De Suriname Economic Oversight Board (SEOB) heeft weer informatie met de samenleving gedeeld wat betreft de voortgang van het IMF-programma. Uit de informatie stelt de SEOB, dat de overheidsfinanciën nog fragiel zijn en dat het zo zal blijven. Er is wel een positief punt, maar dat is niet genoeg: een positief saldo op de primaire rekening op kasbasis.
De SEOB constateert uit de beschikbare data, dat de gerealiseerde overheidsontvangsten achterlopen op de begroting als deze uitgezet worden tegen de omvang van de economie. Daaruit begrijpen we dat wanneer we kijken naar de prestatie van de economie, de overheidsinkomsten niet in verhouding daarmee staan. Dat betekent dat er ergens een lekkage is, bijvoorbeeld omdat belastingen en heffingen door handelingen van corrupte douaniers niet worden betaald. Dat kan gebeuren bij zowel de import als de export. Het heeft te maken met gebrekkige controle, corruptie en misschien ook wetgeving en systemen die niet deugen.
De SEOB heeft weer eens benadrukt dat het belangrijk is om de BTW-wet aan te passen. De aanpassing van deze wet zal klaarblijkelijk het ondernemerschap bevorderen en de staatsinkomsten ten goede komen.
De SEOB merkt ook op, dat er een relatief lage realisatie is van subsidies en bijdragen. Dat betekent dat de regering in de begroting bepaalde bedragen heeft opgebracht voor deze uitgaven naar staatsorganen en sociale instellingen, maar er daadwerkelijk niet op het niveau wordt uitgegeven dan is gepland. Opvallend is dat de SEOB, die primair op de kengetallen van de economie ligt, ook constateert dat het effectief uitvoeren van het sociaal programma uitdagend is.
De SEOB vindt het belangrijk dat het sociaal programma effectief wordt uitgevoerd. Dat betekent dat de sociale hulp, die vele gezichten kent, toch wel aankomt op de plekken waar het moet aankomen en dat degenen die daarvoor niet in aanmerking komen, uit het systeem worden gehaald. Efficiënt betekent ook dat de uitkeringen leiden tot het doel dat wordt nagestreefd, namelijk dat huishoudens het niveau van de armoede ontstijgen. Wij weten wat dit betreft dat er bij SoZaVo niet veel is veranderd. De deuren van SoZaVo zijn op een kiertje voor huishoudens die hulp nodig hebben.
De harde conclusies van het IMF richting de minister van SoZaVo hebben niet echt geleid tot veranderingen bij het ministerie van SoZaVo.
Waarvoor de SEOB ook pleit is een meer transparante uitvoering van het sociaal programma. Het is allemaal nog duister wie voor wat in aanmerking komt, althans het is niet allemaal in wettelijke regelingen te lezen wat de criteria zijn. De criteria worden bepaald door toevallige ministers om hun achterban tegemoet te komen. De helderheid wordt niet geschapen omdat politici het systeem van de sociale programma’s misbruiken. Dat kan niet als het systeem transparant is.
Dus zowel het gebrek aan staatsinkomsten als het uitvoeren van het sociaal programma heeft te lijden onder de corruptie. Geen enkele regering, ook de huidige niet, heeft de durf gehad om deze corruptie weg te werken. De SEOB zegt terecht dat het uitvoeren van sociale programma’s belangrijk is omdat de koopkracht is verminderd.
De SEOB benadrukt dat de effectiviteit en efficiëntie geëvalueerd moeten worden. Dat moet door de regering worden gedaan. Maar wij denken niet dat de Surinaamse regering dat zal doen uit eigen beweging. Het kan alleen gebeuren onder druk van het IMF en dat is niet uitgesloten.
De SEOB noemt terecht ook dat de uitgangspunten van het sociaal programma geëvalueerd moeten worden op korte termijn. Waarom leveren we namelijk een sociaal programma en hoe hangt het samen met andere programma’s bijvoorbeeld die erop gericht zijn om mensen weerbaar te maken?
De SEOB constateert dat in juli 2023 de prijzen in de winkels verder toenamen. De inflatie versnelde naar 56,6%. Er zijn een paar oorzaken die ertoe leiden dat Suriname de doelen voor inflatie niet haalt. Het doel was om in 2023 te komen tot 36,4%. Het gaat om factoren als verhogingen van de nutstarieven, maar niet te vergeten ook de internationale prijsstijgingen van graan, rijst en olie. Deze leggen een druk op het behalen van het inflatiedoel van 36,4% voor 2023. De SEOB stelt dat de Centrale Bank van Suriname en de overheid zullen moeten nagaan op welke wijze de importinflatie als gevolg van internationale prijsstijgingen zal worden beheerst in de komende maanden. De afgelopen maanden vertoonde de wisselkoersen tekenen van stabiliteit.
Volgens een schatting van de SEOB was ongeveer 57% van de IMF-maatregelen binnen het programma afgerond per augustus 2023.
