De opsporing en inbeslagname van cyanide en kwik in de goudvelden lijkt geen issue, geen prioriteit, te zijn voor de bevoegde autoriteiten. We herinneren ons allemaal de ophef in mei vorig jaar rond de vondst van cyanide – afkomstig van goudvelden – in het Brokopondo stuwmeer. Bewoners rond het meer werden angstig en durfden zelfs hun drinkwater niet meer te gebruiken. Iedereen had een mening en minister David Abiamofo van Natuurlijke Hulpbronnen (NH) beweerde, dat al het nieuws rond cyanide in het stuwmeer een hoax was, nepnieuws dus. Maar, iedereen weet dat er ook rond het stuwmeer goud wordt gewonnen en dat daarbij kwik en cyanide wordt gebruikt.
Betrokken autoriteiten zwijgen
Maar, wat is sindsdien gebeurd? Zijn er acties ondernomen door de bevoegde autoriteiten om cyanide, maar ook kwik, op te sporen en in beslag te nemen op de goudvelden? Het antwoord is waarschijnlijk nee. Immers, op vragen hierover van de redactie van Dagblad Suriname aan het Openbaar Ministerie (OM), aan minister Abiamofo en aan het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname (NIMOS) is – ondanks herhaald verzoek – geen reactie binnengekomen.
Opsporingsbevoegdheid
Wie wel zo correct en fatsoenlijk was om te reageren is minister Marciano Dasai van Ruimtelijke Ordening en Milieu (ROM). Hij maakt meteen duidelijk. dat zijn ministerie, uiteraard, geen opsporingsbevoegdheid heeft. “De Commissie Ordening Goudsector is wel bevoegd. Wij kunnen dit niet oppakken, maar volgen wel alles. Het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen moet dit onderzoeken, wij ondersteunen bij het eventueel vaststellen van de aanwezigheid van cyanide of kwik.”
Uitfaseren kwik binnen hoeveel jaren?
Dasai zegt ook, dat geprobeerd wordt bewustwording op gang te brengen over het gebruik van cyanide en kwik. “Deze maand dienen wij een document in bij de regering inzake uitvoering van het Minamata Verdrag. Binnen tien jaar moet kwik zijn uitgefaseerd.”
Die tien jaar staat echter haaks op een uitgesproken wens van president Chandrikapersad Santokhi. Hij zei 4 oktober vorig jaar, tijdens een persconferentie van de regering, dat de regering het niet eens was met de uitgezette tijdlijn van vijf jaar voor het uitfaseren van kwik binnen de goudsector en wil dit probleem eerder opgelost zien. “De ministeries van Natuurlijke Hulpbronnen en Ruimtelijke Ordening en Milieu ontwikkelen momenteel een programma en een tijdlijn voor deze cruciale overgang. “We willen een scherpere tijdlijn, want we kennen de consequenties als we het Minamata Verdrag niet naleven.”
Ook zei de president dat de relevante ministeries druk werken aan het opstellen van een programma voor een overgang naar kwikvrije goudwinning. Het is dus niet duidelijk binnen hoeveel jaren kwik moet zijn uitgefaseerd: 5 jaar, 10 jaar? President Santokhi wil dat dat gebeurt binnen een termijn van minder dan 5 jaar, maar minister Dasai spreekt nu over een termijn van 10 jaar……
Training in alternatieve winningsmethoden
Minister Dasai laat de redactie van Dagblad Suriname verder weten dat er trainingsfaciliteiten komen, waar goudzoekers geleerd gaan worden hoe alternatieve winningsmethoden gebruikt kunnen worden.
Medio mei 2023 waren de ministeries van ROM en NH, NIMOS en de UNDP (United Nations Development Programme) doende om het eerste Mining Training & Extension Centre (MTEC) in Brokopondo (Brownsweg) met de nodige equipment uit te rusten om over enkele maanden in operatie te zijn. Vanuit dit Centrum moeten goudzoekers worden ondersteund om onder andere alternatieve technologie en alternatieve chemische stoffen te gebruiken. Hiermee moet het gebruik van kwik worden verminderd en op den duur geëlimineerd worden met inachtneming van Surinames verplichtingen bij het Minamata Verdrag.
