De Surinamse douane is qua perceptie de meest corrupte in de Caribbean. De Surinaamse douane zou de corruptste zijn in de Caribbean (perceptiescore van 61%), gevolgd door Haïti (58%) en Guyana (55%). Dit is de uitkomst van de Corruption in the Caribbean: Insights from the General Public 2022, een rapport geproduceerd door het World Justice Project. Dit rapport werd mogelijk gemaakt met de steun van het Office of Western Hemisphere (INL) van het Bureau of International Narcotics and Law Enforcement Affairs van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken.
Van dit rapport maakten we melding in april 2023.
We hebben in Suriname de afgelopen week de Douaneweek gehad. We lezen dat het succesvol was en dat er collega’s uit enkele Nederlandssprekende Caribische eilanden hier op bezoek waren. We hebben niet gelezen, dat de Caribische collega’s van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt om van de deskundigen binnen ons douanekorps even een paar lessen te volgen. Want als dat niet is gebeurd, dan hebben ze wel een gouden kans voorbij laten gaan. Want die douaniers uit Aruba, Bonaire en Curaçao waren niet bij normale mensen op bezoek. Ze waren te gast bij de kampioen meest corrupte douane in de Caribbean. Dus ze hadden een paar masterclasses corruptie kunnen meemaken van onze Surinaamse hoogleraren die er in ruime mate aanwezig zijn.
We schrijven dit omdat we na de publicatie van de meting van percepties in verschillende landen over de verschillende belangrijke diensten die onderhevig zijn aan corruptie, niets hebben gelezen vanuit de Surinaamse regering richting het herstellen van de orde binnen deze dienst. Zaken gaan scheef in deze sector, de duistere zaken dateren niet van deze dag. We lezen dat in andere ontwikkelingslanden ambtenaren die hun uitgavenpatroon en levensstijl niet kunnen verklaren vanuit hun legale en geregistreerde inkomsten, door de dienst worden ontslagen. In Suriname komt het vaak voor dat douaniers het breed uitmeten, zichtbaar, zonder dat er een verklaring is van hun inkomsten. Er zijn soms halve pogingen geweest om de dienst op het juiste spoor te krijgen, maar de bond is een grote obstakel om maatregelen door te voeren tegen corrupte ambtenaren. De bond bedreigt dan telkens met stakingen.
We hebben in het verleden situaties gehad waar automatische registratiesystemen om importen te registreren, zijn gesaboteerd. Voormalig Financiën-minister Hoefdraad zei zo in 2016 dat het Asycuda-World administratiesysteem moedwillig was gemanipuleerd waardoor er bedragen waren verwijderd of tijden waren veranderd. Manipulators van het Asycuda systeem zouden worden opgepakt en het zou een kwestie van tijd zijn gaf de minister aan. Nauwelijks was het Asycuda-systeem van de douane weer operationeel en na ongeveer een week was al weer uitgevallen in 2022.
Gewezen minister van Handel en Industrie, Stephan Tsang, en thans DNA-lid merkte dit op. Hij gaf aan dat er niet nonchalant moest worden omgegaan met deze zaak, omdat het niet uitgesloten was dat er opzet in de zaak was. Er is sprake van mogelijke opzet en sabotage. Het gaat erom dat er een window of opportunity wordt gecreëerd voor mogelijke fraude bij de haven. We horen te vaak dat er zwaar ondergefactureerde spullen binnenkomen, sportwagens en luxe vaartuigen, maar we zien geen enkele maatregel komen vanuit de douane en het OM, aldus Tsang.
De voormalige minister gaf aan dat een andere containerscan werd gesaboteerd door een blikje cola.
Het gevolg van dit alles is dat de Staat heel veel inkomsten, waarschijnlijk miljoenen, misloopt omdat importeurs en exporteurs minder aan heffingen en belastingen betalen. Dat kan niet zonder de medewerking van douaniers. We zien in onze kleine samenlevingen dat douaniers ook ondernemers zijn van middelgroot-bedrijven. Ze zijn ook eigenaren geweest van topsectieteams. Soms zijn het grootgrondbezitters en verkavelaars. Het illegale geld wordt dus zo witgewassen.
In Suriname moet er binnen de overheidsdienst ook een procedure komen waarbij ambtenaren een extravagante levensstijl moeten verklaren. Het kan dat ze een bedrijf hebben dat door hen is opgezet of geërfd, het kan ook zijn dat ze kapitalen of onroerend goed hebben geërfd. Het kan ook dat ze regelmatig grote giften krijgen van buitenlandse familieleden. Dus niet ongewone inkomsten daargelaten, moeten ze wel grondig verklaren van waar ze de grote inkomsten hebben.
We vernamen een geval uit een ontwikkelingsland waar een ambtenaar zijn hele carrière, althans een hele tijd, zijn salaris niet had opgenomen. Als een ambtenaar op zijn perceel een beetje uitgebreid aan tuinbouw doet, zelf zijn producten consumeert en niet veel uitgeeft, is het mogelijk dat ambtenaren hun salaris niet hoeven op te nemen. Eigenlijk moet de douane, waar de valkuilen en verleidingen groot zijn vanuit de malafide ondernemers en smokkelaars, een anoniem meldpunt hebben waar de burgerij illegale praktijken van douaniers kunnen doorgeven.
Er zijn sterke geluiden dat douaniers zelf betrokken zijn in smokkel, onder andere van drank en sigaretten waarop geen accijnzen zijn betaald en dat wanneer zulke goederen in beslag worden genomen, ze weer bij douaniers belanden die hele illegale winkels opereren via autobanken van vrienden en familie. In beslag genomen illegale drank en sigaretten komen dan weer in de handel en worden soms zelfs gesponsord. De douane is op de hoogte van deze zaken, maar de zware maatregelen blijven uit.
Ook de regering, zoals de minister van Financiën, heeft in DNA complimenten gemaakt voor de douane door aan te geven, dat de mensen dag en nacht hard werken. Maar de minister heeft nagelaten duidelijkheid te verschaffen over de corruptie bij de dienst.
