In Latijns-Amerika hebben criminele bendes de controle overgenomen in gevangenissen, waarbij officiële bewakers vaak machteloos staan. Recentelijk werden in Ecuador het leger ingezet om de controle terug te winnen na een landelijke opstand veroorzaakt door bendeleiders. In Brazilië ontsnapten gevangenen met bendeconnecties uit een streng beveiligde federale gevangenis, en in Colombia leidde vergelding tegen bewakers tot een noodtoestand in de gevangenissen.
Deze criminele groepen gebruiken gevangenissen als operatiebases om hun activiteiten te coördineren, waaronder drugssmokkel en afpersing. Pogingen van autoriteiten om hun macht in te perken leiden vaak tot gewelddadige reacties van de bendes. De gevangenispopulatie in de regio is de afgelopen twintig jaar explosief gestegen door strengere misdaadmaatregelen, maar de financiering voor gevangenissen blijft achter, waardoor bendes ruimte krijgen om hun invloed uit te breiden.
Gevangenen worden vaak gedwongen zich bij een bende aan te sluiten voor bescherming, waardoor gevangenissen belangrijke rekruteringscentra voor bendes worden. Ondergefinancierde en onderbemande gevangenisautoriteiten staan vaak machteloos tegenover de bendeleiders, die in ruil voor een fragiele vrede de facto controle krijgen.
In landen als Mexico en Brazilië is de situatie bijzonder ernstig, met bendes die volledige of gedeeltelijke controle hebben over vele gevangenissen. De gevangenispopulatie in Latijns-Amerika is tussen 2010 en 2020 met 76% gestegen, terwijl de investeringen in gevangenissen ver achterblijven bij de behoeften, waardoor bendes hun macht verder kunnen consolideren.
