In Sana Budaya vindt vandaag, zaterdag 11 mei, in samenwerking met de vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI), Gamelan portal en het stimuleringsfonds creatieve industrie uit Nederland, een Gamelan seminar plaats. Het thema is ‘Hoe behouden we gamelan en waarborgen we kennisoverdracht in het digitale tijdperk’.
De gamelan kan worden aangemerkt als ‘gedeeld erfgoed’ met wortels in Indonesië.
Het is in Suriname ontwikkeld door de Javanen die in de koloniale periode door Nederland uit Indonesië zijn overgebracht naar Suriname om daar als contractarbeiders te werken. De impuls tot het ontwikkelen van de Surinaamse Gamelan werd in 1903 gegeven, toen de Nederlandse Handels Maatschappij een set instrumenten uit Indonesië importeerde voor de arbeiders van plantage Mariënburg.
De gamelan op plantage Mariënburg in 1915
Dit was een gewaardeerd gebaar omdat de Javaanse contractarbeiders intense heimwee hadden. Het stelde hen in staat om de vormen van kunst, vertier en vermaak, waar ze aan gewend waren in het land van herkomst, ook in Suriname vorm te geven. Hieraan werden zij in de Surinaamse samenleving langzamerhand herkend. Het was belangrijk voor de versterking van hun identiteit.
In Suriname is daarna een prototype gamelan ontstaan, dat naar Nederland is meegenomen door de Javaanse Surinamers die in de jaren ’70 naar Nederland zijn geëmigreerd. Omdat nikkel, tin en koper in Suriname niet te vinden waren om zoals in Indonesië een legering van brons te maken, werd gezocht naar een alternatief.
Daarom ging men ijzer dat gewonnen werd uit olievaten en andere voorwerpen gebruiken.
De gamelan moet blijven bestaan, er moet gedaan worden aan overdracht want zonder de gamelan geen wayang kulit (schimmen poppenspel); geen traditionele dansen, geen ludruk (volkstoneel), zonder gamelan geen jaran kepang (paardendans), zonder gamelan geen tembang parikan (dichtvorm) en nog veel meer van deze culturele elementen die deel uitmaken van de Javaans Surinaamse identiteit, aldus bericht het directoraat Cultuur van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur.
(Foto top: Pak Henny Kaseran, een van de weinige mensen van Javaanse afkomst die nog gamelan weet te bespelen en vervaardigen.)
