In Suriname is bericht dat het aantal gevallen van import-malaria is gestegen. Suriname gold lange tijd als een voorbeeld in de regio voor de aanpak van malaria. De inspanningen om malaria in Suriname uit te bannen hebben de afgelopen twintig jaar enorme vooruitgang geboekt. In Suriname daalde het aantal bevestigde malariagevallen van 14.000 in 2003 naar nul (niet-geïmporteerde) in 2022. Het bereiken van zeer mobiele gemeenschappen van goudzoekers zonder papieren met de juiste diagnose, zorg en behandeling is een voortdurende uitdaging voor volksgezondheidsfunctionarissen in het land. En daar ligt het probleem nu.
Suriname was vroeger een heel groot probleem. Suriname had vóór 2004-2005 de hoogste API (Annual Parasite Index) in de Zuid-Amerikaanse regio. Vervolgens kregen we in 2004 de introductie van op artemisinine gebaseerde combinatietherapie (ACT) als een nieuw medicijn om malaria te behandelen. Suriname verkreeg subsidies van het Global Fund om de ziekte te helpen bestrijden. Als gevolg hiervan daalde het aantal malariagevallen in tribale dorpsgemeenschappen, die voornamelijk bestaan uit indianen- en marrongemeenschappen, snel.
Maar in Suriname werd ontdekt dat malaria in de goudmijngebieden bleef bestaan, ondanks het geboekte succes in Suriname. In 2007-2008 werd de strategie aangepast om ons echt te concentreren op deze bevolkingsgroepen met een hoog risico. Er werd een netwerk voor malariadiensten geïntroduceerd van gemeenschap gezondheidswerkers in de goudmijngebieden. Vanaf 2009 werd dit beheerd door een speciaal malariaprogramma onder Volksgezondheid. Met steun van het Global Fund is eerder getracht het malariaprogramma in deze mijngemeenschappen te bereiken. Dit gebeurde in samenwerking met de Medische Zending, de eerstelijnszorgverlener in de tribale dorpen in het binnenland. Suriname had gepland in 2020 malaria uit te bannen, maar dat is niet helemaal gelukt vanwege de herintroductie van malaria in de inheemse dorpen in 2019. We hebben die verspreiding in 2021 kunnen stoppen.
Sinds augustus 2021 heeft Suriname geen nationale gevallen meer gehad. Importgevallen stijgen nu, dat zijn gevallen die besmette vreemdelingen met zich meenemen naar Suriname. In 2021 al heeft Suriname, met ups-and-downs, nog steeds een aanhoudende import van malaria gehad. Dit is grotendeels te wijten aan de mobiliteit van de mijnbouwpopulaties, dus de porknokkers. De meeste goudzoekers zijn van Braziliaanse afkomst. Ze reizen tussen Suriname, Frans-Guyana en nu blijkt vooral uit Guyana. In Guyana zouden de malariamaatregelen niet op het niveau zijn van Suriname. In 2022 hadden we in Suriname nul inheemse gevallen gehad. In 2021 hadden we nog steeds ongeveer 60 geïmporteerde gevallen van malaria en dat was ook in de mijnbouwpopulaties die over en weer reizen tussen verschillende landen.
Eerder in 2023 werd gemeld dat tussen 13 en 24 november Suriname een belangrijke stap gezet heeft in de bestrijding van malaria. Dit is gebeurd via een gespecialiseerd initiatiefprogramma gericht op het verbeteren van de malariabewaking in Suriname. Suriname voerde een tiendaags programma uit. Het tiendaags programma was een gezamenlijke inspanning van de PAHO en het Nationaal Malaria Programma van het ministerie van Volksgezondheid. Het programma werd gedraaid in Paramaribo. Dit initiatief richt zich met name op de capaciteit voor snelle malariadiagnose en behandeling van ongecompliceerde malaria in afgelegen goudmijngebieden en andere gemeenschappen met hoge mobiliteit in Suriname.
Suriname heeft vooruitgang geboekt in de richting van de eliminatie van malaria. Maar er is een noodzaak in het herkennen van de symptomen en tekenen van de ziekte. Burgers moeten deze goed kunnen herkennen. De uitdaging is om te penetreren in de goudgemeenschappen die behoorlijk veraf gelegen en geïsoleerd zijn. Een goede bewustwording zorgt ervoor dat er geen gevallen worden gemist en dat de juiste behandeling onmiddellijk na de diagnose wordt toegediend.
De Surinaamse situatie is een van succes. De jaarlijkse parasitaire index is gedaald van circa 88 in 2004 naar 1,06 in 2015. Dit betekent dat het jaarlijkse aantal gevallen het eliminatieniveau van 1 geval per 1.000 risicopersonen had genaderd.
Malaria is vrijwel uitgeroeid in de stabiele dorpen in het binnenland is eerder bericht. Deze kenden voorheen de hoogste besmettingspercentages in de Amerika’s.
Malaria is een tropische ziekte die wordt veroorzaakt door een parasiet die het lichaam binnen kan komen via een muggenbeet. Malaria veroorzaakt koorts, hoofdpijn, koude rillingen en spierpijn.
Malariamuggen gedijen goed in warme, vochtige streken. Malaria is echter geen typisch tropische ziekte. Tot in de twintigste eeuw kwam de ziekte ook voor in koude noordelijke streken tot aan de poolcirkel toe. Na de ontdekking van de levenscyclus van de parasiet en de rigoureuze bestrijding van de mug is de ziekte in de ontwikkelde wereld verdwenen. Het verspreidingsgebied is nu voornamelijk de derde wereld.
Het feit dat de meeste slachtoffers in Afrika vallen, is niet alleen een gevolg van het klimaat daar. Armoede zorgt ervoor dat er onvoldoende middelen voor de bestrijding van de mug en de behandeling van de ziekte beschikbaar zijn. Stilstaande plassen, vervuild water in sloppenwijken, kweekvijvers voor de mug, zijn een gevolg van gebrek aan afdoende infrastructuur en hygiëne. Toch is de sterfte aan de ziekte in Afrika tussen 2000 en 2013 gehalveerd, van ruim een miljoen per jaar naar ruim een half miljoen. De WHO schrijft dit toe aan de grotere beschikbaarheid van geïmpregneerde klamboes, effectievere medicijnen en betere testen. In Suriname zal het een uitdaging blijven om de niet gereguleerde migratiestromen in de gaten te houden.
Guyana kan ook van de ervaringen en lessen van Suriname leren.
