Vandaag is er in het inheemse dorp Matta in Para een heel mooie markt met inheemse producten van de bewoners van de gemeenschap. Voornamelijk kleine lokale ondernemers zullen hun producten showcasen. Onder andere gaat het dan om bijvoorbeeld de conservering en verwerking van agrarische producten die de inheemsen verbouwen in de districten zoals ananas. Er zijn heel veel middelen beschikbaar in de internationale financiële wereld om inheemse producten te promoten. We denken dan in Suriname aan producten die typisch voorkomen in specifieke gebieden en bij bepaalde stammen en volken. Deze producten moeten met behulp van EZ, ROS en LVV op een rijtje worden gezet.
Het unieke en het historische van het product moet op papier worden gezet. Deze informatie moet in bijsluiters en op de verpakking van de producten worden vermeld. Zeker moet worden vermeld de historische waarde van de producten, namelijk hoelang ze al op een speciale traditionele wijze worden verbouwd en of het om een unieke wijze van verbouwen en verwerken gaat. De vaststelling van de historische en ‘etnische’ waarde van de producten verhoogt op zich de penetratiekracht op de internationale markt en heeft ook een gunstig effect op de prijs. Ook moet op de etiketten en bijsluiters beschreven worden de geschiedenis van de volken waartoe de inheemse producenten behoren.
Matta is een heel bekend inheems dorp. Er zijn speciale directoraten in het leven geroepen op het ministerie van Regionale Ontwikkeling die niet hebben gewerkt aan deze zaken. Er moet door het Standaardenbureau een speciaal etiket worden ontwikkeld voor inheemse producten in Suriname, met name over hun marketing en etikettering. Ook moet in Suriname bij wet (Wet Certificering Duurzaamheid) een certificaat worden ontwikkeld dat alvast toegepast wordt op de inheemse producten, meer voor de buitenlandse markt en voor de bewuste consumenten die bijvoorbeeld zoeken naar biologische producten of producten die vervaardigd zijn zonder uitbuiting en vernietiging van het milieu, dus volgens wat internationaal bekend is als het ‘no harm’ principe. Deze certificaten kunnen gelinkt worden aan internationale certificeringen waardoor bedrijven via het internationale financieel systeem sustainable ready worden gemaakt. Deze bedrijven kunnen dan ook als een van de eerste in Suriname zodanig worden ingericht dat zoveel mogelijk duurzame energie wordt gebruikt waardoor ze voldoen aan de normen van de energietransitie.
In elk geval moeten wij zeggen dat wij zeer enthousiast zijn met de bundeling van de producenten van inheemse producten en diensten. Wat ontbreekt is de begeleiding vanuit RO, maar ook via LVV, TCT en EZ. Dat komt omdat bij elke regeringswisseling, de politieke partijen geen toegewijde personen op de directieposten zetten, maar politieke vrienden en vriendinnetjes. Zodoende blijft de afhankelijkheid en kwetsbaarheid van deze gemeenschappen voortduren en ook de armoede. De gemeenschappen hebben dan ook te kampen met werkloosheid onder de jongeren, waardoor de urbanisatie zich inzet en de jongeren zich dan in de stad vestigen. Een grote kans gaat zo verloren.
Wij hebben eerder aangegeven dat wereldwijd de inheemsen de grootste voorvechters zijn van behoud van het milieu en duurzaam gebruik van het bos voor hun levensonderhoud. Dat geldt in het algemeen voor vissen, jagen, specifieke vormen van landbouw, kunstnijverheid en de inheemse geneeswijze. Delen van de marron gemeenschappen zijn dat ook. In Suriname is er nog een groot braakliggend terrein dat niet wordt geëxploreerd, ondanks bijvoorbeeld marron partijen als de ABOP al decennialang in het machtscentrum zitten. De inheemsen voelen zich over het algemeen politiek gerepresenteerd door de NDP vanwege de inmiddels in ongenade geraakte voorzitter. Maar ook door de regeringen onder deze partij is er specifiek iets duurzaams gedaan voor inheemse producten en diensten.
Bij de activiteit van de inheemse markt te Matta moeten wij wel opmerken dat het niet alleen moet gaan om een markt. Het moet gaan om een beurs waarbij genetwerkt kan worden op zodanige wijze dat de producten van de inheemsen hun weg vinden verder in Suriname en op de internationale markten. Er moeten inheemse brands komen in Suriname, producten moeten niet alleen langs de straatkant in softflessen worden verkocht. Het moet allemaal op een hoger niveau. Daarom is een zeer laagdrempelig Platform Inheemse Producenten van enorm belang. EZ kan op staatskosten zo een platform organiseren en technisch het platform helpen. Het platform moet bij wet zijn opgericht. Bij de Islamitische Bank in Suriname en bij de NOB kunnen ook speciale financiële producten worden ontwikkeld om inheemse producenten van goederen en diensten van dienst te zijn.
Matta, ook wel Korhopa (Sranantongo: Mata), is een dorp in het district Para in Suriname. Vanaf de J.F. Kennedy Highway gaat de ‘Weg naar Mata’ langs de dorpen Pikin Saron en Berlijn naar Matta. In 2018 is de weg nog niet geasfalteerd, ondanks de belofte die de regering in 2012 gedaan zou hebben volgens de inwoners. In het dorp wonen rond de 500 inheemse Surinamers van het volk Arowakken. In 2022 opende het ministerie van Landbouw, Veeteelt en Visserij een dependance in Matta. In 2018 gaf de Surinaamse regering honderden hectare grond uit die deel uitmaken van het gemeenschappelijke bos van het inheemse Matta-volk, ondanks dat een gerechtelijke uitspraak dit verbiedt.
Het is jammer om te mogen constateren dat het grondenrechtenvraagstuk in Suriname ook nog niet is opgelost. De Surinaamse regering heeft geen serieuze plannen, anders hadden ze wel hulp van buitenlandse deskundigen ingeroepen. Die hulp is nodig, want het is inmiddels bewezen dat Surinamers een werkbare oplossing van dit vraagstuk niet kunnen bedenken.
