150 jaar Hindostanen 1873-2023 – Een geschiedenis van twee migraties

Chan Choenni & Kanta Adhin

Maar al te vaak wordt het Nederlands-Surinaamse koloniale verleden gelijkgesteld met het slavernijverleden. Dit is niet alleen storend, maar ook kwetsend voor de nakomelingen van Chinese, Brits-Indische en Javaanse contractarbeiders die naar Suriname werden gehaald ter vervanging van de slavenarbeid. Contractarbeid vormt eveneens een onderdeel van het koloniale verleden dat niet zomaar terzijde kan worden geschoven. Vorig jaar constateerde minister Dijkgraaf van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap dat de geschiedenis van de hindostanen nog te onbekend is in Nederland.

Op 1 juni verschijnt het boek 150 jaar Hindostanen 1873-2023 – Een geschiedenis van twee migraties van auteurs Chan Choenni en Kanta Adhin. Hindostanen zijn de nakomelingen van de contractarbeiders die vanuit toenmalig Brits-Indië naar Suriname werden overgebracht om er na de afschaffing van de slavernij op de plantages te werken.

Dit gebeurde op basis van de in 1870 gesloten overeenkomst tussen Nederland en Groot-Brittannië ‘betreffende de immigratie van vrije arbeiders uit Brits-Indië voor de kolonie Suriname’, het zogenoemde Immigratietraktaat ook wel Koelietraktaat genoemd.

Gedurende de periode 1873-1916 arriveerden ruim 34.000 Brits-Indiërs met een vijfjarig contract in Suriname. Hun arbeidsethos beviel de koloniale overheid en daartoe gestimuleerd vestigde ruim twee derde van deze arbeiders zich in Suriname na afloop van hun contract. Ze werden een belangrijke spil in de landbouweconomie. Als immigrant ondervonden zij en hun nakomelingen discriminatie en achterstelling die voortduurden nadat zij in 1927 het Nederlands burgerschap hadden verkregen. Zelfs toen zij rond 1970 met een aandeel van ongeveer 37 procent de grootste bevolkingsgroep van Suriname waren, werden zij politiek uitgesloten tijdens het proces naar de onafhankelijkheid in 1975. Dit leidde tot een massale emigratie naar Nederland. Thans vormen de circa 180.000 Hindostanen ongeveer een procent van de Nederlandse bevolking en zijn de grootste groep onder de Surinaamse bevolkingsgroepen in Nederland. Op 5 juni wordt jaarlijks de aankomst in Suriname in 1873 van de eerste groep contractarbeiders herdacht en gevierd.

Het boek geeft inzicht in contractarbeid als systeem van uitbuiting, maar ook van kansen. Tevens bevat het een historisch en actueel overzicht van de Hindostanen in Suriname en in Nederland en de relaties door de tijd heen met India, het land van de voorouders. Aan bod komen onder meer burgerschap, integratie, cultuur, religie, politieke participatie, de onderlinge relaties en de (groeiende) oriëntatie op India. Persoonlijke verhalen en foto’s verlevendigen het beeld. Bij de roep om meer aandacht voor de koloniale geschiedenis van Hindostanen wordt vaak nadruk op slachtofferschap gelegd. De contractarbeiders toonden echter ook een sterk vermogen tot initiatief ter verbetering van hun lot. De auteurs menen dat bij de huidige reflectie op het koloniale verleden er aandacht moet zijn voor excessen tijdens de periode van de contractarbeid, zoals de bloedig neergeslagen opstand op suikerplantage Mariënburg in 1902.

Boekpresentatie

Zaterdag 1 juni 2024 van 13:00 tot 16:00 uur vindt de boekpresentatie plaats in het Nationaal Archief, 1e etage, Prins Willem-Alexanderhof 20 Den Haag. De auteurs Kanta Adhin (eindredacteur en columnist van infosite Hindorama.com) en prof. Chan Choenni (emeritus hoogleraar Hindostaanse migratie aan de VU) geven een inhoudelijke presentatie van het boek, waarna het boek zal aangeboden worden aan burgemeester Jan van Zanen van Den Haag. Toegang is gratis, aanmelden via e-mail: [email protected].