Wie de ochtend na de Amerikaanse verkiezingen keek naar de kaart van de Verenigde Staten zal vooral de kleur rood hebben gezien, de kleur die staat voor de Republikeinen. De zakenman Donald J. Trump heeft zich in een ongekende race ‘gekroond’ tot de machtigste man ter wereld.
Hij is de tweede Amerikaanse politicus die het kon klaarspelen om niet aaneensluitend terug te komen als president van het Noord-Amerikaanse land. Al vroeg werd gisteren gemeld dat nog niet alle stemmen waren geteld, maar dat Kamala Harris alleen aan de leiding in de stond in Maine. Als ze enkel die staat binnenhaalt, strandt ze op 1 kiesman minder dan Hillary Clinton in 2016.
In 2016 won Trump de verkiezingen, maar behaalde Democraat Hillary Clinton meer stemmen in de popular vote. Dat is nu niet het geval. Ook in de popular vote leidt Trump, met meer stemmen voor op Harris. Dat wil zeggen dat Trump het meeste aantal individuele stemmen heeft behaald. Harris deed het dus minder goed dan haar voorganger Clinton. Als ze alleen nog wint in de staat Maine, behaalt ze het slechtste Democratische resultaat van deze eeuw.
Het is sinds Michael Dukakis, die in 1988 verloor van George H.W. Bush, dat de Democraten een slechter resultaat behaalden. Dat Harris zo slecht scoorde, zien we terug in de staten waar kiezers traditioneel op de Democraten stemmen. Bijvoorbeeld in New York, waar het verschil met de Republikeinen veel minder groot is dan in het verleden. Ook het verschil met het resultaat van Joe Biden (2020) is groot. Toen lag het aantal poststemmen veel hoger dan nu. Al speelde covid toen wel een grotere rol. De Democraten waren toen kwaad op Jill Stein, die voor de Groenen opkwam met de presidentsverkiezingen. Zij had toen wel wat stemmen afgenomen van Clinton. Maar ook dat is bij deze verkiezingen niet het geval. Stein speelt een mindere rol van betekenis. De achterstand van Harris kunnen we dus niet aan haar wijten.
Ook bij deze verkiezingen wordt er vooral naar de strijdstaten (swing states) gekeken. Dat zijn staten waar het op voorhand niet duidelijk is wie zal winnen, waar het met andere woorden een nek-aan-nekrace wordt. In die staten krijgt hij vooral de stemmen van kiezers op het platteland, waar hij enorm populair is. In de grote steden en randsteden gaan de meeste stemmen traditioneel naar de Democraten. Dat is ook nu het geval, maar Harris scoorde minder goed dan verwacht. Dat zien we onder meer in strijdstaat Nevada.
In de grootste stad van Nevada, Las Vegas, is men traditioneel Democratisch gezind, onder meer door de latino’s die in vakbonden van het casino- en hotelpersoneel zitten. Dat is echt een troef van de Democraten. Maar het verschil met Trump is nu veel kleiner dan in het verleden. Harris scoort in de grote steden niet voldoende om Trump in het platteland te verslaan.
Harris heeft vooral veel schade geleden bij de minderheid kiezers. Latino’s en zwarte Amerikanen stemden in het verleden gegarandeerd op de Democraten. Maar, dat is bij deze verkiezingen niet het geval. Vooral bij de mannelijke zwarte kiezers is de schade enorm groot. Maar ook bij de latinobevolking is er geen uitgesproken overwinning voor de Democraten. Hun marge op de Republikeinen is minder groot.
Er zijn ook vooral minder minderheid kiezers naar de stembus getrokken. En bij de witte kiezers zien we de tegenovergestelde beweging. In 2020 is 67 procent van die mensen gaan stemmen, nu ligt dat getal op 71 procent. Dat speelt ook in haar nadeel. Ze zijn er te lang van uitgegaan dat ze die stemmen automatisch zouden binnenhalen, maar dat is dus niet het geval. Bij die bevolkingen zou er veel frustratie zijn over de inflatie en stijgende prijzen. Veel inwoners stemden dus tegen het huidige beleid, dat gevoerd werd door de Democraten. Trump won niet alleen terrein in de swing states, maar in vrijwel het hele land.
Ten opzichte van vier jaar geleden lijken de Republikeinen zes staten van de Democraten te gaan ‘overnemen’. Niet toevallig gaat het hier om zes van de zeven swing states. Het verschil in de swing states was niet al te groot, maar de uitslagen waren wel steeds voor Trump.
Opvallend is dat Trump ook in de staten die altijd gewonnen worden door de Democraten goed presteerde. Zo won Harris in de staat New York, maar kreeg Trump daar met vrijwel alle stemmen geteld 44 procent; vier jaar geleden was dat nog 38 procent. Ook in veel andere staten zoals Vermont, New Jersey, Illinois en Connecticut, die allemaal gewonnen zijn door Harris, scoort Trump beduidend beter dan vier jaar geleden. Ook wie de score van Trump van dit jaar vergelijkt met zijn verkiezingsuitslag van vier jaar geleden ziet dat de Republikein in het hele land meer stemmen heeft gekregen. Alleen in het noordwesten van het land en in Colorado en Utah deed hij het slechter.
De komende dagen moet duidelijk worden of Trump zijn duidelijke overwinning te danken heeft aan het feit dat hij de kiezers beter wist te bereiken dan vier jaar geleden, of dat Harris dit juist beduidend minder goed lukte dan Joe Biden in 2020.
Langzaam wordt namelijk duidelijk welke kiezersgroepen het verschil hebben gemaakt in welke staten, en waarom. Uit een exit poll van The Washington Post bleek bijvoorbeeld, dat 54 procent van de vrouwen op Harris heeft gestemd en 54 procent van de mannen op Trump. De verwachting dat veel witte mensen op Trump zouden stemmen klopt. Toch heeft de Republikein ook opvallend veel stemmen gekregen van de latino-gemeenschap. De laatste verkiezingen was dat een belangrijke groep stemmers voor de Democraten, nu blijkt dat 45 procent van die groep op Trump gestemd heeft. Van de zwarte bevolking heeft een overgrote meerderheid (86 procent) volgens de exitpoll op Harris gestemd.
In de exit poll geven de kiezers van Trump aan dat economie en immigratie belangrijke thema’s voor hen waren. Dat zijn ook precies de thema’s waar het campagneteam van de Republikeinen hoog op inzette. Voor Democratische kiezers waren abortus en de staat van de democratie erg belangrijk. Al met al zullen we voor het eerst een veroordeelde president in de Oval Office. Wat dat zal betekenen voor de wereldvrede en de -economie moet nog blijken.