Kortom, er wordt wel gewerkt aan de aanpak van cyanide en kwik, maar tot vandaag de dag is het gebleven bij woorden en plannen.
The Guardian
Overigens berichtte de bekende Britse krant The Guardian op 21 februari nog over het gebruik van de twee stoffen door goudzoekers in Suriname.
Een tekstdeel uit het uitgebreide artikel in The Guardian over kleinschalige goudwinning in Suriname: “(…) Een 53-jarige onafhankelijke goudzoeker uit Saamaka, die liever anoniem blijft, legt uit hoe ze kwik gebruiken om goud te extraheren en toont een klein flesje met het vloeibare metaal, dat giftig is bij inademing of aanraking en schade aan het zenuwstelsel kan veroorzaken. Onafhankelijke Chinese goudzoekers hebben ook een kamp gebouwd in de buurt van een dorp genaamd Witte Huis. Ze zijn begonnen met het verwerken van erts met behulp van cyanide, wat de toxiciteit verhoogt maar resulteert in hogere opbrengsten. Rond het Witte Huis ploegen graafmachines door een maanlandschap bezaaid met mijnputten en lagunes waar Saamaka-mannen fijne concentraties goud uit de aarde halen. De mijnwerkers eten en slapen in geïmproviseerde hutten van hout en plastic, omgeven door mijnputten gevuld met verontreinigd water. (…)”
Niet onwelwillend
Goudzoekers zijn niet onwelwillend om over te stappen – immers ook hun gezondheid loopt gevaar door het gebruik van onder andere kwik – maar het ontbreekt ze simpelweg aan geld om milieuvriendelijke winningsapparatuur aan te kunnen schaffen. Ze worden hierin nog steeds niet volledig door de regering ondersteund, door bijvoorbeeld het in het leven roepen van een speciaal fonds. Al in 2012 had de toenmalige Commissie Ordening Goudsector, onder leiding van Gerold Dompig, de komst van een dergelijk fonds voorgesteld, maar tot op heden is zo’n fonds nog steeds niet van de grond gekomen.
Zolang de goudzoekers niet de steun krijgen, worden ze gedwongen om gebruik te blijven maken van kwik en cyanide en de lekke landsgrenzen maken dat ook mogelijk.
Nog even terug naar ‘de hoax van Abiamofo’
Het vermeende nepnieuws was deels ingegeven door een bericht vanuit de autoriteiten zelf, dat cyanide was aangetroffen in een paar monsters, waardoor de suggestie werd gewekt dat er wel degelijk cyanide was in het water van het stuwmeer. En dat bericht voedde al het nieuws, ook nepnieuws. Het zou nota bene zijn gegaan om monsters genomen in een waterreservoir bij een goudveld en niet in het stuwmeer.
“De hele cyanide-kwestie, het was een hoax. Fake nieuws dat NH, dat ROM, dat SWM veel geld heeft gekost, geld dat we anders zouden kunnen gebruiken. Wanneer ik dat zeg, moet ik ook toegeven, dat wij in de communicatie op een bepaald moment steken hebben laten vallen”, aldus de NH-minister in juni vorig jaar in de Assemblee.
Geen steken laten vallen
Het is te hopen dat de bewindsman rond de aanpak van cyanide en kwik geen steken laat vallen. Laat het niet bij woorden en plannen blijven. Deze minister lijkt steeds weer vragen over die aanpak, maar ook over de aanpak van scalians, te ontwijken. Hij dokt en dat is een slechte zaak. Immers, zijn regering predikt transparantie, maar die transparantie is ver te zoeken bij minister Abiamofo.
Gevreesd moet worden dat nog vele, vele jaren cyanide en kwik in de goudvelden aanwezig zullen zijn en dat dus nog vele, vele jaren wateren in het binnenland verontreinigd worden met beide giftige stoffen en de gezondheid van binnenlandbewoners daardoor wordt aangetast.
PK
