Daar waar juristen vanaf de wet naar beneden kijken, zien we in Suriname dat nu het vonnis van het Hof inzake Bouterse vooral vanaf de burger naar de wet aandacht heeft. Er is onbegrip voor het feit dat veroordeelden nog rondlopen na te zijn veroordeeld.
Het vergrijp is niet mals, het Hof: “De verdachte heeft zonder meer als de hoogst verantwoordelijke in het land, als bevelhebber en regeringsleider, de opdracht aan ondergeschikten gegeven de slachtoffers van het leven te beroven. Dat de verdachte al dan niet zelf de trekker heeft overgehaald doet niets af aan feit dat hier sprake is van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking.”
Niet mals, zodat vanuit de burger bezien het onbegrip te volgen is. Geen begrip heb ik voor aanvallen op de rechterlijke macht. De ontwikkelde persoon zal zich bij onbegrip/cynisme naar mijn mening eerder moeten afvragen of een systeem wel werkt voor de Surinaamse samenleving. Er zijn mensen in de samenleving met het beeld dat een hiertoe veroordeelde direct wordt opgesloten.
Het Hof: “Ingevolge het systeem van de wet ligt het op de weg van de vervolging om in het natraject van het uitgesproken vonnis tot ten uitvoerlegging daarvan conform de toepasselijke wettelijke bepalingen over te gaan.”
Daar gaat het mis.
Doordat verwachtingen en het uitgangspunt van het Hof in de ogen van sommige burgers niet op lijn liggen, lijkt een explosie van onbegrip te zijn ontstaan. Als men probeert te begrijpen waarom, dan leest men in het vonnis dat de Officier de gronden niet had aangevoerd en dat het Hof de noodzaak niet zag van een gevangenneming.
Het systeem laat het echter niet toe dat de rechter zelf gronden en feiten gaat aanvoeren om daarover te oordelen. Hiermee zou namelijk afbreuk worden gedaan aan de rechterlijke onafhankelijkheid en onpartijdigheid. De rechter die zelf gronden aanvoert en invult met feiten is ongekend.
Evenwel meen ik dat het Hof binnen de perken van de wet de gevangenneming niet zonder meer aan zich voorbij liet gaan, het Hof zegt: “Voor zover de vervolgingsambtenaar ervan is uitgegaan […] Evenmin is het Hof ambtshalve gebleken dat […] In het geval dat de vervolgingsambtenaar het standpunt heeft gehuldigd dat […].”
Natuurlijk kan eenieder van mening verschillen, zodat ik de essentie van mijn stuk aanhaal. Elke grote gebeurtenis moet aanleiding vormen voor een samenleving om veranderingen door te voeren zodat onwelkome geschiedenis zich niet herhaalt. Daarvoor moeten we het rechtssysteem en elk geluid in de samenleving blijven volgen.
Voor de Anton de Kom Universiteit zou een leerstoel rechtssociologie een aanrader zijn.
mr. V.S. Balradj
