Men zegt wel vaker dat oude mensen wijs zijn omdat ze veel levenservaring hebben. Omdat ik veel met bejaarden werk, kan ik dit beamen. Ik voer gesprekken met ze en leer veel van ze.
Zo zat ik een keer als toeschouwer bij een groepsgesprek. Er deden mensen van allerlei leeftijden mee aan dat gesprek. Er werd door elkaar gepraat en van alles geroepen, iedereen wilde zijn of haar zegje doen. Naast mij zat een oudje van 97 jaar. Dit oudje was op haar hoge leeftijd nog heel erg actief, goed ter been, maar vooral geestelijk nog zeer scherp. Opvallend was dat ze heel stil zat te observeren en luisteren.
Op een gegeven moment vroeg ik aan haar: ”Waarom zegt u niets, boeit het onderwerp u niet?” Dat oudje antwoordde: ”Ach kind, over dat onderwerp weet ik genoeg, veel belangrijker is te horen wat anderen erover weten. In stilte kan ik beter luisteren en leren. Hoe meer ik hoor, hoe meer ik begrijp.” Ik keek haar fronsend aan en zei, ‘maar heeft u er dan geen behoefte aan om aan anderen te vertellen hoe u er zelf over denkt? Ze antwoordde: “ Nee kind, hoe ik er zelf over denk is belangrijker dan mijn mening aan anderen op te dringen. Door goed naar anderen te luisteren, verzamel ik veel kennis. Minder praten helpt me om na te denken over wat ik heb gehoord.’ ‘Maar wordt het niet saai om alleen maar meningen te verzamelen?’ ‘Nee hoor, het is juist leerrijker want elke stem heeft een verhaal of een les die mijn inzicht en begrip verrijkt. Geduld en rust geven mij de ruimte om ze te waarderen.
Vele mensen denken dat slecht luisteren een probleem van de jeugd is, maar het gros van de mensen zijn slechte luisteraars. Kijk maar om je heen wat nu hier gebeurt, deze mensen denken dat ze met elkaar praten, ze horen de woorden wel maar luisteren niet echt naar elkaar. Eigenlijk interesseert de mening van de ander ze niet. Ze zijn al tevreden als ze hun eigen stem en hun eigen mening horen. Enkelen zijn tijdens dit gesprek zelfs, zeer respectloos, bezig met hun mobiel.’
Ik observeerde de kring en zag dat dat oudje gelijk had. Ik fluisterde: ” Ze luisteren echt niet, misschien kunnen ze het niet en moet het ze worden geleerd. Ze antwoordde glimlachend:” Niet alleen deze mensen kindlief, ik denk dat we met z’n allen moeten leren om meer te luisteren en minder te spreken.
Meer luisteren en minder spreken kan misschien leiden tot meer inzicht en begrip voor elkaar. Inzicht komt vaak voort uit zorgvuldig luisteren en reflectie in plaats van te spreken. Het leert je de waarde van geduld, oplettendheid en bereidheid om te leren van de wereld om je heen.”
Door dit gesprek met dat oudje begon ik mensen tijdens gesprekken te observeren en ik constateerde dat veel mensen niet zo goed zijn in luisteren naar anderen. Wat er wordt gezegd, wordt snel vergeten of niet goed begrepen. En dat slecht luisteren leidt vaak tot conflicten. Hetzelfde gebeurt bij ‘t lezen van een artikel. Er wordt niet gelezen om inzicht te krijgen, maar om kritiek te kunnen uiten.
Enkele redenen waarom mensen tijdens een gesprek zo slecht naar elkaar luisteren zijn omdat ze zich niet concentreren op wat de ander zegt, ze zijn vooral bezig met het nadenken over wat ze dadelijk zelf zullen gaan zeggen. Hierdoor zijn ze niet meer gefocust op wat de ander vertelt. Velen luisteren ook selectief en pikken alleen op wat voor hen belangrijk is en hierdoor interpreteren ze hetgeen er wordt gezegd of geschreven verkeerd. Het kan ook zijn dat men niet wil horen wat de ander zegt of dat men niet geïnteresseerd is, in dat geval dwalen de gedachten tijdens een gesprek, helemaal af naar iets anders. Ook horen velen liever hun eigen stem. Nog een reden waarom er niet echt wordt geluisterd, is dat men interpreteert vanuit eigen ervaring. We leggen snel verbanden met wat we al weten of hebben meegemaakt.
Wie het probleem van ‘niet kunnen luisteren’ wil aanpakken, moet eerst eerlijk aan zichzelf toegeven dat je slecht luistert, dan pas kan je werken aan een verbetering. Enkele tips kunnen helpen:
– Laat altijd een ander uitpraten.
– Geef je gesprekspartner echte aandacht. Dat kan door hem of haar met non-verbale signalen aan te moedigen om door te praten, zoals oogcontact of hoofdknikken. Of met korte opmerkingen als ‘en toen?’ of ‘mm, mm’.
– Stel vragen. Vooral open vragen, zoals ‘wat bedoel je precies?’ en ‘wat vond je ervan?’. Vermijd gesloten, suggestieve vragen.
– Parafraseer. Vat in je eigen woorden kort samen wat de ander heeft gezegd. Zo voelt je gesprekspartner zich gehoord en kun je zelf controleren of je het goed begrepen hebt.
– Reflecteer gevoelens. Benoem kort in je eigen woorden de emoties die je bij de ander opmerkt. Bijv. Je bent teleurgesteld he`?
Echt luisteren is niet op je beurt zitten wachten om te antwoorden, het betekent echt horen wat de ander te zeggen heeft. Echt luisteren is niet alleen een kwestie van woorden horen, maar ook de emoties erachter begrijpen. Kortom, het is respect naar de ander toe.
“Most people don’t listen with the intent to understand, they listen with the intent to reply.”
Josta Vaseur
