Er is onder de werknemers van Sail, maar ook daarbuiten, enige heisa en bezorgdheid ontstaan rond de zogenaamde privatisering van het garnalenbedrijf Sail in Suriname. Sail is bekend als een Surinaamse naamloze vennootschap die opgericht is door de Staat en waarvan de Staat ook de enige aandeelhouder zou zijn. De Staat heeft ook zeggenschap in de benoeming van de Raad van Toezicht en in de aanstelling van de directie. De privatisering van Sail zou inhouden dat de rol van de Staat wordt overgenomen door een particulier te beginnen met hoofdzakelijk de overdracht van de aandelen op de nieuwe ondernemers.
Het is gebruikelijk dat bij de overdracht oftewel de verkoop van de aandelen door de Staat, enkele voorwaarden worden gesteld waaronder dit zal gebeuren. De rechtsopvolger, de nieuwe ondernemers, die blijven dan gebonden aan de voorwaarden waaronder deze aandelen zijn overgedragen. Deze voorwaarden kunnen betrekking hebben op de belangen van de Staat zoals de fiscale opbrengsten van de Staat of juist ontheffingen, voorwaarden met betrekking tot de bedrijfsoperatie en de waarborging van derden waarmee de Staat als eigenaar van het bedrijf reeds overeenkomsten heeft gesloten of zekerheid heeft gesteld. Deze zouden bij een niet-nakoming van de bestaande overeenkomsten en gerechtvaardigd gewekte verwachtingen, een vordering voor schadevergoeding kunnen indienen tegen de voormalige eigenaren als deze bij de overdracht, onvoldoende van de bestaande onderhandelingsruimte gebruik hebben gemaakt om de rechten van derde partijen te waarborgen of als ze daarbij laks en nalatig zouden zijn geweest.
Belangrijk in het geheel zijn de reeds opgebouwde aanspraken van de werknemers en hun rechten en zekerheden. De werknemers van Sail zijn gelukkig verenigd in een vakbond, dat zou al een hele tijd het geval zijn, die dan voor de collectieve belangen van de werknemers kan opkomen en bij onderhandelingen als aanspreekpunt en onderhandelingspartner kan dienen bij de voormalige eigenaren en de rechtsopvolgers (de nieuwe eigenaren).
Het is rondom de Sail lange tijd heel erg rustig geweest. De laatste keer toen het bedrijf in het nieuws was, was toen er een ontslag dreigde voor een grote groep werknemers, een massaontslag, waartegen de werknemers in het geweer kwamen. De werknemers hebben recent geprotesteerd, omdat ze problemen verwachten nadat het bedrijf aan private ondernememers werd verkocht. Het is ook mogelijk dat bij de onderhandelingen tot overdracht van de aandelen van het bedrijf (lees; verkoop van de nv-aandelen) aan nieuwe vennoten, de werknemers geen inspraak hebben gehad. Ze hebben geen informatie en hebben dus dan de ruimte ook niet gehad om hun zorgpunten ter tafel te brengen zodat die verder aan de onderhandelingstafel bij de verkoop kunnen worden meegenomen. Op zich is dat een zonde. Zeer waarschijnlijk zit een vertegenwoordiger van de werknemers niet in de Raad van Toezicht van de nv. Zo zullen belangrijke besluiten die de rechtspositie en de zekerheid van de werknemers aantasten, genomen worden zonder dat zij om de tafel zitten.
In Suriname is er ook geen wettelijke verplichting dat aandeelhouders zwaarwichtige besluiten die de werkgelegenheid zouden kunnen beïnvloeden of de baanzekerheid en de arbeidsomstandigheden, deze zaken eerst bespreken met de vertegenwoordigers van de arbeiders.
Het is zonder meer zo, dat de Staat bij de overdracht van de aandelen, voorwaarden kan stellen aan de nieuwe eigenaren voor wat betreft de rechten van de werknemers. Deze rechten kunnen te maken hebben op bijvoorbeeld de baanzkerheid. Een afspraak kan zijn dat de verkoper van het bedrijf eerst een assessment maakt over eventuele overtolligheid van personeel en een afgeslankt bedrijf overdraagt. Dat betekent dat de oude eigenaar voor de overdracht overbodige banen opheft, waardoor de nieuwe eigenaar met deze moeilijke perikelen niet te maken krijgt. Om continuïteit te garanderen kan de eigenaar aan de bijna-eigenaar inspraak geven in een doorlichting en mutaties van het bedrijf voor de overdracht. De voorwaarde is dan, dat na de inkrimping van de oude eigenaar, er daarna geen soortgelijke acties op het human resources vlak worden ondernomen. Een andere hardere voorwaarde kan zijn, dat de nieuwe eigenaar zonder meer na overname van het personeel niet overgaat tot ontslag van het personeel vanwege een zogenaamde reorganisatie.
In dit geval is deze voorwaarde een aantasting van de soevereiniteit van de bedrijfseigenaar om het bedrijf naar eigen inzicht in te richten. Nieuwe eigenaren kunnen zich binden aan zulke voorwaarden als de informatie hebben dat de arbeidsproductiviteit om een goed niveau zit en of wanneer het verlies van het niet akkoord gaan met deze voorwaarden en het mislukken van een deal veel hoger zijn dan het verlies gepaard gaande met een deal met overtollig personeel.
Voorwaarden kunnen ook inhouden dat er afspraken worden gemaakt over de voortzetting van de collectieve arbeidsovereenkomst en in het concreet bijvoorbeeld de pensioenregeling, de ziektekostenregeling en andere arbeidsvoorwaarden.
Ook kan worden overeengekomen dat de opgebouwde dienstjaren onder de oude eigenaar behouden blijven en voortgezet worden onder de nieuwe. In het algemeen is het wel zo dat wanneer in een nv een nieuwe aandeelhouder de aandelen overneemt, dit niet betekent dat de arbeiders opnieuw een arbeidsovereenkomst moeten tekenen en dat de dienstbetrekkingen dan nieuwe dienstbetrekkingen worden.
Wij hopen dat de aandeelhouder, de Staat, alsnog de tijd neemt om in overleg te treden met de vakbond, dat de werknemers ook omstandig worden geïnformeerd en dat wel gewaakt wordt voor de belangen van de arbeiders.
