Op dinsdag 10 september was het World Suicide Prevention Day. Een dag waarop we stilstaan bij het belang van suïcidepreventie. Omdat we vinden dat het onderwerp veel meer aandacht verdient, organiseren we rondom 10 september de Wereld Suïcide Preventie Week (WSPW).
Zelfmoord, zelfdoding of suïcide is de benaming voor het opzettelijk beëindigen van het eigen leven. In juridische zin is in België en Nederland geen sprake van moord, omdat zelfdoding daar (los van het feit dat een overledene niet bestraft kan worden) sowieso geen strafbaar feit is. Als de wijze van zelfdoding een onrechtmatige daad is, kan de door anderen geleden schade wel ten laste van de nalatenschap komen. Verder handelt men bij zelfdoding volgens bepaalde geloofsovertuigingen in tegen normen en waarden. Als iemand door eigen handelen overlijdt zonder dat het de bedoeling was, bijvoorbeeld door inname van een te grote hoeveelheid drugs, spreekt men niet van zelfmoord, zelfdoding of suïcide, maar van een ongeval.
Een variant van zelfmoord is zelfeuthanasie, waarbij men de nabestaanden in het proces betrekt. Dit moet niet verward worden met euthanasie, waarbij het leven door een arts wordt beëindigd, wat in Nederland onder bijzondere omstandigheden is toegestaan. Iemand helpen of aanzetten om zichzelf te doden is strafbaar in vele landen, zo ook in Nederland, België en Suriname, tenzij het gaat om helpen onder vergelijkbare voorwaarden als die voor euthanasie.
Volgens de Unicef en de WHO is zelfmoord wereldwijd de vierde doodsoorzaak onder 15 tot 19-jarigen. Dit lezen we uit een onderzoeksrapport van Unicef in opdracht van het ministerie van AWJ. Daarin lezen we dat elk jaar bijna 46.000 kinderen tussen 10 en 19 hun eigen leven beëindigen. Dat is ongeveer 1 per 11 minuten. Volgens schattingen van de WHO vielen er in 2016 wereldwijd 800.000 doden door zelfdoding, niet gespecificeerd naar leeftijd, en is het de derde belangrijkste doodsoorzaak voor 15-19-jarigen in dat jaar. Wetenschappelijk onderzoek wijst ook uit dat suïcide wereldwijd doodsoorzaak nr. 2 is onder de jongeren tussen 15 en 29 jaar.
Volgens de PAHO (2022) is zelfmoord is een belangrijk maar vaak verwaarloosd public health probleem, omgeven door stigma’s, mythen en taboes. Elk geval van zelfmoord is een tragedie die niet alleen individuen maar ook families en gemeenschappen zwaar treft.
Verschillende internationale bronnen waaronder de PAHO en de WHO, en verschillende onderzoeksinstituten hebben data waaruit blijkt dat rond 2016-2017 het aantal zelfmoordgevallen in Suriname ongeveer 23 op de 100.000 is. Dat komt erop neer dat per 100.000 inwoners, jaarlijks ongeveer 23 mensen zelfmoord plegen. Dit terwijl het wereldwijd gemiddelde, gemeten over 181 landen, 9 op de 100.000 bedraagt. Suriname is op de vierde (4de) plaats in de wereld, wat heel zorgwekkend is.
In het rapport lezen we verder dat uit de onderzoeksresultaten van het Global School-based Student Health Survey, gehouden in 2017, is gebleken dat ongeveer 13,6% van onze Surinaamse adolescenten tenminste 1 keer het idee heeft gehad om zelfmoord te plegen.
Volgens Rudi Dwarkasing (2017), medisch directeur van het Psychiatrisch Centrum Suriname (PCS), stappen jaarlijks 150 Surinamers uit het leven. Er zijn jaarlijks gemiddeld 26 gevallen van zelfmoord op elke 100.000 personen in Suriname. Dit is aanzienlijk hoger dan het wereldwijde gemiddelde van 16 gevallen per 100.000 inwoners. Volgens de cijfers van het BOG hebben zich in 7 jaren 823 gevallen van suïcide voorgedaan onder jongeren van 12 tot 30 jaar.
In het Surinaams STEPS-onderzoek (2015) “Langa Wan Anu”, is screeningsonderzoek gedaan naar psychische nood. Hieruit blijkt dat 1 op de 4 vrouwen, 1 op de 5 tieners en jonge volwassenen tussen 15 en 24 jaar mogelijk leden aan depressies en angststoornissen.
Depressies en angststoornissen zijn het meest gevonden in de hindoestaanse, marron (in de binnenlanden van Suriname) en gemengde bevolking en mensen met een laag opleidingsniveau. Deze aandoeningen kwamen ook het meest voor in de Paramaribo, Wanica, Nieuw Nickerie, Meerzorg en Tamanredjo.
Uit de beschrijving van de Surinaamse situatie aan de hand van de eerder genoemde cijfers mag geconcludeerd worden dat suïcide in Suriname ook een zorgwekkende trend vertoont.
Onderzoek naar suïcide in Suriname kan meer inzicht geven in dit probleem. Met de verkregen inzichten kunnen gerichte acties ontwikkeld worden.
In Suriname wordt een Jongeren Suicide Actieplan uitgevoerd in de periode 2022-2024. Het algemeen doel van het actieplan is: Suïcidale gedachten en handelingen onder jongeren te verminderen en het bewustzijn van de mentale gezondheid te vergroten.” Het actieplan richt zich op vier prioriteitsgebieden. Vanuit deze gebieden worden acties voorgesteld voor het behalen van de algemene doelstelling. Deze zijn ontwikkeld obv de onderzoeksresultaten van het onderzoek naar suïcidaal gedrag onder jongeren, de beleidsuitgangspunten, de beschermende factoren en de Three Step Theorie van Klonsky en May.
Een van de prioriteitsgebieden is het bieden van laagdrempelige en jeugdvriendelijke hulpverlening voor jongeren met suïcidaal gedrag. Verder is een prioriteit dat bewustzijn over mentale gezondheid van jongeren wordt vergroot. Ook de weerbaarheid van jongeren tegen suïcide moet worden vergroot. Een vierde prioriteitsgebied is het beperken van de toegang en controle op de middelen die gebruikt worden voor het plegen van suïcide.
Suriname moet het actieplan blijven uitvoeren en meten wat de uitkomsten zijn geweest. Een volgend actieplan zou geen luxe blijken te zijn.
