldigingen als politiek gemotiveerd.
In de weken na de aankondiging van de aanklager van het ICC bereikte het verzet tegen de rechtbank een koortsachtig hoogtepunt. Zowel Amerikaanse als Israëlische functionarissen uitten een spervuur van bedreigingen en veroordelingen, wat VN-experts ertoe aanzette een verklaring uit te brengen waarin zij de escalerende retoriek afkeurden. Volgens door Axios geciteerde bronnen wendde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zich snel tot president Joe Biden en drong er bij hem op aan om in te grijpen en de arrestatiebevelen te blokkeren. Tegelijkertijd begonnen tweeledige stemmen in het Congres te dreigen met vergeldingswetgeving tegen het ICC.
De drukcampagne escaleerde al snel. Twaalf Republikeinse senatoren bedreigden het ICC openlijk met sancties als de rechters zouden overgaan tot het uitvaardigen van arrestatiebevelen tegen Netanyahu en voormalig minister van Defensie Yoav Gallant. Ondertussen stroomde er een golf van juridische uitdagingen binnen vanuit Israël en geallieerde landen, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, in een poging de zaak van de aanklager te ondermijnen.
Ondanks oproepen van mensenrechtengroeperingen die er bij de regering-Biden op aandringen de bedreigingen te verwerpen, is er geen sprake geweest van een dergelijke afstand. De aankomende Republikeinse meerderheidsleider in de Republikeinse Senaat, John Thune, ging onlangs nog verder en suggereerde dat de VS sanctiewetgeving tegen het ICC zou moeten invoeren – een maatregel die hij verwacht te verwezenlijken onder een tweede regering-Trump.
Dergelijke retoriek waarin wordt gepleit voor sancties tegen het ICC is niet nieuw. Tijdens de eerste ambtstermijn van Donald Trump werden soortgelijke bedreigingen geuit, die scherpe kritiek uitlokten van prominente mensenrechtenorganisaties, waaronder Human Rights Watch.
Beschuldigingen van seksueel wangedrag tegen ICC-hoofdaanklager Karim Khan hebben tot controverse geleid, waarbij veel beschuldigingen worden gezien als politiek gemotiveerde pogingen om de spraakmakende zaken van het Hof te laten ontsporen. Khan, beschuldigd van het betasten van een vrouwelijke hulpverlener, heeft de beweringen ontkend, maar wordt nu geconfronteerd met een extern onderzoek door het Office of Internal Oversight Services van de VN. Critici beweren dat de timing van deze beschuldigingen – die samenvallen met het streven van het ICC naar arrestatiebevelen voor Israëlische leiders – duidt op een gezamenlijke poging om het werk van het hof te ondermijnen.
The Guardian maakte melding van beschuldigingen van niet bij naam genoemd ICC-personeel dat de onpartijdigheid van het Office of Internal Oversight Services (OIOS) van de Verenigde Naties in haar onderzoek naar hoofdaanklager Karim Khan in twijfel trok. Deze beschuldigingen, gericht tegen Khan’s vrouw, Dato Shyamala Alagendra, die vier jaar geleden kort met de OIOS samenwerkte, zijn door critici van het ICC aangegrepen.
De Roemeense magistraat Iulia Motoc, een van de drie rechters die aan de Netanyahu-zaak waren toegewezen, nam abrupt ontslag vanwege gezondheidsredenen. Haar vervanger, de Sloveense rechter Beti Hohler, kreeg onmiddellijk te maken met een Israëlische uitdaging van haar onpartijdigheid, waardoor de beraadslagingen van het ICC verder werden vertraagd. Waarnemers hebben een patroon van verstoring opgemerkt, waarbij wordt beweerd dat er sprake is van een doelbewuste strategie om de rechtsgang te belemmeren.
Uit rapporten uit mei 2024 bleek dat voormalig ICC-aanklager Fatou Bensouda tijdens haar onderzoek naar oorlogsmisdaden in Palestina werd onderworpen aan een gerichte intimidatiecampagne door de Israëlische Mossad. De rapporten beweerden dat de voormalige chef van de Mossad, Yossi Cohen, optrad als een ‘onofficiële boodschapper’ voor de toenmalige premier Benjamin Netanyahu, waarbij hij geheime bedreigingen gebruikte om Bensouda onder druk te zetten de zaak te laten vallen.
De timing van de beschuldigingen tegen ICC-aanklager Karim Khan heeft veel aandacht getrokken, waarbij de berichtgeving in de media steeds meer wordt gedomineerd door oproepen tot zijn aftreden. De New York Times kopte met de tekst ‘ICC-aanklager zoekt arrestatie van Israëlische leiders wordt geconfronteerd met een eigen onderzoek’, wat de intensiteit van het moment weerspiegelde. Terwijl de debatten zich op sociale media ontvouwen, blijft een definitief oordeel over de beschuldigingen beladen in het beladen politieke klimaat.
Zes maanden nadat het Internationaal Strafhof (ICC) zijn verzoek om arrestatiebevelen tegen Hamas en Israëlische functionarissen had ingediend, is het landschap aanzienlijk veranderd. Israël heeft twee van de Palestijnen gedood waarop het onderzoek betrekking heeft, en Yoav Gallant is vervangen als minister van Defensie.
Het contrast met het snelle optreden van de rechtbank bij het uitvaardigen van een arrestatiebevel tegen de Russische president Vladimir Poetin – dat binnen een maand werd afgerond – is opvallend. De langdurige vertraging in de zaak van Gallant, de Israëlische premier Benjamin Netanyahu en de militaire leider van Hamas, Mohammed al-Deif, onderstreept de intense inspanningen van de VS en Israël om het werk van het ICC te ondermijnen en de legitimiteit ervan in twijfel te trekken.
Functiefoto | Demonstranten verzamelen zich tegen de toespraak van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, 26 september 2024. Aashish Kiphayet | AP
Robert Inlakesh is een politiek analist, journalist en documentairemaker, momenteel gevestigd in Londen, VK. Hij heeft gerapporteerd vanuit en gewoond in de bezette Palestijnse gebieden en presenteert de show ‘Palestine Files’. Directeur van ‘Steal of the Century: Trump’s Palestine-Israel Catastrofe’. Volg hem op Twitter @falasteen47.
